Vəfa borcu...

“Mən dünyada baş verənləri anlamaq üçün özümü balaca bir vasitəçi kimi hiss edirəm”

İyulun 3-də səhər telefonumu çox üzücü bir xəbərlə açdım. Dostlarımdan biri mesaj göndərmişdi: “İrfan bəy vəfat edib”. Xəbər saytlarını açdım... Türkiyənin Azərbaycandakı səfirliyinin mədəniyyət və tanıtma üzrə müşaviri olmuş şair, yazıçı, alim İrfan Çiftçi 55 yaşında dünyasını dəyişib...

Onun itkisi təkcə Türkiyə elminin, mədəniyyət və ədəbiyyatının deyil, həm də Azərbaycanın itkisidir. İrfan Çiftçi özünün də müsahibələrində vurğuladığı kimi, 20 yaşından Türkiyə-Azərbaycan mədəni əlaqələrinin inkişafında həm fərdi şəkildə, həm də rəsmi-ictimai səviyyədə məşğul olmağa başlamışdı: “1993-cü ildən etibarən Azərbaycana müxtəlif vəzifələrlə əlaqədar gəlib-getməyə başladım. Burada dostlar qazandım, yazılarım dərc olundu, ədəbiyyatı izləməyə başladım. Bütün bunlar “Vətən” cəmiyyətindən başlanan əlaqələrimin davamı idi”.

İrfan bəyin bu əlaqələri sonra daha böyük missiyada Türkiyənin Azərbaycandakı səfirliyinin mədəniyyət və tanıtma üzrə müşaviri kimi məsuliyyətli bir işlə davam etdi. Amma məsul vəzifəyə qədər də o, ardıcıl fəaliyyət sərgiləmişdi. Tərcümələri, bədii yazıları, habelə yüksək səviyyədə təşkil etdiyi tədbirlərlə ədəbi-mədəni mühitimizdə yaxşı tanınırdı. O, hələ 1994-cü ildən – İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsində işləyərkən Azərbaycanla bağlı mədəni tədbirlərin keçirilməsində, yubileylərin, müxtəlif təqdimat mərasimlərinin təşkilində hər zaman aktiv rol oynamışdı. Sonralar, səfirlikdəki fəaliyyəti ilə yanaşı, Azərbaycanın zəngin mədəni mirası ilə də dərindən maraqlanar, imkan düşən kimi ölkəmizin gəzməli-görməli yerlərinə baş çəkərdi.

İrfan Çiftçi ilə son görüşümüzü də xatırlayıram. Bu ilin fevral ayında Xalq rəssamı Arif Hüseynovun Bakı Kitab Mərkəzində keçirilən sərgisində görüşmüşdük. Tədbir bitdi, qonaqlar dağılışırdı. Axşam tədbirlərindən hər zaman tələsik çıxıb evə tələsirəm. İrfan bəylə də sağollaşırdım ki, ayaq saxlayıb bir qədər söhbət etməyimizi istədi. Nə qədər tələssəm belə, ona yox demədim. Bakı Kitab Mərkəzinin salonunda əyləşdik. “Sabah Bakını tərk edirəm” dedi. Təəccübləndim. Niyə sualıma iki kəlmə ilə cavab verdi: “Görəvim bitdi”. Bakıdakı fəaliyyətindən bir xeyli danışdı. Sanki çox sevdiyi ölkədən birdəfəlik gedəcəyini hiss eləmişdi. “Yəqin məni yaxşı biri kimi xatırlayacaqsız” dedi. Qəzetimizin rəhbərliyinə, kollektivə salamlarını çatdırmağı və illərdir yaxşı əməkdaşlıq üçün təşəkkürlərini bildirdi. O, dostuq əlaqələrimizin kəsilməyəcəyini, Bakıya gəldiyi zaman dostlarla yenə görüşəcəyini vurğuladı. Hələ üstəlik aprel ayında bir tədbirlə bağlı dəvət göndərəcəyini də bildirdi. Ən əsas isə, arxivdən din tariximizlə bağlı çox qiymətli bir material əldə etdiyini sevinclə diqqətimə çatdırdı. Bu arxiv sənədini tapmağına o qədər sevinirdi ki. Mən də ona işlərində uğurlar arzuladım...

