Kuklaçının əbədiyyət səhnəsi
Yaradıcılıqla məşğul olan, özünü ifadə etməyi bacaran hər kəsin içində bir də görünmək arzusu olur. Siz buna tanınmaq deyin, mən tanıtmaq. Fərqi yoxdur, bu hiss insan olaraq hər birimizin içində var.
Aktyorlarda, həyatının çalarlarını səhnə adlı tabloda tapan ifaçılarda bu daha çoxdur. Yəqin bu da səhnənin ehtişam və ucalığının təzahürüdür. Hər halda, həyatı unudub canyandırdığı obrazların ömrünə köçən, bütün zahiri və batini təsvir-ifadələrini qəhrəmanlarının dilindən çatdıran istedad və səhnə sevdalı aktyorların əsas qayəsi özünü tapdığını göstərmək, alqışlanmaq, sevilmək və sevildiyini hiss etdirməkdir.
O, bu bölgülərin hansına aid idi, bilmirəm. Çünki xasiyyətcə həlim, mehriban və utancaq adam
idi. Nə “mən sənətkaram”
iddiası ilə, nə də giley-güzar dilində danışmazdı. Ən böyük
səadəti də, qazancı da, uğuru da onlarda
tapardı – kuklalarda.
Təmənnasız, məsum və
sevgi dolu bir kuklaçı ömrü yaşadı.
Nə ömrü boyu arxasında olduğu “şirma”dan bezdi, nə də personajların dilində danışmaqdan. Çünki o, ömrü boyu ürəyinin ən dərin qatlarında nənnilər deyib, nağıllar söylədiyi
böyümək istəməyən
uşaqlığında idi.
Özü də qarşısındakı
tələbkar balaca teatrallarla da o uşağın dilində
danışırdı. Onlarla sevinib, onlarla gülür, onlarla heyrətlənirdi. Əsl
kuklaçı məhz
belə olmalı idi: mərhum Mansur Mansurov kimi. 75 yaşında da uşaq məsumluğunu qoruyan qoca...
Abdulla Şaiq adına
Azərbaycan Dövlət
Kukla Teatrının aparıcı aktyoru olmuş Əməkdar
artist Mansur Mansurov uzun
sürən xəstəlikdən
sonra aprelin 22-də,
75 yaşında vəfat
etdi. Koronavirusla bağlı tətbiq
edilmiş xüsusi karantin rejimi günlərində və
sosial təcridin səssizliyində saytlarda
özünə yurd eləmiş bu ağır xəbər aktyorun tamaşaçıları
ilə vida səhnəsiydi elə bil. Həmin gün hələ
də onu səhnədə xatırlayan,
özünün uşaqlığına
qayıdan yüzlərlə
tamaşaçı ölkəmizdə
kuklaçılığın səhnə sənəti,
aktyor məktəbinə
çevrilməsinə özünəməxsus
töhfələr verən
daha bir qocaman aktyorun gedişinə sarsıldı,
sızladı.
Səhnə üçün səhnədə
Heç vaxt obrazlar arasında
fərq qoymayan Mansur Mansurov yeni kuklaçı
aktyorlar yetişdirib, teatra gələn sənət sevdalı gənclərə bu işin sirlərini sevə-sevə öyrədib. Bu mənada
hamının sevimlisi,
dostu, sirdaşı olan aktyoru xatırlayan
hər kəsin təyini təxminən eynidir: elə bil bu dünyanın
adamı deyildi.
İlahi, dünyanın bu alaqaranlıq, solaxay adamlarla tıxanmış
vaxtında belə olmaq və qala
bilmək nə qədər çətindir. Belə olmasaydı,
sadə, mehriban, həlim və baməzə sənət adamını təbəssümdə
boğulan qəhərlə
xatırlamazdılar.
Mansur müəllim həm
özünə, həm
də tərəf-müqabillərinə
qarşı tələbkar
idi. Adi keçid səhnəciklərdə,
epizodik rollarda, ümumi plan canlandırmalarında
da eyni məsuliyyətlə
davranar, sanki ilk dəfə səhnəyə
çıxırmış kimi həyəcanlanardı.
