Ulu öndərin mədəniyyətə bağlı
irsinin məcmusu
“Heydər
Əliyev və musiqi mədəniyyəti”
kitabı haqqında qeydlər
2023-cü ilin “Heydər Əliyev İli” elan edilməsi silsilə mədəni tədbirlər,
müsabiqə və festivallarla yanaşı, müxtəlif nəşr
layihələrinin də
həyata keçirilməsinə
zəmin olub. Bu günlərdə Azərbaycan Bəstəkarlar
İttifaqında (ABİ) təqdimatı
keçirilən “Heydər
Əliyev və musiqi mədəniyyəti”
kitabı da belə layihələrdən
biridir.
Əlbəttə, belə bir kitabın
illər əvvəl yaranması zəruri idi, ancaq nə
xoş ki, o məhz bu il,
Ümummilli lider Heydər Əliyevin 100 illiyində hazırlanıb
və nəşr edilib. Bu işin
ərsəyə gəlməsində
layihənin rəhbəri
ABİ-nin sədri Xalq artisti, AMEA-nın müxbir üzvü Firəngiz Əlizadənin rolunu xüsusilə qeyd etməliyik. Kitabın tərtibatçı-müəllifi musiqişünas, sənətşünaslıq
üzrə fəlsəfə
doktoru, Əməkdar mədəniyyət işçisi
Səadət Təhmirazqızıdır.
Bu yerdə
bir məqama diqqəti çəkmək
istərdim. İki il öncə, 2021-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
İlham Əliyevin 60
illik yubileyinə həsr olunmuş “İlham Əliyev və musiqi mədəniyyəti” adlı
kitab işıq üzü görmüşdü.
Bu kitabın da ideya rəhbəri,
məsləhətçisi Firəngiz Əlizadə, tərtibatçısı isə
Səadət Təhmirazqızı
idi.
“Heydər Əliyev
və musiqi mədəniyyəti” kitabının
ilk səhifələrində
Prezident İlham Əliyevin sitatı ilə rastlaşırıq:
“Heydər Əliyevin ideyaları yaşayır,
onun siyasəti yaşayır, onun fəlsəfəsi, ideologiyası
yaşayır və onun qurduğu, yaratdığı müasir
Azərbaycan yaşayır
və onun yolu ilə inkişaf
edir”.
Doğrudan da,
mədəniyyətin, xüsusilə
də incəsənətin
hansı sahəsindən
danışırıqsa danışaq,
orada Heydər Əliyevin rolu və əhəmiyyəti
əvəzsiz və müstəsnadır. Dövlətçilik
tariximizdə parlaq səhifə açan Heydər Əliyev görkəmli dövlət
xadimi, müdrik siyasətçi olmaqla yanaşı, həyatı
boyu mədəniyyətə
xüsusi sevgi və məhəbbətlə
yanaşıb. Onun bu sözləri də, əslində, mədəniyyətə verdiyi
dəyərin göstəricisidir:
“Xalqın tarixində
sərkərdələrin də,
siyasətçilərin də
böyük rolu var, ancaq xalq
həmişə mədəniyyəti
ilə, elmi ilə tanınıb”.
Kitabı vərəqlədikcə
onun mədəniyyətimizin
inkişafı üçün
gördüyü işlərin
nə qədər genişmiqyaslı olduğunu
bir daha dərk edirik.
Kitabın bölmələri
məntiqi ardıcıllığa
əsaslanır. İlk
bölmədə Firəngiz
Əlizadənin “Gəncliyimizin
parlaq xatirələrindən”
adlı yazısı yer alıb. Bu xatirələrdə biz həm musiqini
sevən, onu bütün varlığı
ilə hiss edən, həm də musiqini mükəmməl bilən
görkəmli şəxsiyyəti
görürük.
Musiqişünas Səadət Təhmirazqızının
“Dahi şəxsiyyətin
ruhuna ehtiramla” adlı sərlövhəli
yazısında Heydər
Əliyev fenomeninin obrazı təqdim olunur.
Kitabın “Heydər
Əliyev musiqi sənəti və musiqi xadimləri haqqında müdrik fikirləri” adlı hissəsində Ulu öndərin incəsənət
xadimlərinə xüsusi
qayğı, sevgi ilə yanaşmasının,
musiqinin professional surətdə araşdırmağının
bir daha şahidi oluruq. Burada biz onun
nəinki ifaçılar,
bəstəkarlar, həmçinin
musiqi sənəti və janrları haqqında bir çoxu sitata çevrilmiş dəyərli
fikirlərini oxuya bilirik.
