İtirilmiş cənnətə “qayıdış”
«Düha köhnəni yeni etməyi bacarır»
V.Belinski
İnsan Allahın yaratdıqlarının ən alisi,
ən gözəlidir. Allah dünyanı yaradanda qərara gəldi
ki, bu gözəl dünyada yaşamaq və ondan zövq almaq,
maddi nemətlərdən istifadə etmək, eləcə də
öz yaratdıqları ilə ünsiyyətdə olmaq
üçün insanları yaratsın. Beləliklə, Allah
öz surətində insanları yaratdı. Kişi Adəm,
qadın Həvva oldu. Onlar xeyir-dua alıb Rəbbin istəyi
ilə Şərqdə-Ədəm bağında yaradılan
cənnətdə yerləşdirildilər. Rəbb onlara
bağda bütün ağacların meyvəsindən yeməyə
icazə vermiş, lakin xeyir və şəri bildirən
ağacın meyvəsi onlara qadağan etmişdi. Fəqət
Allahın və insanların düşməni olan İblis bir
dəfə ilan cildinə girib, Həvvanın yanına gəlir
və Həvvanı yoldan çıxarır. Həvva da, Adəm
də bu meyvədən yeyirlər. Nəticədə Allah Adəm
və Həvvanı o gözəl bağdan qovur.
İnsan yaranışının bu
tarixi hər zaman aktual olub.
Ədəbiyyatda yazıçılar, teatrda rejissorlar bu mövzuya müraciət ediblər.
Bu dəfə İrəvan
Azərbaycan Dövlət
Dram Teatrı müəllifi
Elçin Hüseynbəyli,
quruluşçu rejissoru
Nazir Rüstəmov olan “Adəm və Həvva” tamaşasını nümayiş
etdirdi. Rəşid Behbudov adına
Mahnı Teatrında qurulan səhnə adi dekorasiya: bir neçə çətir və gitara ilə tamamlanmışdı. Qurulmuş məhkəmədə
iki gənc Adəm (Pərviz Gülməmmədov) və
Həvva (Elnarə Heydərova) özləri məhkəməyə müraciət
edib, onların günahsız olduqlarını
və nikahlarının
rəsmiləşdirilməsini xahiş edirlər. Adəm çox yaraşıqlı,
ucaboy, ilk baxışdan
ispan sinyorlarını
xatırladır. Aktyor səhnədə
danışıqdan daha
çox gitaradakı ifasıyla yadda qalır və bu bizə deməyə
imkan verir ki, məhz bu
tamaşa musiqi üzərində qurulmuşdur.
Seçilmiş musiqi kompozisiyası
müasir Qərb musiqisinə bənzəyir.
Əməkdar artist Sevda Ələkbərzadə
tamaşa üçün
sözün əsl mənasında səviyyəli
musiqi kompozisiyaları
qurmuşdur. Adəmin yarı
Həvva isə bədəninin kobud quruluşuna görə düzgün seçilməmişdi.
Hər ikisinin geydiyi ağ
libaslar rejissor tərəfindən paklığı,
mələkləri, ağ
qüvvələri, təmizliyi
göstərmək üçün
düzənlənmişdi. Digər aktyorlar məhkəmənin
vəkilləri (Samir Bayramov və Əhliman Ərşadov) prosesdə vəziyyəti
aydınlaşdırır, həmçinin konfliktlərin
yaradılmasında iştirak
edirlər. Məhkəmədə prokuror (Nurbəniz Niftəliyeva) mövqeyindən
çıxış edən
aktrisa kobud, qaba formalı bədəniylə ikrah hissindən başqa heç bir xüsusi hərəkətlə
yadda qalmır. Məhkəmənin katibi (əməkdar
artist Vaqif Kərimov) əyyaş olan şəxs əslində zamanın yalan gerçəklərinə qarşı
gücsüzlüyünü, acizliyini öz imici və jestləri
ilə ifa edir. Hakim (xalq
artisti Süleyman Nəcəfov) tamaşada prosesləri idarə edir, həmçinin şəxsi müşahidəmə
əsaslanaraq deyə bilərəm ki, səhnədəki cavan aktyor heyətinin bəzi səhvlərini düzəltməyə çalışır,
çoxillik təcrübəsindən
yararlanaraq vəziyyəti
tənzimləyirdi. Sonradan
aydın olur ki, Həvvanın bağdan
Tamaşanın müsbət
cəhətlərindən biri də əhvalatın cəmi
cümlətanı bir saat iyirmi dəqiqə çəkməsidir.
Müasir teatr prinsiplərini mənimsəməyi İrəvan
teatrının uğuru hesab etmək olar.
Aygün Süleymanova
Mədəniyyət. 2009. - 3 iyul.- S. 6.