Cənub turizmi: Nə var, nə yox?
Azərbaycanda turizm bir biznes sahəsi
olaraq ilk addımlarını atsa da, bu istiqamətdə müəyyən
potensial imkanların yarandığını söyləmək
mümkündür.
Artıq Azərbaycan
Ümumdünya Turizm Təşkilatının
üzvlüyünə qəbul edilib, Turizmin inkişafı
üzrə ilk Dövlət Proqramı (2002-2005-ci illər)
uğurla tətbiq olunub. "Regionların sosial-iqtisadi
inkişafı Dövlət Proqramı"nda isə
birbaşa 30-a qədər bənd turizm obyektlərinin tikilməsinə
həsr olunub. Azərbaycanın səfalı guşələrindən
olan cənub bölgəsi də turizmin inkişafı
üçün yaxşı perspektivlər vəd edir. Bu
sırada Lənkəran rayonu turizmin inkişafı ilə fərqlənir.
Təmiz iqlim şəraiti, zəngin təbii sərvətlər
və nadir tarixi -mədəniyyət abidələrinə
malik Lənkəran şimal və şərqdən Xəzər
dənizi, qərbdən Talış sıra dağları ilə
əhatələnib.
Dağ və dəniz əhatəsində
istirahət
Dağ və
dənizlə əhatə olunduğu üçün Lənkəranda
turizmin bir sıra növlərindən istifadə etmək
mümkündür. Burada turizmlə bağlı kompleks
işlər görülür. Bir neçə il ərzində
şəhərdə bir sıra bağlar və parklar
salınıb, yeni istirahət mərkəzləri
açılıb.
Lənkəranda
bu gün "Qala", "Qızıl Tac",
"Dalğa" hotelləri, "Palıdlı sahil",
"Bəşəru", "Xanbulan" turizm-istirahət mərkəzləri,
Haftonu qəsəbəsində təbii isti su pansionatı,
"Hirkan" milli parkı,”Qafqaz-Sahil” mərkəzi və s.
fəaliyyət göstərir. Bu obyektlərdə turistlərə
xidmət məqsədi ilə müxtəlif gəzintilər
də proqramlaşdırılıb.
"Xanbulan"
mərkəzinin "Lənkəran bu gün" (6
saatlıq, 100 km-lik), "Talış dağları qoynunda"
(9 saatlıq, 120 km-lik avtomobillə), "Hirkan" milli
parkına 6 saatlıq piyada ekskursiya marşrutları daimidir.
Belə marşrutlar "Qala" hoteli və
"Palıdlı sahil" istirahət mərkəzi tərəfindən
də təşkil olunur.
Nazirlər
Kabinetinin turizm obyektlərinin lisenziyalaşdırılması
ilə bağlı sərəncamı turizm xidmətini
müasir tələblərə cavab verə biləcək səviyyəyə
qaldırmaq məqsədi daşıyır. Bununla
bağlı, Lənkəran Mədəniyyət və Turizm
Şöbəsi tərəfindən bütün turizm obyektlərinə
xəbərdarlıq məktubları göndərilib. Son məlumata
görə isə lisenziyalaşdırmaya laqeydlik göstərən
bir neçə obyekt ciddi nəzarətə
götürülüb.
Lənkəranın
həm dəniz sahillərində, həm də dağətəyi
yerlərində xüsusi istirahət mərkəzləri
tikilib. Təkcə 2006-cı il ərzində iki belə obyekt
turistlərin ixtiyarına verilib.Dəniz kənarında
artıq iri xidmət kompleksləri tikilməkdədir. Buraya həm
hotellər, həm də xırda kottec kompleksləri daxildir.
Qeyd edim ki, bütün obyektlər beynəlxalq standartlara
uyğun tikilir.
2007-ci ilin
statistikasına görə, Lənkərana turist axını
dinamik şəkildə artır. Əgər 2005-ci ildə
turistlərin sayı 3000-ə yaxın olubsa, 2006-cı ildə
bu rəqəm 4000-ə çatıb. 2007-ci ildə turistlərin
sayı 5000-I, 2008-ci ildə 6000-i keçib. Bu göstərici
həm daxili, həm də xarici turistlərin sayına aiddir.