Klassik aktyor məktəbinin bəlkə də ən üstün bu xüsusiyyəti onun da boyuna
biçilmişdi.
Balaca tamaşaçıları Mansur Mansurovu daha çox Ə.Səmədlinin
“Cubbulunun çərpələngi”
tamaşasında Div, A.Şaiqin
“Tıq-tıq xanım”ında
Siçan bəy, R.Əlizadənin “Dəcəl
çəpişlər, belə-belə
işlər”ində Cangüdən,
“Bilqamıs əfsanəsi”
tamaşasında İlan,
Odlu, E.Quliyev və A.Əbilovun “Dədə Qorqud”unda Ağsaqqal, N.Zamanov və M.Məmmədovun “Səfərin nağılı”nda
Rəmmal, N.Qarnetin “Ələddinin sehrli çırağı” tamaşasında
Cin və onlarla rəngarəng obrazda tanıyıb seviblər. Səhnə plastikası, kukla
ilə işləmə
manevrləri və obrazı hərəkətləndirmə
ştrixlərindəki özünəməxsusluğu
onun peşəkar aktyor keyfiyyətlərinin
bariz nümunəsi idi.
İşini sevdinsə...
Teatrşünas, sənətşünaslıq doktoru, professor İlham Rəhimli sənətkar haqqında deyir: “Mansur Mansurov güclü səhnə plastikasına,
açıq səhnədə
kuklalarla davranmaq məharətinə və
səslə hərəkəti
harmonik vəhdətdə
təqdim etmək qabiliyyətinə görə
Kukla teatrının ən öncül sənətkarlarından idi.
O, milli kukla teatrı sənətinin poetik xüsusiyyətlərini,
onun Qərbin eyni səhnə sənətinin estetik prinsiplərini mənimsəmək
və təcəssüm
etdirmək mərhələlərinin
əsaslarını öyrənib.
Bunları cəsarət və
müvafiq improvizələrlə
öz oyununun ruhuna hopdura bilib”.
Bəli, Mansur Mansurov aktyor keyfiyyətlərini təkmilləşdirməyi
həmişə diqqətdə
saxlayıb. Eyni rolu müxtəlif quruluşlarda oynayanda da yeni səhnə
təfsiri üçün
usanmadan yaradıcılıq
axtarışları edib
və nəticə etibarilə bir-birindən fərqli obrazlar çələngi yaratmağa
nail olub. Daha çox həlim
xarakterli müsbət
obrazlar ustası olan Mansur Mansurov xarakterindəki saflıq və səmimiyyəti təbii surətdə qəhrəmanlarının da
xarakterinə, səhnə
təcəssümünə köçürə bilib.
Kuklaçının kuklaçı qızı...
Ömrünün sonunadək bu teatrın səhnəsində çıxış edərək yetişən nəsillərin teatr, sənət zövqünün formalaşmasına xidmət edən Mansur müəllimin səhnə ömürlüyü bundan sonra da davam edəcək. Çünki həm xatirəsi sənət yoldaşları və onu sevən tamaşaçılarının qəlbində həmişəlik qalacaq, həm də dolğun sənət yolu qızının yaradıcılığında yaşayacaq.
Bu gün Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrının səhnəsində aparıcı rolları ifa edən aktyorun qızı Səriyyə Mansurova atasının sənət yolunu daha böyük uğurla davam etdirmək əzmindədir. Atasını, sənət dostunu göz yaşları ilə xatırlayan aktrisa deyir: “O təkcə ata yox, mükəmməl dost idi. Axı həm də bizi birləşdirən sənət var idi. Aktyor Mansur mənim üçün teatr və həyat məktəbi idi. Bilirəm, bundan sonra onun sənət yolunu davam etdirmək elə də asan olmayacaq. Amma hər zaman ona və onun mənə də öyrətdiyi teatra vicdanla xidmət məramına uyğun yaşayacağam”.
Səriyyə xanım bundan sonra səhnəyə həm də atasına sevgi və tamaşaçı rəğbətini dönə-dönə hiss etmək üçün çıxacağını bildirir və buna görə sevinir...
Həmidə NİZAMİQIZI
Mədəniyyət.- 2020.- 3 iyun.-
S.6.