Qan yaddaşımız
– Mart soyqırımı
Azərbaycan tarixinin ən qanlı səhifələrindən
olan 1918-ci ilin mart qırğınlarından 106 il
ötdü. Bölgələrdə fəaliyyət göstərən
mədəniyyət müəssisələrində 31 mart – Azərbaycanlıların
Soyqırımı Günü ilə bağlı bir sıra
tədbirlər keçirilib.
Quba-Xaçmaz RMİ-nin təşkilatçılığı
ilə Quba rayon MKS və Bəşir Səfəroğlu
adına Quba rayon Mədəniyyət Mərkəzi tərəfindən
“Yaddaşlardan silinməyən faciə” mövzusunda dəyirmi
masa keçirilib. Əvvəlcə “31 mart – Azərbaycanlıların
Soyqırımı Günüdür” adlı kitab sərgisinə
baxış olub. Çıxışlarda müzəffər
Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin möhkəm
siyasi əzmi və qüdrətli Ordumuzun şücaəti
sayəsində əldə edilən tarixi Zəfərlə Azərbaycanın
ərazi bütövlüyünün və suverenliyinin tam təmin
edildiyi, bununla da erməni cəlladlarından qisasın
alındığı qeyd olunub.
Siyəzən rayon Heydər Əliyev Mərkəzi,
Quba-Xaçmaz RGİİ Siyəzən rayonu üzrə gənclər
və idman sektoru və Dini Qurumlarla İş üzrə
Dövlət Komitəsinin Quba bölgəsi üzrə
şöbəsinin birgə təşkilatçılığı
ilə “Mart soyqırımı – bir günün tarixi”
mövzusunda anım tədbiri təşkil edilib. Bildirilib ki,
Mart soyqırımı öz miqyasına görə təkcə
Azərbaycan tarixində deyil, bəşər tarixində ən
qanlı faciələrdən biridir. 1918-ci ilin mart-aprel
aylarında erməni-daşnak silahlı dəstələri tərəfindən
Bakı şəhərində və digər bölgələrdə
törədilmiş kütləvi qırğınlar nəticəsində
on minlərlə soydaşımız etnik və dini mənsubiyyətinə
görə xüsusi qəddarlıqla qətlə yetirilib, bir
çox mədəniyyət abidələri, tarixi binalar və
məscidlər dağıdılıb. Sonda 1918-ci ilin mart
hadisələrinə həsr olunmuş sənədli film
nümayiş etdirilib.
***
Şirvan-Salyan RMİ-nin təşkilatçılığı
ilə Hacıqabul rayon Mədəniyyət Mərkəzində
Biləsuvar rayon Mədəniyyət Mərkəzinin “Pəncərə”
teatrının təqdimatında “Qisas” tamaşası
nümayiş olunub.
Tamaşanı Hacıqabul Rayon İcra Hakimiyyətinin
başçısı Rüstəm Xəlilov, Şirvan-Salyan
RMİ-nin rəisi Şahin Şahbazov, hüquq mühafizə
orqanlarının rəhbərləri, idarə və təşkilatların
nümayəndələri və rayon sakinləri izləyiblər.
“Qisas” tamaşası bir gün sonra Şirvan şəhər
Mədəniyyət Mərkəzinin səhnəsində də
oynanılıb. Tamaşada xalqımızın
azadlığı və ölkəmizin ərazi
bütövlüyü uğrunda canlarını fəda
etmiş şəhidlərimizin qəhrəmanlığından
bəhs olunur.
Yazıçı-publisist Ruhiyyə Abbaszadənin “Qisas”
hekayəsinin motivləri əsasında hazırlanan
tamaşanın rejissorları İlqar Dadaşov və Cahangir
Məlikovdur. Rolları Adil Əhmədov, Cahangir Məlikov,
Günel Mirzəyeva, Seymur Həsənov, Sevil Əliyeva, Ceyhun
Haxverdiyev, Vasif Əsgərov və Harun Haxverdiyev canlandırıblar.
Şirvan-Salyan RMİ və Biləsuvar Rayon İcra
Hakimiyyətinin təşkilatçılığı ilə
Biləsuvar rayon Heydər Əliyev Mərkəzində Azərbaycanlıların
Soyqırımı Gününə həsr olunan elmi konfrans
keçirilib. Çıxış edənlər
soyqırımı haqqında ətraflı məlumat veriblər.
Bildirilib ki, Ümummilli lider Heydər Əliyevin “Azərbaycanlıların
soyqırımı haqqında” müvafiq fərmanında bu
hadisələrə siyasi qiymət verilib və azərbaycanlıların
ermənilər tərəfindən soyqırımına məruz
qaldıqları ilk dəfə rəsmi şəkildə bəyan
olunub. Prezident İlham Əliyev tərəfindən
imzalanmış “Quba şəhərində
Soyqırımı memorial kompleksinin yaradılması
haqqında” müvafiq sərəncam Azərbaycan həqiqətlərinin
beynəlxalq ictimaiyyətə çatdırılması
istiqamətində atılan mühüm addımdır.
Konfransda həmçinin Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyeva
tərəfindən ölkəmizin tarixi ilə bağlı həqiqətlərin,
xalqımızın haqq səsinin dünyaya
çatdırılması istiqamətində həyata
keçirilən irimiqyaslı layihələrdən də
söhbət açılıb.
