Kitab oxumayan dərin fikirləşə
bilməz
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və
Turizm Nazirliyinin Kitabxana İşi sektoru kitabxana işi sahəsində
dövlət siyasətinin əsas prinsiplərinin -
kitabxanaların avtomatlaşdırılması, beynəlxalq əməkdaşlıq,
oxucularda kitaba maraq oyatmaq, kitabxana fondlarının zənginləşdirilməsi,
kitabxanalardan istifadə və qabaqcıl dünya təcrübəsinin tətbiqi məsələlərinin
həyata keçirilməsi istiqamətində səmərəli
fəaliyyət göstərir. Sektorun müdiri Lətifə
xanım Məmmədova ilə müsahibəmiz bu barədədir.
- Lətifə xanım,
söhbətimizin əvvəlində kitabxana işi sahəsində
normativ-hüquqi bazanın vəziyyəti haqqında qısa məlumat
verməyinizi xahiş edirik.
- “Kitabxana işi haqqında”
Azərbaycan Respublikasının Qanunu 1998-ci ildə
hazırlanmış, 1999-cu il martın
12-dən qüvvəyə minmişdir. Buna baxmayaraq
kitabxanalarımız köhnə əsasnamələrlə
işləyirdi. Nazirlik tərəfindən
2007-ci ildə “Şəhər (rayon) Mərkəzləşdirilmiş
Kitabxana Sistemi haqqında Əsasnamə”nin layihəsi
hazırlanmış, həmin sənəd 2008-ci ildə təsdiq
edilmiş və bütün şəhər və rayon mərkəzləşdirilmiş
kitabxana sistemlərinə göndərilmişdir. 2008-ci ildə
isə “Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət
və Turizm Nazirliyinin Bakı Şəhər Mədəniyyət
və Turizm İdarəsi üzrə şəhər (rayon)
kütləvi və uşaq kitabxanasıının nümunəvi
Əsasnaməsi”nin layihəsi 2009-cu ildə təsdiq
edilmişdir. İndi isə biz yeni normativlər üzərində
işləyirik.
- Bizə məlumdur ki, Mədəniyyət
və Turizm Nazirliyi 2009-cu ili
“Kitabxanaların avtomatlaşdırılması ili” elan
etmişdir. Bu barədə nə deyərdiniz?
- Bəli, nazirlik 2009-cu ili
“Kitabxanaların avtomatlaşdırılması ili“ elan etmişdir. Bu isə təsadüfi
deyildir. Respublika Prezidenti cənab İlham Əliyevin
2008-ci il 6 oktyabr tarixli sərəncamı ilə təsdiq
edilmiş “Azərbaycan Respublikasında kitabxana-informasiya sahəsinin
2008- 2013- cü illərdə inkişafı üzrə
Dövlət Proqramı”nın icrası ilə əlaqədar
olaraq kitabxana şəbəkəsinin
informasiyalaşdırılması, elektron kataloq, elektron
kitabxanaların, veb-saytlarının yaradılması və
İnternetdə yerləşdirilməsi istiqamətində bir
sıra səmərəli işlər
görülmüşdür.
Respublikamızda ilk dəfə olaraq
M.F.Axundov adına Milli Kitabxanada, C.Cabbarlı adına Gənclər
Kitabxanasında, F.Köçərli adına Uşaq
Kitabxanasında, Gəncə şəhərində, Şamaxı
rayonunun Mərkəzi kitabxanasında kitabxana-biblioqrafiya proseslərinin
avtomatlaşdırılması, veb-saytlarının
yaradılması işi başa
çatdırılmışdır.
Goranboyda
respublikada ilk “Kitabxana-informasiya Mərkəzi” və “Uşaq
İntellekt Mərkəzi” yaradılmışdır.
ABŞ-ın Azərbaycandakı
səfirliyinin dəstəyi ilə Qobustan,
İsmayıllı, Astara, Qəbələ, Xaçmaz, Beyləqan,
Qax, Neftçala rayonlarında, Mingəçevir və Gəncə
şəhərlərində məlumat-resurs mərkəzləri
oxucuların istifadəsinə verilmişdir.
Qeyd edim ki,
nazirliyin layihəsi əsasında “Prezident İlham Əliyev və
mədəniyyət -2003-2008” adlı ikicildlik kitabın
elektron variantı hazırlanmışdır.
“Bakı-İslam mədəniyyətinin
paytaxtı-2009” adlı tədbirlər planı çərçivəsində
M.Seyidzadə adına Mərkəzi Uşaq
Kitabxanasının nəzdində respublikada ilk “
Uşaq İnformasiya Mərkəzi -kitab mağazası”
açılmışdır.
Respublika Gözdən Əlillər
Kitabxanasında, M.Seyidzadə adına Mərkəzi
Uşaq Kitabxanasında, Hacıqabul Rayon Mərkəzi
Kitabxanasında yeni veb-saytlar yaradılmış, C.Cabbarlı
adına Respublika Gənclər Kitabxanasının Veb-saytı
modernləşdirilmişdir. Həmin kitabxanalarda elektron
kataloq və elektron kitabxanaların yaradılmasına
başlanmışdır. Sabirabad Rayon Mərkəzi
Kitabxanası üçün
avtomatlaşdırılmış informasiya sistemi
alınmışdır. Hazırda F.Köçərli
adına Uşaq Kitabxanasında daha çox oxunan kitabların
İnternet məkanına yerləşdirilməsi prosesi davam
edir.
