Müştərək elmi konfrans sona yetdi

Hələb müftisi Nəsiminin faciəli taleyinə və qəddarcasına

edamına görə Azərbaycan xalqından üzr istəyib

Xəbər verdiyimiz kimi, 11-12 noyabr tarixlərində Suriyanın Hələb şəhərində böyük Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri İmadəddin Nəsiminin həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş müştərək elmi konfrans keçirilib.

Suriya tərəfi ilə əldə olunmuş razılığa əsasən gerçəkləşən konfransda iştirak etmək üçün Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin alimlər və mütəxəssislərdən ibarət 7 nəfərlik nümayəndə heyəti noyabrın 10-dan 17-dək bu ölkədə səfərdə olmuşlar.

Şairin 640 illik yubileyi ərəfəsində gerçəkləşən tədbirdə iştirak edən nümayəndə heyətinin rəhbəri, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Mədəniyyət siyasəti şöbəsinin müdiri Fikrət Babayev səfər təəssüratlarını bizimlə bölüşdü: «Səfər 10 noyabr tarixində nümayəndə heyətinin Nəsiminin qəbrini ziyarətilə başladı. Qeyd edim ki, türbə qədim Hələb qalasının ətəyində, Nəsimi küçəsində yerləşir. Türbənin qapısının açarı Nəsimi nəslinin nümayəndəsi Məhəmməd Məmduh Nəsimi və onun övladlarındadır. Türbənin həyətində həmin nəslin nümayəndələrinin qəbirləri və kiçik ibadətgah da mövcuddur. Böyük şairin qəbri türbənin mərkəzindədir. Türbədə Nəsiminin qulluqçusu, habelə, həmin dövrdə yaşamış Hələb valisinin həyat yoldaşı da dəfn olunmuşlar».

Hələbin qədim hissəsində yerləşən Nəsimi kompleksinin də YUNESKO-nun Ümumdünya Mədəni İrs siyahısına daxil edildiyini xatırladan F.Babayev tikilinin hazırkı durumundan da söz açdı: «Nəsiminin məqbərəsinin bərpası üzrə Azərbaycan-Suriya müştərək komissiyasının üzvü kimi nümayəndə heyətinin tərkibində Suriyaya səfər etmiş azərbaycanlı memar mütəxəssislər R.Muxtarov və T.Kərimlinin apardığı müşahidələr nəticəsində tikilinin qəza vəziyyətində olması müəyyənləşdirildi. Belə ki, türbənin tavanında, divarlarında və digər konstruksiyalarında məqbərənin uçmasına səbəb ola biləcək ciddi çatlar mövcuddur».

Şöbə müdiri bu faktın keçirilən görüşlərdə Suriyanın əlaqədar qurumlarının diqqətinə çatdırıldığını da dedi: «Noyabrın 11-də bizim Hələb şəhərinin mədəniyyət idarəsinin rəisi M. Qatlanla görüşümüz oldu. Elə həmin gün nümayəndə heyətini Hələb vilayətinin qubernatoru T.Hacci da qəbul etdi. Qubernator ilə görüşdən və onunla aparılan məsləhətləşmələrdən sonra meriyada müştərək komissiyanın geniş tərkibdə iclası keçirildi. Görüşdə Suriya tərəfindən Hələb qubernatorunun mədəniyyət məsələləri üzrə müşaviri Məhəmməd Qacca, Abidələr və Muzeylər İdarəsinin rəisi Nədim Faqş, Vəfiqlər İdarəsinin rəisi Əhməd Qəddur və Qədim Şəhər İdarəsinin rəisi Ammar Gazal iştirak edirdilər. Toplantıda Azərbaycan tərəfini mənimlə bərabər nazirliyin Mədəni irs şöbəsinin sektor müdiri Telman Kərimli, habelə "Mədəni irsin qorunması, tədqiqatı va monitorinq mərkəzi" MMC-nin baş direktoru Rüstəm Muxtarov təmsil edirdilər.

Məqbərənin vəziyyətinin də müzakirə olunduğu bu görüşdə çıxış edən suriyalı mütəxəssislər maraqlı şərh verdilər. Onlar Hələbin 400 hektarıq qədim şəhər hissəsinin YUNESKO-nun Ümumdünya Mədəni İrs siyahısına daxil edildiyini və Nəsimi kompleksinin də memarlıq abidəsi kimi dövlət tərəfindən mühafizə olunan abidələrin siyahısına salınmasını əsas götürərək nümunənin xarici görünüşündə yenidənqurma işlərini xüsusi plan üzrə YUNESKO ilə razılaşdırmaq şərtilə aparmağın mümkün olduğunu dedilər.

Suriya tərəfi kompleksin genişləndirilməsi üçün ətrafdakı bir neçə tikilinin də yaradılacaq Nəsimi mərkəzinin tərkibinə qatılmasının mümkünlüyünü geyd etdilər.

