Musiqi haqqında düşüncələr

Musiqi nədir? Bu sual əsrlər boyu insanları düşündürmüşdür və indi də düşündürür. Cavablar da müxtəlifdir. Qədim yunanlar musiqini Allahın töhfəsi kimi qiymətləndirir,ona insanın qəlbini fəth edən, qeyri-adi qüvvə kimi yanaşırdılar. Beləliklə, ən qədim zamanlardan bu günə kimi musiqinin bir möcüzə olduğunu, onun insan əhval-ruhiyyəsinə, ümumiyyətlə daxili aləminə böyük təsir göstərdiyini hamı etiraf etmişdir.

Musiqi həyatımızın ayrılmaz hissəsidir. Bu bağlılıq insan ömrünün ilk anlarından başlayır. Beşikdə yatan körpə anasının şirin laylasına qulaq asdıqca rahatlaşır. Həyatımızın sevincli, qürurlu, eləcə də kədərli anları müxtəlif xarakterli musiqilərlə müşayiət olunur. Göründüyü kimi musiqi insanın bütün həyatını müşahidə edir.

Dünyada elə bir xalq yoxdur ki, onun özünəməxsus musiqi mədəniyyəti olmasın. Musiqi millətləri birləşdirən, onların qarşılıqlı anlaşmasını təmin edən universal bir dildir.

Musiqidən, hətta təbabətdə də istifadə edilir. Hesab olunur ki, musiqi insan orqaniziminə, xüsusilə də əsəb sisteminə olduqca müsbət təsir göstərir. Ona görə də bəzi xəstəliklərin müalicəsi zamanı dərmanlarla yanaşı, musiqinin bəzi növlərindən də istifadə olunur.

Musiqi aləmi sanki ucsuz-bucaqsız bir dəryadır. Həyatımızın müxtəlif məqamlarında biz musiqinin müxtəlif növləri ilə rastlaşırıq: filarmoniyada daha çox klassik musiqini, şən məclisdə - populyar və yaxud xalq musiqisini, dostlarımızla - caz, rok, pop musiqilərini dinləyirik. Bəs görəsən sənətin sadaladığımız növləri barədə nə bilirik? Bax, bu barədə fikirləşməyə dəyər. Belə bir fikir var ki, hər yaşın öz musiqisi var. Məsələn: orta nəsil-klassik növ, eləcə də xalq musiqisini, gənc nəsil pop musiqisini, yeniyetmələr isə rok musiqisini sevirlər. Bəzən hər hansı qüsursuz, mükəmməl musiqi əsəri eşidəndə “bu, əsl klassik musiqidir” deyirik. XVIII əsrin ikinci yarısında Avropa incəsənətində təşəkkül tapmış “klassisizm” cərəyanının nümayəndələri kimi, bir çox bəstəkarları saymaq olar. Lakin əksər hallarda “klassik musiqi” anlayışı əsrlər boyu bəstəkarlar tərəfindən yaradılan, yazılı sürətdə qorunub-saxlanılan dərin məzmunlu bütün musiqi əsərlərinə şamil edilir. Rok və pop musiqisi XX əsr musiqi mədəniyyətinin ən mühüm nailiyyətlərindəndir. Rok musiqisi ötən əsrin 50-ci illərinin əvvəllərində Amerika Birləşmiş Ştatlarında təşəkkül tapmışdır. İncə, sakit balladalar, ifadəli gitara sədaları ilə zənginləşmiş mahnılar bu və digər kompozisiyalar rok musiqisinə aiddir. Bu gün rok və pop musiqisi, demək olar ki, dünyada geniş yayılmış, sevilən və maraqla dinlənilən musiqi növüdür.

Şərh etdiyimiz musiqi növlərinin arasında fərq qoymaq, hansınısa o birindən üstün tutmaq düzgün olmazdı. Cünki, musiqi vahid, bütöv bir aləmdir. Mövcud vəziyyətdə belə fikirləşmək olar ki, musiqi iki cür olur, yaxşı və yaxud pis musiqi. Yəni hər sahədə - istər klassik musiqidə, istərsə də rok, caz, pop musiqilərinin içində də həm yüksək səviyyəli, incəzövqlü əsərlər, həm də bəsit, məzmunsuz nümunələrə rast gəlmək mümkündür.

Bədii zövqü tərbiyə etmək, yaxşını pisdən ayırmaq bəzən çətin olsa da, səy göstərmək, çalışmaq lazımdır. Çünki, bu qabiliyyət insanın mənəviyyatını ucaldır, onun daxili aləmini zənginləşdirir.

Ülkər Rəhmanqızı

Mədəniyyət.- 2009.- 4 sentyabr.- S. 3.