- Kitabxanaların fəaliyyətini daha da yaxşılaşdırmaq məqsədi ilə kitab mübadiləsi, beynəlxalq əlaqələr necə qurulmuşdur?
- Respublika Prezidenti
cənab İlham Əliyevin “Azərbaycanda kitabxanaların fəaliyyətinin
yaxşılaşdırılması haqqında” sərəncamından
irəli gələn vəzifələr həm də beynəlxalq
səviyyədə kitabxanalar arasında əlaqələrin gücləndirilməsini
tələb edir. Odur ki, beynəlxalq əlaqələrin
genişləndirilməsi, Azərbaycanın dünyada
geniş təbliğ olunması nazirliyin gündəlik diqqət
mərkəzindədir.
Krımın Elmi
Kitabxanasına, Kalininqrad və
Mədəniyyət və
Turizm Nazirliyi ilə ABŞ-ın Azərbaycandakı səfirliyi
arasında imzalanmış memoranduma əsasən ölkəmizin
kitabxanalarında 5 “Amerika guşəsi”nin
yaradılması qərara alınmışdır.
M.F.Axundov adına
Milli Kitabxana ilə Qətər Milli Kitabxanası arasında
birgə əməkdaşlıq haqqında anlaşma protokolu
imzalanmış, dahi Nizami Gəncəvinin əsərlərinin
kataloqu həmin dövlətin Milli Kitabxanasına göndərilmişdir.
Bu yaxınlarda
Macarıstandakı Xarici Ədəbiyyat Milli Kitabxanasına ,
Suriya, Rumıniya milli kitabxanalarına, Vyana Şəhər
Kitabxanasına, Kalininqrad Elmi Kitabxanasına, Tacikistan və
Özbəkistandakı Azərbaycan səfirliklərinə
çoxlu sayda kitab, lüğət və ensiklopediyalar,
elektron nəşrlər göndərilmiş, həmin
kitabxanalarda “Azərbaycan guşəsi” yaradılmışdır.
Ölkəmizin zəngin mədəniyyəti, adət-ənənələri,
incəsənəti, ədəbiyyatı haqqında xarici
ölkələrdəki səfirliklərimizə, mədəniyyət
mərkəzlərimizə, həmçinin Cənubi Koreya,
Gürcüstan, Qırğızıstan, Ukrayna, Belarus və
başqa ölkələrin milli kitabxanalarına elektron nəşrlər,
filmlər göndərilmişdir.
Bir faktı
söyləyim ki, Azərbaycan haqqında dünyanın
müxtəlif arxivlərində, kitabxanalarında qiymətli
materiallar vardır. Nazirlik belə məlumatların toplanması
istiqamətində də iş aparır. Məsələn,
Tatarıstan Milli Kitabxanasının fondunda “XIX əsrin sonu və
XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan Milli Demokratik
Hərəkatı haqqında” nadir nəşrlər
vardır. Həmin nəşrlərin Azərbaycan Milli
Kitabxanasına göndərilməsi barədə
razılıq əldə olunmuş və nəşrlərin
bir çoxu artıq Azərbaycana göndərilmişdir.
Azərbaycan Respublikası ilə
Milli Kitabxanamızda Rusiya Dövlət Kitabxanasındakı dissertasiyaların elektron kitabxanasına virtual daxilolma zalı oxucuların ixtiyarına verilmişdir.
Krasnodar vilayətinin Anapa
şəhərində “Gələcəyə kitabxanalar vasitəsi
ilə” Beynəlxalq konfransda, Sankt-Peterburq, Bişkek, Minsk,
Kiyev şəhərlərində keçirilən tədris
kurslarında, Avropa Şurasının Leypsiq şəhərində
təşkil etdiyi konfransda, “Kitabxanaların
avtomatlaşdırılması və yeni informasiya
texnologiyalarının tətbiqi” mövzusunda Moskva şəhərində
keçirilən beynəlxalq konfransda iştirak etmək
üçün bizim kitabxana mütəxəssisləri dəvət
almışlar... Mən MDB ölkələrinin
elm adamları və yaradıcı ziyalılarının
Düşənbə şəhərində keçirilən
forumunda iştirak etmişəm.
Beynəlxalq Kitabxana Təşkilatının
(İFLA) prezidenti E.Tisse ötən il
Bakıda səfərdə olmuş, öz təkliflərini
söyləmişdir. Bu, Azərbaycanın kitabxana
tarixində böyük hadisədir. Milli Kitabxanamızın
85 illik yubileyi tədbirlərində bir sıra ölkələrin
kitabxana rəhbərləri iştirak etmiş, təcrübə
mübadiləsi aparmışlar.
- Respublikamızın
müxtəlif regionlarında ciddi oxucu korluğu çəkən
kitabxana-filiallar vardır. Onların taleyi necə
olacaq?