İqlim şəraitinin əlverişli olması, müalicəvi
əhəmiyyətli obyektlər turistlərin cəlb edilməsində
mühüm rol oynayır. Məsələn, Lənkəranın
dəniz kənarında olan qara qum Xəzər dənizinin digər
yerlərində olan sarı qumdan çox-çox keyfiyyətlidir.
Müalicəvi
sularla bağlı işlər də təşkil olunur.
Keçmiş SSRİ dönəmində məşhur olan
"İstisu" sanatoriyasının da əvvəlki
şöhrətini qaytarmaq üçün müəyyən
işlər görülür.
Turist xəritəsi
Lənkərana
gələn turistlərin "xəritəsi" müxtəlifdir.
Avropadan, Asiyadan, MDB ölkələrindən... 2007-ci ilin
statistikası göstərir ki, əvvəllər Avropa
ölkələrindən gələn turistlərin sayı
indi nəzərəçarpacaq dərəcədə
artıb.
Turistlər
adətən ayaqdəyilməmiş təbiət sahələrində
dincəlmək istəyirlər. Lənkəran meşələrində
isə belə yerlər çoxdur.
Turistlər
tarixi abidələrə də xüsusi diqqət yetirirlər.
Lənkəranda bir sıra belə abidələr var, bəziləri
isə yenidən bərpa edilərək turistlərin
ixtiyarına verilib. Lənkəranın turizm
marşrutlarına daxil olan abidələrdən "Şeyx
Zahid" türbəsində, tarix-diyarşünaslıq
muzeyində, xalq sənətkarlığı şəhərciyində,
"Xəlifə" türbəsində təmir-bərpa
işləri yüksək zövqlə görülüb.
"Dairəvi qala» («Zindan») memarlıq abidəsində layihə
üzrə geniş bərpa işləri davam etdirilir. Xaricdən
gələn mütəxəssislər Sütəmurdov sahil
zolağında turizm obyekti tikmək istəyini
açıqlayıblar.
Hotel otağı
Dünyada
turizm üçün vacib olan amillərdən biri standartlara
uyğun hotellər və burada turistlərə göstərilən
xidmətin səviyyəsi ilə bağlıdır. Bununla bağlı
xaricdən mütəxəssislər dəvət olunub və
onlar bölgədə işləyəcək hotel xidmətçiləri,
menecerlər və ofisiantlar üçün xüsusi kurslar
keçirlər.
Yeni hotellər
şəbəkəsinin sahilboyu və dağətəyi yerlərdə
tikilməsi planlaşdırılır. Sahilboyu xidmət
göstərən “Qafqaz-sahil” isə artıq
qonaqlarını qəbul edir.
Lənkəranda
həmçinin dənizboyu çimərlik komplekslərinin
tikilməsi üçün işlər aparılır.
Artıq bir kottec - "Palıdlı sahil" istirahət mərkəzi
istifadəyə verilib. Turistlərin Lənkərana
marağını artırmaq üçün reklam işləri
də təşkil olunub. İnternetdə Lənkəran barədə
məlumatlar yerləşdirib. Bundan başqa, turist cəlbi
üçün bukletlər də hazırlanıb.
Lənkəranın ilk suvenirləri
Turizmin cəlbediciliyini
artırmaq üçün digər ölkələrdə
milli karnavallar və suvenir yarmarkalarının təşkili də
vacib sayılır. Bütün bu işləri həyata
keçirmək üçün Lənkəranda 2006-cı
ildə Regional Turizm-İnformasiya Mərkəzi
açılıb. Mərkəzin nəzdində xalq sənətkarlıq
şəhərciyi salınıb. Lənkəranın
"qapı"sı sayılan bu şəhərciyə gələn
turistlər xalq tətbiqi sənət nümunələrinə
baxmaq imkanı qazanacaqlar. Şəhərcikdə həsirtoxuma,
dulusçuluq və s. sənət nümunələrinin həm
nümayişi, həm də satışı nəzərdə
tutulub. Yerli Mədəniyyət və Turizm Şöbəsi
suvenirlərin hazırlanması ilə bağlı işlər
də görür.
