«Azərbaycan həqiqətləri» erməniləri ifşa edir

Çağdaş dövrdə ermənilər daha səylə Azərbaycana, ümumən Türk Dünyasına qarşı mənəvi terrora keçiblər. Belə bir zamanda ermənilərin maskasını yırtan, özlərinin vaxtilə türk milləti, konkret Azərbaycan türklərinin bir xalq olaraq böyüklüyü haqqında etiraflarının toplanılaraq kitab halında çapı olduqca əhəmiyyətlidir. Professor İsrafil Abbaslının “Azərbaycan həqiqətləri” adlı rusca çapdan çıxmış kitabı çox qiymətli bir nəşrdir. Müsahibimiz kitabın tərtibçisi İsrafil Abbaslı deyir: “Bu kitabda ermənilərin tanınmış adamlarinin etirafları toplanıb. Ermənilərin zaman-zaman türkün böyüklüyü haqqında söylədikləri onların səmimiyyətindən yox, həqiqət qarşısında aciz qalaraq etiraf etmələrindən irəli gəlir. Bir xalq olaraq özünəməxsus cəhətlərimiz təbii ki, çoxdur. Amma ermənilərin dedikləri bizim üçün çox maraqlıdır. Bu faktların təqdimindən sonra bu gün «erməni xalqının, erməni ictimaiyyətinin» əlləri boşda qalır. Kitabla tanış olan istənilən millətin nümayəndəsi ermənilərin sifətini daha yaxından tanıyacaq”.

Kitabda 40-a qədər erməni ədəbi fikir nümayəndəsinin, müxtəlif qaynaqlarda Azərbaycan haqqında etirafları toplanıb. İsrafil Abbaslı uzun illər ərzində bu faktları toplayıb və onları kitab halında çap eləyib. Neçə yüzillər əvvəldən, ta son dövrə kimi ermənilərin tanınmış adamlarının Azərbaycan - türk xalqı, onun zəngin mədəniyyəti, ədəbiyyatı, musiqisi haqqında söylədikləri diqqəti çəkir. Bunlardan biri Arakel Təbrizli Şah Abbasın zamanında yaşayıb. O, Azərbaycan tarixi, Koroğlunun tarixi şəxsiyyət olması barədə danışır: «XIX yüzilin birinci yarısında yeni realist erməni ədəbiyyatının yaradıcısı Xaçatur Abovyan publisist yazılarında Azərbaycan türkcəsi, tarixi, mədəniyyəti, folkloru haqqında yüksək fikirlər söyləyir. Abovyan etiraf eləyir ki, ermənilərdə bayatı deyilən bir şey olmayıb, biz bayatıları qonşularımız türklərdən götürmüşük». Abovyan bayatının çox gözəl, oynaq janr olduğunu, oxuyarkən insana misilsiz zövq verdiyini bildirir. Etiraf edir ki, erməni dili bayatıdan sonra çox şirinləşib. Azərbaycan türkcəsi haqqında danışan Abovyan bu dilin hər mənada zənginliyini dilə gətirir: “Ermənilərdə folklor nümunələri birbaşa türkcə ifadə olunur. Qabaqlar ermənilərdə ermənicə dastan danışmaq, şeir demək ənənəsi yox idi. Bunu da Azərbaycan türklərindən götürmüşük, ermənilər uzun dövr ərzində Azərbaycan dastanlarını elə türk dilindəcə söyləyiblər, yaddaşlarında yaşadıblar».

XIX yüzildə yaşamış digər tanınmış ermənilər də bu mənada ciddi etirafda bulunublar. Nalbandyanın fikrinə görə, Azərbaycanın folklor materiallarını nəşr edən Tarverdiyan adlı folklorçu yazır ki, Azərbaycan türkcəsində yazıb-yaradan erməni aşıqlarının sayı 400-dən artıqdır. Bu fakt bir daha onu sübut eləyir ki, erməni aşıqları Azərbaycan türkcəsində yazıb-yaradıblar. Ermənilərin tanınmış araşdırıcıları etiraf edirlər ki, Azərbaycan - türk xalq havaları, Koroğlu havaları onların musiqisinin formalaşmasına müstəsna təsir edib. Tarverdiyan daha sonra yazır ki, Avropa klassik musiqisi Qafqaz xalqlari, o cümlədən ermənilər üçün təzədir, amma türk xalq nəğmələri tarix boyu yaşayaraq digər xalqlara, o cümlədən ermənilərin musiqi yaradıcılığına ciddi, təkanverici təsir edib.

«Azərbaycan həqiqətləri» kitabının tərtibçisi İsrafil Abbaslı müxtəlif illərdə ermənicə, rusca çap olunmuş kitablardan topladığı sitatları aydınlığı ilə - səhifəsinə kimi göstərir: «Bu etirafları kitabda verilən mənbələrə əsasən tapıb tutuşdurmaq olar. Haqverdiyanın 1852-ci ildə Sayat Nova haqqında kitabı çıxıb, orada Azərbaycan aşıq sənəti haqqında yüksək fikirlər söylənilir. Onun fikrini kitabda vermişəm. 1912-ci ildə erməni aşıqları ilə bağlı İzmirdə nəşr edilən kitabın tərtibçisi xristianşünas olub. Tərtibçi kitabda həm ermənicə, həm də türkcə yazan erməni aşıqlarının şeirlərini çap edib. Araşdırmaçı müqəddimədə yazır ki, bunların hamısı mənşə etibarilə türkcədir, türklərindir. O, 80-ə yaxın aşıq musiqisi havalarının tamamilə türkcə olduğunu yazır, etiraf edir ki, ermənilər bunların adlarını türklərdən götürüblər, bizdə bunların adları yoxdur. Bir sözlə, ermənilərin etirafları bitib-tükənmir. Ermənilərin tanınmışları Azərbaycanın məşhur klassikləri Nizami, Nəsimi, Füzuli haqqında, habelə Azərbaycan bayatıları ilə bağlı etirafda bulunublar».

Belə maraqlı faktlarla zəngin kitab hələlik rusca nəşr olunub. Yaxınlarda kitabın Azərbaycan və ingilis dillərində işıq üzü görəcəyi də gözlənilir: «Kitabın Azərbaycana gələn qonaqlara təqdim olunması nəzərdə tutulur. Bunların hamısı erməni etiraflarıdır. Bu həqiqətlərə qarşı ermənilər heç bir söz deyə bilməyəcəklər. Ermənilərin dünyanın gözündən düşəcəyi gün uzaqda deyil».

Elçin

Mədəniyyət.- 2009.- 24 iyun.- S. 7.