Xocalıya $9 milyard ziyan dəyib

Əhaliyə dəyən ziyan isə 5 milyarda bərabərdir

Ermənilərin Xocalını işğal etməsi və sonradan burada həyata keçirilən total dağıdıcılıq hərəkətləri nəticəsində dövlətə və əhaliyə böyük məbləğdə maddi ziyan dəyib. 1992-ci il fevralın 26-da həyata keçirilən soyqırımı və işğal faktından sonra şəhərdə və onun ətrafında olan 105 sosial-məişət obyekti, 3200 fərdi yaşayış evi, 14 məktəb, 21 klub, 29 kitabxana, 3 mədəniyyət evi, bir tarix diyarşünaslıq muzeyi viran edilib.

Xocalıda işğala qədər bir sovxoz, 3 kolxoz və bir arıçılıq birliyi fəaliyyət göstərib. Həmin təşkilatlar əmlakı ilə birlikdə dağıdılıb.

Xocalı tarixi və mədəniyyət abidələri ilə xüsusən də qədim memarlıq və ilk mədəniyyət abidələri ilə zəngindir. Memarlıq abidələrindən türbə (XIV əsr), dairəvi türbə (1356-1357-ci illər), ətafında son tunc və ilk dəmir dövrünə aid nekropol, kurqan çölü və s. olub. Xocalı qəbiristanlığında - son Tunc və ilk Dəmir dövrünə (e.ə.VIII-VII əsrlər) aid arxeoloji abidə mövcuddur.

İşğal zamanı XIV-XV əsrə aid türbələr, kümbəzlər, qəbirlər yerlə yeksan olunub. İnsanların müasir dövrümüzdə dəfn üçün saldıqları 11 qəbiristanlıq dağıdılıb.

İşğal nəticəsində Xocalı şəhərinin özündə 20-dən artıq sənaye müəssisəsi, toxuculuq və iki tikiş fabriki, Bakı ağır dəzgahqayırma zavodunun filialı, Bakı Maliyyə-Kredit Texnikumunun filialı, mebel fabriki, avtonəqliyyat birliyi, 4 məktəb, 5 xəstəxana və tibb məntəqəsi, 3 uşaq bağçası və digər mülki obyektlər yerlə-yeksan edilib.

Rayonun hazırkı icra başçısı Şahmar Usubovun qəzetimizə bildirdiyinə görə, aparılan hesablamalar işğal nəticəsində dövlətə və əhaliyə dəyən maddi zərərin ümumilikdə 9 milyard dollar məbləğində olduğunu üzə çıxarıb. Yalnız əhaliyə dəyən ziyan 5 milyard dollardır.

Qeyd edək ki, Xocalıya dəyən zərərin böyük olmasında işğala qədər bu yaşayış məntəqəsinə şəhər statusunun verilməsi və rayonun inzibati ərazisinin genişləndirilməsinin də payı olub. Bu yaşayış məntəqəsi 1991-ci ildən şəhər statusu alıb.

Şəhər də daxil olmaqla rayonun ümumi ərazisi 970 min kv- km, əhalisi 24417 nəfər (1991-ci il) olub. Şəhərin öz əhalisi isə 7 min nəfər idi.

Vasif Cəfərov

Mərkəz.- 2010.- 26 fevral.- S. 6.