İrfan Çiftçinin vəfat xəbəri Azərbaycandakı bütün dostlarını sarsıtdı. Bu dostluğun çevrəsi o qədər geniş idi ki... Alimdən yazıçıya, tərcüməçidən jurnalistə, rəssamdan kino xadiminə – onu tanıyan, onunla ünsiyyət quran hər kəs bu itkidən böyük üzüntü yaşadı.

İrfan Çiftçinin təşəbbüsü və səyləri ilə Türkiyə səfirliyinin ölkəmizdə gerçəkləşən beynəlxalq mədəniyyət layihələrində necə fəal iştirak etdiyini yaxşı xatırlayıram. Onun Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkasında təşkil etdiyi görüşlər, rəssam və fotoqrafların sərgiləri, sənədli filmlər festivalı, kulinariya ilə bağlı sərgilər, turizmlə bağlı təqdimatlar həmişə maraqlı və yaddaqalan olardı. Tədbirlərdə hər zaman deyirdi: “Böyük türk mədəniyyətini bir araya gətirmək bizim ən böyük arzumuzdur. Ortaq türk dəyərləri bütün türk xalqlarının milli dəyəridir və biz bu dəyəri bir ad altında təqdim etməyi bacarmalıyıq. Ortaq musiqi tariximizin, ortaq mədəniyyətimizi sistemi şəkildə təqdim etdiyimiz zaman dünya bizi tanıyacaq...

***

İrfan Çiftçi ilə vida mərasimi 5 iyul tarixində Bakıdan döndüyü zaman çalışmağa başladığı İstanbul Universitetində keçirilib. Universitetin rektoru, professor Mahmud Ak onu həyatını türk mədəniyyətinə həsr etmiş, türk gənclərinin maariflənməsi üçün çalışan bir insan kimi dəyərləndirib.

Təəssüflər olsun ki, bu gün biz İrfan Çiftçi haqqında keçmiş zamanda danışırıq. Amma təsəllimiz odur ki, o, 55 illik ömrünü mənalı yaşayıb, ədəbiyyatla, mədəniyyətlə iç-içə olub. Haqqında işlədilən ifadələr də onun ömür payını məzmunlu, faydalı yaşadığını deməyə əsas verir. “İrfan Çiftçinin mədəniyyətə qatdığı üfüq çox özəl bir üfüq idi”, “Olduğu bütün məkanlarda həyatın gözəlliklərini ortaya çıxarmağa çalışırdı”, “Simasında yaxşılığın günəşi parlayanlardan idi İrfan”, “Kültür karıncası” (mədəniyyət qarışqası – bu sahəyə davamlı xidmət mənasında) və s. fikirlər onun yorulmaz fəaliyyətinin hüdudlarını aydın göstərir.

Xatirə yazımı İrfan bəyin qəzetimizə verdiyi müsahibəsindən fikirlərlə bitirmək istəyirəm: “Tələbəlik illərindən jurnalistlik, nəşriyyatçılıq, sonra rejissorluq işində, UNESCO-da çalışdım. Rəcəb Tayyib Ərdoğan İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsinin başqanı olanda Mədəniyyət idarəsinin rəhbərlərindən biriydim. Milli və beynəlxalq mədəniyyət-sənət festivalları və bir çox tədbirin rejissoru, prodüseri olduğumu da qeyd edə bilərəm. Qısaca, bir çox ölkədə oldum və həmişə də şair, mədəniyyət adamı olaraq qaldım. Dünyaya heç vaxt bir siyasətçi kimi baxmadım. Çünki siyasət çoxölçülü həyatın, sadəcə, bir ölçüsüdür. Bu, kimlərəsə cazibədar görünə bilər. Mənsə dünyada baş verənləri anlamaq üçün özümü balaca bir vasitəçi kimi hiss edirəm. Cəmiyyətləri, dövlətləri, əsas da insanı dərk eləmək üçün mədəni irs, etnoqrafiya, məişət və ya yemək mədəniyyəti, evlilik adətləri, memarlıq simvolları bizə siyasətdən daha çox məlumat və ruh verə bilir...”.

Lalə AZƏRİ

“Mədəniyyət” qəzetinin kollektivi Türkiyə-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafına mühüm töhfələr verən İrfan Çiftçinin vəfatından kədərlənir, mərhumun ailəsinə və yaxınlarına dərin hüznlə başsağlığı verir.

Allah rəhmət eləsin.

Mədəniyyət.- 2020.- 9 iyul.- S.6.