Göriiş zamanı abidənin qəza vəziyyətində olması azərbaycanlı mütəxəssislər tərəfindən suriyalı məmurların diqqətinə çatdırıldı. Cavab olaraq Suriya tərəfı şəhər rəhbərliyinin planlarında Nəsimi kompleksində möhkəmləndirmə işlərinin aparılmasını nəzərdə tutulduğuını qeyd etdilər».

Nəsimi kompleksinin bərpası istiqamətində azərbaycanlı və suriyalı mütəxəssislərin əməkdaşlığının vacibliyinin də vurğulandığı görüşdə abidədə Hələb şəhərinin memarlıq üslubu nəzərə alınmaqla, interyerində Azərbaycan memarlıq üslubunda müəyyən yenidənqurma və genişləndirmə işlərinin aparılmasına dair razılıq da əldə olunub.

Fikrət müəllim Hələb Mədəniyyət İdarəsinin böyük zalında azərbaycanlı ve suriyalı alimlərin iştirakı ilə Nəsimi yaradıcılığına həsr olunmuş elmi konfrans barədə də ətraflı məlumat verdi: «Konfransın ilk günü Azərbaycan alimlərindən akademik Bəkir Nəbiyev və AMEA-nın müxbir üzvü, professor Teymur Kərimli, Suriya alimlərindən isə doktor Bəkri Şeyx Əmin və professor Məhəmməd Kamal çıxış etdilər.

12 noyabr tarixində konfransın Hələb Universitetinin filologiya fakültəsinin akt zalında keçirilmiş 2-ci günü Hələbin müftisi, doktor Mahmud Akkam, azarbaycanlı professor Qəzənfər Paşayev, filologiya elmləri namizədi Səadət Şıxıyeva və Hələb Universitetinin professoru Hüseyn Əs-Sadiq çıxış etdilər.

Konfrans iştirakçıları Nəsiminin poeziyasının və fəlsəfi fıkirlərinin zənginliyini xüsusi qeyd edərək, şairin yaradıcılığında əsas yer tutan insanın azadlığı və ucalığına həsr olunmuş dəyərli şeirlərin Azərbaycan xalqının mədəniyyətini yüksək səviyyədə təmsil etdiyini vurğuladılar. Maraqlısı odur ki, Hələb müftisi çıxışında Nəsiminin faciəli taleyinə və qəddarcasına edam edilməsinə görə bir yüksək rütbəli və səlahiyyətli din xadimi kimi Azərbaycan xalqından üzr istədi. O, Suriya xalqının və Hələb əhalisinin şairin edamına görə mənənəvi məsuliyyət daşımadığını, o zamankı şəhər müftilərinin Nəsiminin edamına etiraz etdiklərini və edam barəda qərarın böyük şairin düşmənləri simasında Misir hökmdarı Sultan Müəyyəd tərəfindən çıxarıldığı da bildirdi”

Konfransın Hələb ictimaiyyəti və elmi dairələrində xüsusi maraqla qarşılandığını qeyd edən nazirlik rəsmisi tədbirdə Hələbdəki Türkiyə Baş Konsulluğunun əməkdaşları və vilayətdə məskunlaşmış böyük türkmən icmasının ziyalılarının da iştirak etdiyini diqqətə çatdırdı: “Noyabrın 13-ü isə Dəməşqə getdik. Səfər zamanı nümayəndə heyəti Dəməşq Universitetinin rektoru Vail Mualla, Suriya Ərəb Ensiklopediyası Komitəsinin baş direktoru, doktor Məhəmməd Əziz Şükri və Suriya Ərah Yazıçılar Birliyinin sədri, professor Hüseyn Cümə ilə görüşlər keçirdi.

Qeyd edim ki, konfransın keçirilməsinə böyük önəm verən Suriya tərəfi bunun üçün xüsusi hazırlıq görmüşdü. Belə ki, tədbirin müvəffəqiyyətlə keçirilməsi üçün ölkə rəhbərliyi tərəfindən aidiyyəti qurumlara xüsusi tapşırıqlar verilmişdi. Bıı diqqət nümayəndə heyətinin Suriyaya səfəri zamanı hər addımda hiss olunurdu.

Məhz Azərbaycan Respııblikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin şəxsi təşəbbüsü ilə qısa bir zaman kəsiyində elmi konfransın keçirilməsi və azarbaycanlı memarların suriyalı həmkarları ilə ilkin tədqiqatlara başlaması Suriya siyasi və mədəni dairələrində geniş rezonansa səbəb olmuşdur. Onun bu addımı Azərbaycanda mədəni irsə diqqətin bariz nümunəsi kimi qiymətləndirilmişdir».

Şöbə müdiri elmi konfrans və görüşlərdə Azərbaycanın Suriya Ərəb Respublikasındakı səfiri Mahir Əliyevin də iştirak etdiyini bildirdi.

Həmidə Nizamiqızı

Mədəniyyət.-2008.-20 noyabr.-S.2.