Lənkəranda
olan el sənətkarları ilə əlaqə
saxlanılıb və ilk suvenirlər hazırlanıb. Turistlər
dincəldikləri yerdən yadigar aparmaq üçün adətən
suvenirlər alırlar. Turistlərin marşrutu üstdə
olan kəndlərdə suvenir -satış
mağazalarının açılması da planlaşdırılır.
Lənkəranın
özünəməxsus nadir mətbəxi də turistlərin
diqqətini cəlb edib. Bura gələn xaricilər toyuq və
balıq ləvəngisinin dadına baxmamış getmirlər.
Söhbətləşdiyim istirahət mərkəzinin əməkdaşlarının
biri maraqlı bir hadisə danışdı: Lənkəranda
səfərdə olan kanadalı turistlərdən biri
balıq ləvəngisinin hazırlanma texnologiyasını
bitdə-bitdə öyrənmək üçün düz
iki saat videoçəkiliş aparıb. Lənkəranın
bütün istirahət mərkəzlərində milli
kulinariyanı xarici qonaqlara layiqli təqdim etmək
üçün səviyyəli aşpazlar cəlb olunub.
Turizm
şöbəsində ümid edirlər ki, Lənkəranda
beynəlxalq hava limanının və dəniz limanının
istifadəyə verilməsi turistlərin sayının
artmasında mühüm rol oynayacaq.
Turizmin
inkişafında infrastrukturun inkişafı böyük rol
oynayır. Bu baxımdan yeni yolların çəkilməsi
vacib amildir. Hazırda Lənkəranda bütün yollar yeniləşdirilib.
Dağ kəndlərinə gedən yollar yenidən çəkilib.
Talış dağlarında xizək
yarışları
Talış
dağları həm də qış turizmi üçün
cəlbedici sayılır. Bu məqsədlə qış
turizminin təşkili üçün artıq layihə sənədləri
hazırlanıb. Layihəyə əsasən, dağ yerlərində
estakadalar qurulacaq. Bundan başqa, xizək turizminin
inkişafı ilə bağlı işlər aparılır.
Layihə
işləri artıq başlanıb. Dağ yerlərində
bu turizmin perspektivləri ilə bağlı araşdırmalar
aparılır. İşıq, su, qaz məsələsi
turizmin inkişafında vacib məsələ olduğundan buna
diqqət son vaxtlar xeyli artırılıb. Son zamanlar bir
sıra nüfuzlu xarici turizm şirkətlərinin Lənkərana
marağı artıb. Burada olan amerikalı turistlər
bildiriblər ki, indiyə qədər onların belə təbiətdən
xəbərləri olmayıb.
Lənkəranın
turizm obyektlərində qonşu İran vətəndaşları
məmnuniyyətlə dincəlirlər. Hər il İrandan Lənkərana
çox böyük miqdarda turist axını var. Onların hətta
həftə sonu dincəlmək imkanları da var: iranlı
qonaqlar şənbə-bazar günləri istirahət edib, evlərinə
qayıdırlar.
Turistlərin
ildən-ilə artan statistikası onu deməyə imkan verir
ki, Lənkəran turizm üçün perspektivli yerdir. Sadəcə,
bu istiqamətdə ardıcıl iş aparılmalı və
bölgəni turizm üçün cazibədar məkana
çevirmək üçün kompleks yanaşma həyata
keçirilməlidir.
Bütün
dünyada turizmin böyük qazanc gətirən sahə
olmaqla yanaşı, özündə ictimai-siyasi aspektləri
daşıyan bir xidmət növü olduğu da bəllidir.
Doğrudan da, müxtəlif ölkələrdən gələn
turistlər dincəlməklə yanaşı, həm də
öz ölkələrinin ictimaiyyətini dincəldikləri
ölkələr barədə yaxşı məlumatlandırmaq
imkanı qazanırlar. Bu baxımdan çağdaş
dünyada turizm həm gəlirli biznes, həm də siyasi
piar-kampaniya kimi xüsusi önəm daşıyır. Azərbaycanın
isə belə piar-kampaniyalara xüsusi ehtiyacı var.
Sabutay
Mədəniyyət.- 2009.- 6 may.- S. 6.