“1969-1982-ci illərdə Heydər Əliyev və Azərbaycan musiqi mədəniyyəti”
adlı hissədə Heydər
Əliyevin respublikaya ilk rəhbərliyi dövründə sənət
adamları ilə görüşləri, dostluq
münasibətləri, daim
problemləri ilə maraqlanması, onlara yaxından kömək etməsi, xüsusi dəstəyi əksini tapıb. Bu bölmədə Heydər
Əliyevin Azərbaycan
Bəstəkarlar İttifaqının
V qurultayındakı proqram
xarakterli çıxışını
da xüsusilə qeyd etməliyik. Bu çıxış sonra “Bəstəkarın yüksək amalı və vəzifələri”
başlığı altında
nəşr edilmişdi.
Kitabda həmin çıxış tam şəkildə oxuculara təqdim edilib.
Heydər Əliyevin
təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə hələ sovet dövründə Azərbaycanın bir sıra görkəmli şəxsiyyətlərinin ev-muzeylərinin
yaradılmışdı. Bu
xüsusda Üzeyir Hacıbəylinin, Niyazinin,
Bülbülün və
digərlərinin ev-muzeylərini
də göstərə
bilərik. Bu mövzu da, əlbəttə ki, kitabda diqqətdən kənar qala bilməzdi. “Heydər Əliyev və görkəmli mədəniyyət
xadimlərinin ev-muzeyləri”
başlığı altında
biz yuxarıda sadaladığımız mövzuda
geniş yazı ilə tanış ola bilirik.
Heydər Əliyevin
siyasəti, Azərbaycan
naminə gördüyü
tarixi işlər, o cümlədən mədəniyyət
və incəsənətimizə
misilsiz diqqət-qayğısı
müstəqillik dövründə
öz zirvəsinə
yetişdi. “1993-2003-cü illərdə
Heydər Əliyev və Azərbaycan musiqi mədəniyyəti”
bölməsində bu
barədə ətraflı
bəhs olunur.
“Sovet dövrünə
aid tarixi sənədlər və fotoalbom”, eləcə də “Ulu öndərin
musiqi xadimləri ilə foto yadigarları”
adlı hissələrdə
biz bir çox
tarixi anlara şahidlik edirik
Heydər Əliyev
daim müxtəlif konsertlərdə, yubiley gecələrində iştirak
etmiş, bir-birindən
maraqlı çıxışları
ilə dinləyicilərin
zövqünü oxşamışdı.
“Yubileylər, məktublar”,
“Fərman və sərəncamlar”, “Görüşlər”,
“Mükafat, orden və medallar” adlı bölmələrdə
onun bu qəbildən
bir çox çıxışları, söhbətləri
ilə bir daha yaxından tanış oluruq.
Musiqiyə dərindən
bağlı olan Heydər Əliyev fenomeni, onun obrazı bəstəkarlarımızın
qələmindən də
kənar qalmayıb. Bu bir çox
bəstəkarlarımızın müxtəlif həcmli əsərlərində öz
əksini tapıb. “Musiqidə əbədiləşən
ömür” sərlövhəsi
altında belə əsərlər və onların təhlilləri
ilə tanış oluruq. Onların içərisində Cövdət
Hacıyevin 8 saylı
“Onu zaman seçib” adlı simfoniyası, Arif Məlikovun “Əbədiyyət”
simfoniyası, Firəngiz
Əlizadənin “İthaf”
əsəri, Oqtay Rəcəbovun “Heydər”
oratoriyası, Ramiz Mustafayevin “Mənim müasirim” oratoriyası, Sərdar Fərəcovun “Böyük vətəndaş
haqqında oda” və s. nümunələri
qeyd edə bilərik.
Kitabı oxuduqca
mövzudan mövzuya axarlı keçid, hər bölmə və ya bölmələr
arasında Səadət
Təhmirzaqızının maraqlı, publisistik, eyni zamanda elmi
üslubda yazı-qeydləri
oxucuya zövq verir. Bu sadəcə,
bir tərtibatçılıq,
sənədlərin, çıxışların
və s. toplanılması
deyil, Ulu öndər Heydər Əliyevin bizə bəxş etdirdiyi fundamental irsin zəngin məcmusudur.
Leyla Zöhrabova
sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru, dosent
Mədəniyyət.-
2023.- 9 iyun.-S.6.