- Oxuculara məlumat verim ki, Mədəniyyət
və Turizm Nazirliyi kitabxana-informasiya şəbəkəsinin
təkmilləşdirilməsi, şəbəkənin yeni
dislokasiya xəritəsinin hazırlanması məqsədi ilə
monitorinqlər keçirilmişdir. Bunun nəticəsində
də ayrı-ayrı regionlarda istifadəçilərin tələblərinə
cavab verməyən, maddi-texniki bazası zəif və
binaları yararsız olan
kitabxana-filiallar müəyyən olunmuşdur.
Həmin kitabxanaların vahid mərkəzdə birləşdirilməsinə,
bunun əsasında da müasir, nümunəvi kənd
kitabxana-filialların yaradılması məqsədi ilə
pilot layihələr hazırlanmışdır.
Şübhə
etmirəm ki, bütün görülən tədbirlər
kitabxanaların fəaliyyətini canlandıracaqdır.
- Sizin fikrinizcə, kitaba,
kitabxanaya oxucuların marağını necə artırmaq
olar?
- Əlbəttə, nəzərə
almalıyıq ki, indi informasiya texnologiyalarının
geniş miqyas aldığı bir şəraitdə
kitabın televiziya, elektron daşıyıcıları,
İnternet və s. kimi güclü rəqibləri vardır. Ona
görə də kitaba maraq yaratmaq üçün yeni
üsullar düşünmək, müasir metodlarla işləmək
tələb olunur.
İndi
dünyanın mütərəqqi kitabxana işi təcrübəsi
geniş yayılmalıdır, kitabla işləyən
işçilər yeni düşüncə tərzinə
malik olmalı, elektron-informasiya texnologiyalarından istifadə
etməyi yaxşı bacarmalıdırlar.
Kitaba
marağı artırmaq üçün “Kitab bayramı”,
“Kitab festivalı” tədbirləri sınanılmış səmərəli
üsuldur. Elə
buna görə də respublikamızın şəhər və
rayonlarında tez-tez belə bayramlar keçirilir. Son vaxtlar Gəncə, Sumqayıt, Şəki, Lənkəran,
Mingəçevir şəhərlərində, Ağdaş,
Kürdəmir, Qazax, Beyləqan, Salyan, Sabirabad, Zaqatala, Cəlilabad,
Quba, Tərtər, Dəvəçi, Xaçmaz,
İmişli rayonlarında keçirilən “Kitab bayramı”
böyük maraq doğurmuşdur.
Mən daha
bir vacib məqama toxunmaq istəyərdim. Ölkəmizin
kitabxanalarında, habelə ayrı-ayrı ziyalı
insanların şəxsi kitabxanalarında nadir və unikal
kitablar vardır. Hazırda həmin kitablar müəyyənləşdirilir,
dövlət reyestrinə daxil edilir. Bunun əsasında isə
“Azərbaycanın yaddaşı - kitab abidələri”
haqqında DVD disk hazırlanacaq və bu kitablar İnternetdə
yerləşdiriləcəkdir.
- Müasir tələblərə
cavab verən kitabxanalara hansıları nümunə göstərərdiniz?
- Çox sevindirici haldır
ki, bizim qabaqcıl kitabxanalarımızın sayı getdikcə
artmaqdadır. Bu kitabxanalar arasında mən ilk öncə
Prezident Kitabxanasını qeyd etmək istərdim. Orada
aparılan sistemli və qlobal işlər bir çox dövlətlərin
kitabxanaları tərəfindən böyük maraqla
qarşılanır. Biz bununla fəxr edirik. Son
illər M.F.Axundov adına Milli Kitabxanada, F.Köçərli
adına Respublika Uşaq Kitabxanasında, C.Cabbarlı adına
Respublika Gənclər Kitabxanasında, Gəncə şəhər,
Neftçala, Ucar, Beyləqan, Kürdəmir, Cəlilabad və
s. rayon kitabxanalarında oxucuların tələblərinə
cavab verən təqdirəlayiq işlər
görülür.
- Söhbətimizin sonunda
daha nə demək istərdiniz?
- Kitaba maraq yaratmaq sahəsində
“Mədəniyyət” qəzetinin kollektivinə uğurlu
yaradıcılıq axtarışları arzulayıram... Bir
daha xatırlatmaq istəyirəm ki, müasir oxucu təfəkkürcə
daha çox inkişaf etmişdir. Oxucu ağlını,
emosiyalarını zənginləşdirməyən əsərləri
rədd edir.
Bu yerdə dahi Vilyam Şekspirin
sözləri yadıma düşdü: “Görmək və
hiss etmək mövcud olmaqdır, fikirləşmək isə
yaşamaq”. Aqillərin belə bir ifadəsi də var ki,
kitab oxumayan adam dərin fikirləşə bilməz. Deməli,
həyatda əsl insan kimi yaşamaq üçün kitab
oxumaq, mütaliəyə maraq göstərmək vacib şərtdir.
Müsahibəni yazdı:
Canalı MİRZƏLİYEV
Mədəniyyət.- 2009.- 17 aprel.- S. 9.