“Vicdansız” vicdanla...
Bu günlərdə Aktyorlar
Evində Azərbaycanın əməkdar incəsənət xadimi, Satira teatr studiyasının bədii rəhbəri,
yazıçı- dramaturq Rəhman
Əlizadənin quruluşçu rejissorluğu ilə “Vicdansız” adlı tamaşa səhnələşdirildi. Aktyorların əksəriyyətini Mədəniyyət
və İncəsənət Universitetinin
tələbələrinin təşkil etdiyi
tamaşada “vicdansız” rolu
ilə Kamal Qədimov, aşıq- Natiq Həziyev, əyyaş- Tofiq
Dadaşov, polis rəisi-
Elman Məmmədov və başqaları
çıxış etdilər. =
Tamaşa Eldar Mansurovun bəstələdiyi musiqinin
sədaları altında aktyorların rəqs səhnəsi ilə
başladı. Elə başlanğıcdan aktyorlar
Azərbaycanın bu günkü
vəziyyətini səhnədə təsvir etməyə
çalışdılar: Rəqs edən insanlar
bir- birini itələyir,
biri digərini qabağa
getməyə qoymur, əli ilə vurub arxaya ataraq,
onun yerini zəbt etməyə
çalışırdı. Yaxşı başlanğıc idi.
Hətta ideya öz
əksini bir az da aşığın monoloqunda
tapdı: ... Hər nə görsək heyrətə gəlmərik,
sərgüzəştlərlə doludur
şəhərimiz...
Lakin ilk səhnəcik,
demək olar ki, öz həllini tapa bilmədi.
Artıq buradan ortaya qəribə
bir təzad çıxdı: Aktyorların çox, hətta
lazım olduğundan belə çox intensiv
plastikası, həddən artıq yüksək,
danışmağa yox,
qışqırmağa bənzər tonu
və bu 2 səbəbdən
tökdükləri tərin qarşılığında yadda qalan nə bir maraqlı sözün,
nə də bir cəlbedici hərəkətin
olmaması...
Əslində, aktyor oyununa
“çox yaxşı” da
demək olardı. Sadəcə, zəif ssenari,
maraqsız rəssam işi və ucuz işıq effektləri aktyor
oyununu da sürükləyib
öz bərabərliyinə gətirirdi.
Tamaşada qəribə bir
sükut sezilirdi. Hətta
ürəyimin yaralı yeri-yarıboş zaldan
yalnız tamaşa başlayandan
20 dəqiqə sonra zəif alqış səsləri
eşidilməyə başlandı.
Tamaşada insanların rüşvətxorluğu, pula hərisliyi, əksər qızların yüngüllüyü, oğlanların isə
“qızbibi”liyi, həkimlərin savadsızlığı, pulgirliyi və xəstələrə
qarşı biganəliyi, insana vəzifəsinə
görə hörmət qoyulması və s.
kimi çox ciddi və aktual problemlərə
toxunmaq üçün
bir cəhdin olduğu
hiss olunurdu. Lakin, obrazlı desək, sanki
hədəfin 1 millimetr
yaxınlığından keçilmişdi.
Aşığın monoloqunda
“kasıb- kusub bilmir
yaşasın, ya ölsün?!”,
“demokratiyadır, başa düşürəm,
amma sazda göbək
rəqsi nə mənim atam çalıb,
nə də babam” və başqa
bu kimi kəlmələrə
rast gəlinirdi. Lakin bu məqamlar məndə yalnız bir təəssürat oyatdı: Ssenari zəifdir. İdeya aktyorun hərəkətində verilə bilmədiyindən,
monoloq və dialoqlarında öz əksini tapıb. Sanki
problemə, sadəcə, nəqletmə yolu
ilə yanaşılıb. Amma bu yerdə “sözdə yumşaqlıq, əməldə
qətiyyət!”şüarına əməl olunması daha məqsədəuyğun olardı, nəinki
əksinə.
Ümumən tamaşada şablon sözlərdən, hamının bildiyi şeylərdən çox
istifadə olunmuşdu. Adilik
çərçivəsindən çıxış və yenilik yox dərəcəsində
idi.
Tamaşa boyu
“vicdansız” ancaq öz
vicdanını axtarmaqla məşğul oldu və həkimlərdən belə
“vicdansız” diaqnozunu alan
bu biçarə bütün
vicdansızlardan bu kəlməni eşitməli
oldu: Vicdansız! Hətta əyyaşdan da! “Bu dünyada hər şey
bahadır, vicdan ucuz”
deyən əyyaşın rolu Rac Kapurun “Avara”
rolunu xatırladırdı. “Əyyaş”
“Avara”nın nəinki hərəkətlərinə bənzər
hərəkətlər etdi, hətta onun mahnısını da ifa etdi.
Tamaşa boyu musiqidən çox
istifadə olunmuşdu. 5 dəqiqədən
bir səslənən yerli-
yersiz musiqilər insanda
elə bir təəssürat
oyadırdı ki, sanki
tamaşanı musiqi ilə doldurmaq, onun köməyilə
tamaşanı bir qədər də uzatmaq istəmişdilər.
Aktyorların lazımsız dialoqları, bir
kişinin polis rəisinə
oğlundan etdiyi
şikayətdə Füzulinin (!) qəzəllərinə
müraciəti, yersiz pafoslu
qışqırıqlar.... və ləzginka....?
Yaxşı cəhətləri olsa da, ümumən çox da bəyənmədiyim tamaşanı izləyə-
izləyə beynimdə yalnız “nə olsun
ki?” sualına cavab
axtarırdım. Hətta tamaşa
vaxtı düşüncəyə qapılmağa vaxt da tapdım. Bir az aktyorları fikirləşdim.
Aylarla aparılan məşqlər, bu qədər əzab- əziyyət və yol, yemək kimi gündəlik
xərcləri belə ödəməkdə aciz
olan aylıq maaş...
Bütün aktyor
heyəti, ssenarist və rejissordan
gələcəkdə maraqlı tamaşalar
gözləmək ümidi ilə Aktyorlar evindən çıxdım.
Könül NƏCƏFOVA
Mədəniyyət.
- 2009.- 10 iyun.- S. 4.