Mədəniyyətimizin böyük
hamisi
(əvvəli ötən
sayımızda)
Ümummilli lider Heydər Əliyev böyük siyasətdə olduğu bir qərinədən artıq dövrdə, doğma xalqının taleyində tarixi rol oynamaqla bərabər, mədəni irsimizin qorunması və zənginləşdirilməsi, milli incəsənətin, ədəbiyyatın inkişafı, respublikada mədəni-maarif işinin qabaqcıl səviyyədə təşkili sahəsində də müstəsna xidmətlər göstərib.
Heydər Əliyevin mədəniyyətə
diqqət və qayğısı onun
dövlət xadimi kimi
fəaliyyətinin bütün mərhələlərində
– sovet Azərbaycanına rəhbərlik etdiyi illərdə, Moskvada,
SSRİ rəhbərliyində
çalışdığı vaxtda və
müstəqil Azərbaycana onillik prezidentliyi dövründə tarixin
yaddaşına çoxsaylı səhifələrlə
yazılıb. O, hər zaman və hər
yerdə Azərbaycan mədəniyyətinin böyük
hamisi olub. Bununla bağlı illərin xronikasından seçdiyimiz məqamları “Heydər
Əliyev İli”nə töhfə olaraq
diqqətinizə təqdim edirik...
1980-ci il 21-24 may
Azərbaycan KP MK-nın Birinci katibi Heydər Əliyev Naxçıvan
MSSR-ə səfəri zamanı
akademik Y.H.Məmmədəliyevin
və yazıçı
M.S.Ordubadinin ev-muzeylərinin
ekspozisiyasına baxıb. Naxçıvan şəhərinin baş
planı ilə tanışlıq zamanı
qədim Azərbaycan memarlığı nümunələri
ilə müasir memarlığı üzvi
surətdə əlaqələndirməyin
zəruriliyi diqqətə
çatdırılıb. Heydər Əliyev görkəmli şair Hüseyn Cavidin yaradılmaqda olan ev-muzeyinə də baş çəkib, tövsiyələrini
verib.
1980-ci il 18 oktyabr
Heydər Əliyev Bakıda SSRİ
yazıçılarının Ümumittifaq yaradıcılıq
konfransının keçirilməsi
üzrə təşkilat
komitəsinin iclasında
çıxış edib.
1980-ci il 27 oktyabr
Bakıda yazıçıların Ümumittifaq
yaradıcılıq konfransı
(27-31 oktyabr) işə
başlayıb. Heydər Əliyev konfransda
məruzə ilə çıxış edib.
“...Azərbaycan zəhmətkeşləri
öz əsərləri
ilə tanınan və sevimli ədəbiyyat ustalarının
respublikamızın paytaxtına
toplaşması xəbərini
böyük sevinclə
qarşılamışlar. Biz Azərbaycana gəlişimizi
xalqımızın yaradıcı
əməyinə, onun
ədəbiyyatının, bütün çoxçəhətli
mədəniyyətinin nailiyyətlərinə
diqqət və hörmətin ifadəsi hesab edirik...
Ölkəmizin ictimai-siyasi və
mədəni həyatında
konfransın əhəmiyyətini
onun mövzusu müəyyən edir: “Xalqların dostluğu ədəbiyyatların dostluğudur”...
Sovetlər ölkəsində 77 milli
ədəbiyyat yaranmışdır
və müvəffəqiyyətlə
inkişaf edir. 1979-cu ildə SSRİ-də 63 xalqın dilində ədəbiyyat nəşr
edilmişdir. Bizdə, Azərbaycanda
kitab nəşrinin miqyası milli mədəniyyətinin və
ədəbiyyatın diqqətəlayiq
müvəffəqiyyətlərinə parlaq misaldır. Təkcə 1979-cu ildə
respublikada ümumi tirajı 13 milyon 800 min nüsxə, o cümlədən
Azərbaycan dilində
11 milyon 100 min nüsxə
olan 1300-dən çox
kitab və kitabça çıxmışdır.
...Ədəbiyyatların qarşılıqlı təsiri
yeni şey deyildir. Bütün ümumbəşəri mədəniyyət kimi, dünya ədəbiyyatı
da sadəcə olaraq milli mədəniyyətlərin
və ya ədəbiyyatların məcmusu
deyildir, ən əvvəl onların məhz tarixi qarşılıqlı təsir
və qarşılıqlı
nüfuz prosesində yaranan müəyyən vəhdətidir. Heç
bir xalq başqa xalqların nailiyyətlərindən istifadə
etmədən inkişaf
edə bilməz... Bədii ədəbiyyat xalqların mənəvi ünsiyyətinin, onların
bir-birini başa düşməsinin, sərvət
və nailiyyətlər
mübadiləsinin ən
geniş, səmərəli,
dərin nüfuz edən vasitəsidir...
