Qahirədə XIV Beynəlxalq
kitab sərgi-yarmarkası oldu
Beynəlxalq kitab sərgilərində
iştirakımızın səmərəli olması
üçün xarici dillərdə daha çox kitab nəşr
etməliyik
Son illər ölkəmizdə
kitab nəşri və onun təbliği sahəsində bir
sıra layihələr gerçəkləşir. Müstəqilliyimizin ilk dövrlərində
mövcud kitab nəşri və yayımı şəbəkəsinin
öz dövriliyini, mobilliyini itirməsi və bununla da sistemin
xeyli zəifləməsi, üstəgəl əhalinin
mütaliəyə marağının azalması bu sahənin
inkişafını ciddi surətdə əngəlləmişdi.
Daha doğrusu, kitab nəşri ilə məşğul olanlar
məhdud sayda sifarişçinin tələblərini güclə
yerinə yetirirdilər. Təbii ki, bu, onsuz da
sürətlə azalan oxucunu, mütaliyə həvəskarını
kitab mağazalarından uzaqlaşdırmışdı. Belə
olan təqdirdə həm kitab naşirlərinin, həm də
oxucuların beynəlxalq kitab mühiti ilə əlaqələri
tamam zəifləmişdi.
3 il öncə
formalaşan Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi prosesin belə
bir müstəvidə inkişafını önləmək
üçün ciddi tədbirlər görməyə
başladı. Bu məqsədlə struktura daxil olan
müvafiq şöbənin fəaliyyəti daha da gücləndirildi.
Hazırda ölkədə kitab nəşri
işini canlandırmaq üçün büdcə vəsaiti
hesabına həyata keçirilən nəşr layihələrinin
sayının artırılması ilə yanaşı kitab nəşri
və yayımı sahəsində beynəlxalq təcrübənin
öyrənilməsinə də xüsusi önəm verilir.
Bütün bunların
nəticəsidir ki, Azərbaycan son bir neçə ildə
mütəmadi olaraq İsgəndəriyyə, Əbu-Dabi,
Saloniki, Moskva, Varşava, Pekin, İstanbul, Frankfurt kimi
dünyanın bir çox iri şəhərlərində
keçirilən məşhur beynəlxalq kitab sərgi-yarmarkaları
və festivallarında iştirak edib. Bu cür beynəlxalq tədbirlər
kitablarımızın dünyada tanıdılması, beynəlxalq
təcrübənin mənimsənilməsi və tətbiqi
baxımından böyük əhəmiyyət
daşıyır.
Nazirliyin Nəşriyyat,
reklamın təşkili və informasiya şöbəsinin
İnformasiya və reklam sektorunun müdiri Tehran Vəliyev bu
yaxınlarda Misir Ərəb Respublikasının paytaxtı
Qahirə şəhərində səfərdə olub və
burada keçirilən Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkasında
iştirak edib. Onunla söhbətimiz də elə bu barədə
oldu.
- Tehran müəllim,
Qahirəyə səfərinizin məqsəd və məramı
haqqında nə deyə bilərsiniz?
- Mən ötən ilin
sonlarında Bakıda səfərdə olan Misir Ərəb
Respublikasının MDB ölkələri ilə Texniki Əməkdaşlıq
Fondunun baş katibi xanım Safiya İbrahim Əminin Nazirlikdə
görüşü zamanı əldə edilən
razılaşmaya əsasən Misir tərəfinin dəvətilə
yanvarın 22-dən 28-dək Qahirə XIV Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkasının
bir həftəlik qonağı olmuşam. Bu tədbir Misirin
başlıca sərgi pavilyonunda - Qahirədəki məşhur
Misir Sərgilər və Festivallar Mərkəzində təşkil
olunmuşdu. Çox böyük sərgi idi. Onun stendlərinə
baxıb qurtarmaq mümkün iş deyildi. Burada nümayiş
olunan kitabların əhatə dairəsi də xeyli geniş
idi: bədii, elmi, dini ədəbiyyatlar, mədəniyyət və
incəsənətə həsr olunmuş kitablar, dərsliklər,
müxtəlif lüğətlər və s.
Uşaq kitabları
xüsusi üstünlük təşkil edirdi. Eyni zamanda
elektron nəşrlərə, uşaqlar üçün oyun
disklərinə də xeyli yer ayrılmışdı.