***
İsmayıllı rayon Heydər Əliyev Mərkəzində
rayon Fazil Əzimov adına Uşaq incəsənət məktəbi
ilə birgə Azərbaycanlıların Soyqırımı
Gününə həsr olunmuş rəsm sərgisi
keçirilib. İki hissədən ibarət olan tədbirdə
əvvəlcə mərkəzin rəsm dərnəyi, daha
sonra incəsənət məktəbinin şagirdləri
iştirak ediblər. Fəal iştirakçılar fəxri fərmanlarla
təltif olunublar.
***
Şuşa Dövlət Rəsm Qalereyası (Bakı
şəhəri) “Əsrin faciəsi” adlı sərgi təşkil
edib. Tədbirdə Mart soyqırımı haqqında məlumat
verilib və onun beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətinə
çatdırılması istiqamətində atılan
addımlardan danışılıb. Sonra tədbirdə
iştirak edən şagirdlər soyqırımına həsr
olunmuş şeirlər söyləyib, səhnəciklər
nümayiş etdiriblər.
***
Şərqi Zəngəzur RMİ-nin tabe müəssisələrində
Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü ilə
bağlı tədbirlər keçirilib. Erməni
daşnaklarının Azərbaycan xalqına qarşı
törətdikləri soyqırımının tarixi
haqqında məlumat verilib. Qeyd edilib ki, 1918-ci ilin mart və
aprel aylarında Bakı, Şamaxı, Lənkəran, Quba və
digər bölgələrimizdə 10 minlərlə azərbaycanlı
qətlə yetirilib, evlər talan edilib, insanlar
yurd-yuvasından didərgin salınıb. Mart
qırğınlarına Ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən
gerçək hüquqi-siyasi qiymət verilib, bu hadisə
soyqırımı aktı kimi sənədləşdirilib.***
Astara rayon Heydər Əliyev Mərkəzində
“Tarixdən heç bir şeyi silmək olmaz, onun hər bir mərhələsi
xalqın salnaməsi, həyat yoludur” mövzusunda tədbir təşkil
olunub. Dövlət Himninin səsləndirilməsi ilə
başlayan tədbirdə “Qan yaddaşı – 31 Mart”
mövzusunda film nümayiş olunub. Daha sonra
çıxış edənlər mövzu ətrafında
fikirlərini bildiriblər.
Masallı Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinin təşkilatçılığı
ilə “Mart soyqırımı – tarixin bir günü”
mövzusunda tarix dərsi keçirilib. Muzeyin əməkdaşları
tərəfindən şagirdlərə soyqırımın
tarixi və ağır nəticələri haqqında məlumat
verilib. Sonda məktəblilərin mövzu ilə bağlı
sualları cavablandırılıb.
***
Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyi
Azərbaycanlıların Soyqırımı Gününə
həsr olunmuş “Zaman” adlı onlayn sərgi təşkil
edib.
26 rəssamın iştirak etdiyi sərgidə
düşmən vandalizmini əsərlərində göstərən
Bəhruz Kəngərlinin, döyüşçü rəssam
İbrahim Safinin, Mehdi Hüseynzadənin, Zəfər xəbərini
eşitmədən dünyasını dəyişən rəssamlarımızın
əsərləri ilə yanaşı, müasir
fırça ustalarının da əl işləri yer
alıb.
***
Qazax Dövlət Rəsm Qalereyasında “XX əsrin
unudulmayacaq vəhşiliyi” başlığı altında rəsm
sərgisi təşkil edilib. Sərgidə dərnək
üzvlərinin mövzunu əks etdirən rəsmləri
nümayiş olunub.
Tovuz rayon Mərkəzi Kitabxanası Tovuz Regional “ASAN
Xidmət” mərkəzində “Tarixi həqiqətlər”
mövzusunda dəyirmi masa keçirib. Çıxış
edənlər erməni millətçilərinin tarixin
müxtəlif mərhələlərində mifik
“böyük ermənistan” yaratmaq xülyasını gerçəkləşdirmək
məqsədilə azərbaycanlılara qarşı törətdikləri
qanlı faciələrdən biri olan Mart
soyqırımının öz amansızlığı və
miqyasına görə ən dəhşətlisi olduğunu
deyiblər.
Tovuz rayon Düz Qırıqlı kənd Uşaq
musiqi məktəbində “Tarixin bir günü və ya bir
günün tarixi” mövzusunda konfrans keçirilib.
Çıxışlarda ermənilərin zaman-zaman
xalqımıza qarşı həyata keçirdikləri
soyqırımı, etnik təmizləmə və deportasiya
siyasəti barədə məlumat verilib, mənfur
qonşularımızın tarix boyu “böyük ermənistan”
xülyası ilə yaşadıqlarından və hər
zaman torpaqlarımıza göz dikdiklərindən bəhs
olunub.
Qazax-Tovuz RMİ-nin tabeliyində fəaliyyət
göstərən digər müəssisələrdə də
Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü ilə
əlaqədar tədbirlər keçirilib.
Nurəddin Məmmədli
Mədəniyyət.- 2024.- 5 aprel, ¹25-26.- S.4.