Azərbaycan xalqının XII əsrdə
intibah dövrünü
keçirən ədəbiyyatı
Xaqaninin və Nizaminin timsalında, sonrakı əsrlərdə
isə Nəsiminin, Füzulinin, Vaqifin, M.F.Axundovun, Sabirin timsalında dünya şöhrəti qazanmış,
Yaxın Şərq və Qərb ölkələrində ədəbi
prosesin estetik fikrinin inkişafına nəcib təsir göstərmiş, məsələn,
Avropa ədəbiyyatının
yeni ideyalar, mövzular və süjetlərlə zənginləşdirmişdir.
Dahi söz ustaları bizə böyük estetik sərvətlər xəzinəsi,
humanizm və xalqlar dostluğu kimi nəcib ideyaların çox zəngin bir aləmini qoyub getmişlər...
Azərbaycanın klassikasının və
müasir ədəbiyyatının
ən yaxşı nümunələri ümumittifaq
oxucusuna verilmiş, ölkəmizin hüdudlarından
kənara çıxmışdır...
...Əhalinin bütün təbəqələrinin əxlaqına
təsir göstərmək
üçün siz nasir və publisistlərin,
şair və dramaturqların əlində
ən güclü vasitə vardır: bu, bədii sözdür... Biz sizdən dərin məzmunlu və həyat materiallarını
hərtərəfli təsvir
edən yeni, maraqlı və parlaq əsərlər gözləyirik. Yazıçılar qarşısında duran vəzifələrin yerinə
yetirilməsində ədəbiyyatşünaslığın,
ədəbi-bədii tənqidin
mühüm rolu vardır. Müasir ədəbi prosesi tələbkarlıqla təhlil
etmək, ədəbiyyat
və incəsənət
əsərlərinin ideya-estetik
səviyyəsinin yüksəldilməsi
uğrunda mübarizə
aparmaq ədəbi-bədii
tənqidin borcudur...
Ümidvarıq ki, bu görüşlər qarşılıqlı
surətdə maraqlı
və faydalı olacaq, sizə xeyli həyat materialı verəcək,
gələcək əsərləriniz
üçün yeni yaradıcılıq ideyaları
və fikirləri doğuracaqdır...”
***
Mədəniyyət xadimlərinin yaradıcılıq
nailiyyətləri dövlət
tərəfindən qiymətləndirilirdi.
1980-ci il 25 aprel
Azərbaycan musiqi ifaçılığı
sənətinin inkişafında
xidmətlərinə görə
və anadan olmasının 60 illiyi ilə əlaqədar olaraq Xalq artisti,
tarzən Hacı Məmmədov Azərbaycan
SSR Ali Soveti Rəyasət
Heyətinin Fəxri fərmanı ilə təltif edilib.
1980-ci il 28 aprel
Azərbaycan KP MK və Azərbaycan
SSR Nazirlər Sovetinin
qərarı ilə ədəbiyyat, incəsənət
və arxitektura sahəsində 1980-ci il Dövlət mükafatlarının laureatları
elan edilib:
1. Yazıçı İmran
Qasımov, rejissor Muxtar Dadaşov – “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında
istehsal olunmuş “Brejnev Bakıda” tammetrajlı sənədli
filmi üçün.
2. Şair Əhməd Cəmil – son illərdə
yazılmış və
“Vaxtında gəlmişik
bu dünyaya biz” kitabında toplanmış
şeirlər üçün
(ölümündən sonra).
3. Yazıçı, pyesin müəllifi Anar, rolların ifaçıları Səməndər Rzayev, Şəfiqə Məmmədova – Azərbaycan Dövlət Akademik Dram Teatrında göstərilmiş “Şəhərin yay günləri” tamaşası üçün.
4. Şair Əliağa Kürçaylı – son illərdə yazılmış və “Bütövlük” kitabında toplanmış şeirlər üçün (ölümündən sonra).
5. Yazıçı, ssenari müəllifi Rüstəm İbrahimbəyov, quruluşçu rejissor Rasim Ocaqov, rəssam Kamil Nəcəfzadə, rolların ifaçıları Hacı İsmayılov, David Uplisaşvili – “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında istehsal olunmuş “Ad günü” bədii televiziya filmi üçün.
6. Bəstəkar Tofiq Quliyev – son illərdə bəstələdiyi mahnılar və kinofilmlərə yazdığı musiqi üçün.
7. Heykəltəraş Əhməd Salikov – Bakı şəhərində F.E.Dzerjinsikinin abidəsi üçün.
8. Tənqidçi Yaşar Qarayev – “Poeziya və nəsr” ədəbiyyatşünaslıq tədqiqatı üçün.
9. Şair Məstan Əliyev – uşaqlardan ötrü “Çalğıçı quşlar” və “Bax, bu da İbrahimdir” şeirlər kitabları üçün.
Hazırladı: V.Orxan
(davamı var)
Mədəniyyət.- 2023.- 5 aprel.-
S.5.