Mənim
üçün ən maraqlısı isə bu ölkənin
insanlarının bu sərgiyə, ümumiyyətlə, kitaba
necə böyük həvəs göstərdikləri oldu. Sərgi
mərkəzinə giriş pullu olsa da (doğrudur, bilet
haqqı çox cüzi - bizim pulla təxminən 20 qəpik
idi), ilk günlər insanlar buraya düşmək
üçün növbəyə dururdular. Həm də onlar
sadəcə maraq xatirinə baxmır, xeyli kitab alıb
çıxırdılar.
- Sərgidə hansı
ölkələr iştirak edirdi?
- Onu deyim ki, mən
anladığım qədər (çünki təşkilatçı
tərəf əvvəlcə söz versə də, nədənsə,
bizi müşayiətçi nümayəndə və yaxud tərcüməçi
ilə təmin etməmişdi) bu sərgidə stendlər
ölkə prinsipi ilə tərtib edilməmişdi. Çox
güman ki, burada kitab ticarəti təşkilatları prinsipi əsas
götürülmüşdü, çünki bəzən
müxtəlif stendlərdə eyni ölkədə nəşr
olunmuş eyni kitabları görmək olurdu.
Sərginin builki fəxri
qonağı Böyük Britaniya Krallığı olsa da, sərgidə
əsasən ərəbdilli ədəbiyyat - ərəb
ölkələrində nəşr olunmuş çap məhsulları
nümayiş etdirilirdi. Alman və fransız dillərində
olan kitab və digər nəşr məhsullarının sərgiləndiyi
stendlərə də rast gəlmək mümkün idi.
- Bu kitabların poliqrafik
keyfiyyəti barədə nə deyə bilərsiniz?
- Bu baxımdan hər
cür kitab vardı. Poliqrafik keyfiyyətə gəlincə,
fərqlər ilk baxışdan seçilirdi. Məsələn,
Hindistanda nəşr edilən kitabın poliqrafik keyfiyyəti
ABŞ-da nəşr edilənlə, əlbəttə ki, eyni
deyildi. Ancaq müşahidə etdiyim qədər burada
oxucuları kitabın poliqrafik keyfiyyətindən çox,
onun məzmunu, gərəkliliyi və bir də qiymətinin
münasib olması daha çox maraqlandırırdı.
- Tehran müəllim,
mümkünsə, Qahirə təəssüratlarınızı
oxucularımızla bölüşün...
- Onu deyim ki, Qahirə
olduqca böyük şəhərdir. 20 milyon nəfərə
yaxın əhalisi var. Tarixi abidələrlə zəngindir. Əsl
sirli-sehrli şərq-müsəlman şəhəridir. Burada
min illər ərzində bir-birinə qaynayıb
qovuşmuş müxtəlif mədəniyyətlərin
qalıqları, izləri mövcuddur. Addımbaşı qədim
məscidlər, müxtəlif təriqətlərə məxsus
kilsələrlə rastlaşırsan. İnsanı heyrətə
gətirə biləcək müasir tikililəri çoxdur. Mənə
daha çox təsir bağışlayan Qahirənin
yolları, saysız-hesabsız körpüləri oldu.
Bu şəhəri bir həftəyə,
hətta bir aya gəzib bütün görkəmli yerlərini
görmək imkan xaricindədir.
Orada olduğum qısa
müddət ərzində mən yalnız Nil
çayının, Milli Mədəniyyət Muzeyinin, bir də
məşhur Misir ehramlarının sehri ilə tanış
ola bildim.
Yeri gəlmişkən,
buradaca, Azərbaycan Respublikasının Misirdəki səfirliyinin
əməkdaşı Vüqar Yusifova və bir də Qahirədə
təhsil alan azərbaycanlı tələbə Camala (təəssüf
ki, soy adını unutmuşam) bu gəzintilərdə mənə
yardımçı olduqlarına görə öz təşəkkürümü
bildirirəm.
- Qahirədən Azərbaycan
necə görünür?
- Azərbaycan
Respublikası ilə Misir Ərəb Respublikası arasında
əlaqələr ildən-ilə genişlənir. Müxtəlif
qarşılıqlı tədbirlər həyata
keçirilir. Müəyyən qurumlar səviyyəsində
Azərbaycanı heç də pis tanımırlar. Amma bunu
sıravi misirlilərə şamil etmək, bəlkə
də, doğru olmazdı. Sıravi əhalinin çoxu nəinki
Azərbaycanı tanımır, hətta bəziləri belə
bir ölkənin mövcudluğundan xəbərsizdir. Taksi
sürücüləri ilə söhbətlərimiz
zamanı bunun şahidi oldum. Biz bu sahədə hələ
çox iş görməliyik.
