Yazan və yazılan tarix

Onu sadəcə belə adlandırırdıq: İlham müəllim. Qazandığı (ona verilən deməzdim) saysız-hesabsız ödülləri bilsək də, universitet tələbələrinin öz müəllimlərinə “doktor”, “professor” deyə müraciətinə şahid olsaq da, o bizim üçün sadəcə, İlham müəllimiydi. Hərəni (iyirmi iki nəfərlik qrupu) öz dilində danışdıran, hər qələmin özünəməxsus incəliyini elə ilk gündən göydə tutan İlham Rəhimli.

Universitetə qəbul olunmağım evdəkiləri nə qədər sevindirsə də, mənim gələcəkdə bir teatrşünas kimi nə işlə məşğul olacağım qaranlıq qalırdı. Bütün günümü teatrlarda keçirəcəyim, hətta səhnəyə çıxacağım barədəki söhbətlər öz tərəddüdləri ilə valideynlərimi narahat edirdi (səhnə işini ən asan və qeyri-müəyyən mentalitetdən uzaq sayanları). Amma heç gözləmədiyim halda yaxınlardan bir nəfər qucağıuşaqlı gəlin “sənin də sənətin İlham Rəhimlininkindəndir də”- deyə söhbətə qarışdı. “Bacı, vallah o həmişə efirdə də elə maraqlı söhbətlər edir ki, adam dinləməkdən doymur”. Sanki elə o andan azsavadlı bu qadının yerində etdiyi müdaxiləylə də mənim bundan sonra gedəcəyim yol müəyyənləşdi, dörd illik tələbə həyatımın möhürü vuruldu. Tale bizi Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin teatrşünaslıq fakültəsinə, professor İlham Rəhimlinin kursuna gətirdi. Bizə bələd olmaq, beş barmağı kimi tanımaq üçün bu sənət bilicisinə cəmi bir-iki ay kifayət etdi. Bu gün bizlərdən əli qələm tutan hər kəs İlham müəllimə minnətdar olmalıdır. O, bizi istər dramaturji, istərsə də birbaşa səhnə materiallarından yazmağa sövq edirdi. Hər bir tələbənin həvəslə yazması (axı eləsi vardı ki, bu ixtisasa təsadüfən, könülsüz bağlanmışdı), məxsusi dəst-xəttini formalaşdırması müəllimimizin uğuruydu. Hər dəfə yeni bir əsər üzərində qurduğumuz ədəbi mühakimələr, öz mübahisələri, yeni-yeni yozumları ilə dilimizi, qələmimizi və məntiqimizi püxtələşdirirdi.

Mən bu gün əslində İlham müəllimin necə təcrübəli bir müəllim olduğunu vurğulamaq istəməzdim. Bununla universitetdə, teatrlarda, ekranda onu izləyərək, kitablarını mütaliə edərək tanıyanlara təzə heç nə demirəm. Sadəcə, onun sözün əsl mənasında hər bir tələbəsinə arxa durduğunu, ərklə tənbeh etdiyini, problemi olanda əlindən gələni əsirgəmədiyini, auditoriyada ilıq, doğma ailə münasibəti formalaşdırdığını yazmaya, qeyd etməyə bilmərəm. Mən desəm də, deməsəm də hər kəsə (istər teatral, istərsə də sadə cəmiyyətə) gün kimi aydındır ki, İlham Rəhimli Azərbaycan teatrının dünənini, bu gününü son nöqtəsinəcən bilən, sabahını açıq-aşkar proqnozlaşdıran yeganə şəxsiyyətdir. Heç çəkinmədən deyə bilərəm ki, teatr salnaməmizin ən incə detallarını belə onun qədər mənimsəyən, bu yöndə İlham müəllimlə güc tuta biləcək ikinci bir xadim görmürəm. İlham müəllim Azərbaycan teatr ailəsinin hər bir övladını qələmi ilə, tutarlı, məntiqi fikirləriylə oxşayaraq xarakterizə edib, keçmişi bu gün qədər işıqlandırıb. Hər zaman o tarixə müraciət edib, ondan silsilə yazılar yazıb, bu gün isə mən - öz sevimli müəllimindən həmişə qayğı, ata mehribançılığı görən bir məzun, İlham Rəhimlini bir tarix olaraq qələmə almaq istəyirəm.

İlham Rəhimli sözünü cəsarətlə, qətiyyətlə və eyni zamanda da məsuliyyətlə deməyi, hətta bəzən sözü silah kimi işlətməyi bacaran bir ziyalıdır. Gördüyü işlərin qədir-qiyməti hələ bəlkə də çox sonralar bilinəcək, çəkdiyi zəhmətin ağırlığı, mahiyyəti lazımınca dəyərləndiriləcək bir elm adamıdır. Sənətşünasların belə qibtə etdiyi (dəfələrlə şahidi olmuşuq) zehnə, zəkaya, nitq qabiliyyətinə, dünyagörüşünə malik olması onun yoluna daim işıq salır. Araşdırdığı hər faktı yüzlərcə ölçüb-biçəndən, bütün mənbələrlə tutuşdurub sonda ortaq məxrəcə gəldiyindəndir ki, altında İlham Rəhimli imzası olan hər yazı, hər məqalə, hər kitab möhürlü, qüsursuz, təkrarsız və bənzərsizdir. Bu gün teatral mövzuda hər hansı elmi iş işləyənlər üçün İlham Rəhimlinin silsilə araşdırmaları həm şans, həm də tükənməz bir bazadır.

İlham müəllim, düz beş ildir ki, universiteti bitirmişəm. Amma hər dəfə bu binanın qarşısından keçərkən “kaş, bircə dəfə İlham müəllimlə rastlaşaydım” cümləsini qəlbimdən keçirmişəm. Hər dəfə də içəri keçməyə utanmışam, sizin vaxtınızı alacağımdan, dərsinizə mane olacağımdan çəkinmişəm. Amma unutmamışam ki, sentyabrın 8-i sizin altmış yaşınız tamam olur. Və hardasa inanmağım da gəlmir bu yubileyin gerçəkliyinə. Körpə balalarım bütün asudə zamanımı mənimsələr də, nə vaxt efirdə sizin tanış üzünüz görünüb, mərhəm səsiniz eşidilsə, tez qaçıb ekran qarşısında yer tuturam. Xəyalən yenə sizin tələbəniz olub, yenə o maraqlı mühazirələrinizi dinləyirəm. İlham Rəhimli Azərbaycan teatrının, Azərbaycan musiqisinin, eyni zamanda Azərbaycan muğamının mayasına, xarakterinə, dünya müstəvisindəki yerinə dərindən bələddir.

Birdən görürsən, istənilən bir nəğməni elə səlis, elə emosional şəkildə təhlil və təhqiq edir ki, heç uzun illərini musiqişünas adına qurban verən çoxları bunu bacarmır. İlham Rəhimli qələmi ilə tarix yaza-yaza özü də tarixiləşib, Azərbaycan teatrının ayaqda durma səbəbindən, sütunundan birinə çevrilib.

Allah sizi Azərbaycan incəsənətinə çox görməsin, İlham müəllim. Yubileyiniz mübarək. Sizi illərcə üzünü görə bilmədiyim qrup yoldaşlarım adından təbrik edirəm. Qələminiz iti, yazınız kəsərli olsun. Sizdən hələ çox şeylər gözləyən mədəni ictimaiyyəti öz yeni-yeni elmi-mədəni tapıntılarınızla sevindirin. Dərin hörmət və ehtiramla:

Samirə Rüstəmova

Mədəniyyət.- 2009.- 4 sentyabr.- S. 5.