Qahirədəki azərbaycanlı
tələbələrin mənə bildirdiklərinə
görə, buradakı səfirliyimiz bu istiqamətdə
mühüm işlər görür. Səfirliyin
dəstəyi ilə Misirdə təhsil alan azərbaycanlı
tələbələr özlərinin “Vətən” cəmiyyətini
yaradıblar və bu cəmiyyət Qahirədə təxminən
üç ayda bir dəfə, ərəb dilində “Azərbaycan”
adlı qəzet nəşr edir. Ölkəmizin gündəlik
həyatı, siyasi-iqtisadi uğurları,
Qarabağ münaqişəsi, tarixi keçmişi, mədəniyyəti
və incəsənəti barədə müntəzəm
yazılar dərc edən bu qəzeti tələbələr
iştirak etdikləri tədbirlərdə yerli əhali
arasında yayırlar.
Bundan əlavə, Qahirədəki
səfirliyimiz 2008-ci ildə Qarabağ münaqişəsində
Azərbaycanın haqlı mövqeyini özündə əks
etdirən bir kitabı - alman müəllifi Yohannes Raonun «Ermənistan
və Azərbaycan arasında Dağlıq Qarabağ
böhranı: qısa tarixi şərh» adlı
kitabını öz vəsaiti hesabına ərəb dilində
nəşr etdirib. Kitabda Qarabağın
tarixi keçmişi, Azərbaycan dövlətinin
inkişafında Qarabağ xanlığının rolu, XIX əsrdə
ermənilərin Cənubi Qafqaza köçürülməsi,
Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin yaradılması,
SSRİ-nin süqutu ərəfəsində Dağlıq
Qarabağ böhranının kəskinləşməsi
və Ermənistanla Azərbaycan arasında müharibəyə
çevrilməsi, vəziyyətdən çıxış
yolu barədə maraqlı bilgilərə yer verilib. Azərbaycanlı
tələbələrin dediyinə görə, bu kitabın
Misirdə nəşri erməniləri bərk qəzəbləndirib.
Onlar İnternet saytlarında ölkəmizə qarşı əks-təbliğat
apararaq Azərbaycanı Misirdə Ermənistan əleyhinə
informasiya yaymaqda günahlandırmağa
çalışıblar.
Məncə, ermənilər
boş-boşuna bu qədər bərk qəzəblənməyiblər.
- Qayıdaq sərgiyə.
Sizcə, gələcəkdə biz də bu sərgidə
iştirak edə bilərikmi?
- Əvvəldə
dediyim kimi, bizim Misir Ərəb Respublikası ilə əməkdaşlığımız
ildən-ilə genişlənir. Biz artıq 2007 və 2008-ci
illərdə bu ölkənin İsgəndəriyyə
şəhərində keçirilən Beynəlxalq Kitab-Sərgi
Yarmarkasında iştirak etmişik. Çox güman ki, bu il də
iştirak edəcəyik. Qahirə sərgisinə
gəldikdə isə, bu tədbirə qatılmamız ərəb
ölkələri insanlarına ölkəmizi, onun mədəniyyət
və incəsənətini, turizm potensialını tanıtmaq
baxımından çox faydalı olardı. Fikrimcə, bu tip
sərgilərdə iştirakın daha səmərəli
olması üçün Azərbaycanda həmin
mövzularda dünyanın populyar - ərəb, ingilis, alman,
fransız və s. dillərində kifayət qədər kitab
nəşr olunmalıdır. Lakin hələ
ki, nəşriyyatlarımız bir çox obyektiv və
subyektiv səbəblər üzündən belə
kitabların nəşrinə o qədər də meyil
göstərmirlər. İndiki halda Azərbaycan dilində
çap olunmuş ən məzmunlu, yüksək poliqrafik
keyfiyyətə malik kitabları belə ora aparsanız, dil
faktoruna görə özünüzlə geri
qaytarmalı olacaqsınız.
Həmidə
Mədəniyyət.- 2009.- 7 fevral.- S. 9.