HEYDƏR ƏLİYEV

1995-2005-ci illərdə parlamentin sədri olan Murtuz Ələsgərov o günləri nadir hallarda xatırlayır. Lakin bu gün əlamətdar gündür. İndicə bizim ilk kitabımızın təqdimatı oldu. Siyasətçilər, mədəniyyət xadimləri, sənət adamları kitab və Heydər Əliyev haqqında təəssüratlarını bölüşürdülər... Atatürk adına Mədəniyyət Mərkəzinin böyük zalında mehriban atmosfer yaranmışdı. Görüş başa çatandan sonra Murtuz Ələsgərov bizi Milli Məclisə dəvət etdi. Şənbə günüydü, böyük zalda yalnız növbətçilər vardı. Ələsgərov parlamenti bizə göstərdikdən sonra öz kabinetinə dəvət etdi. Orada hər şey Heydər Əliyevin parlament sədri olduğu vaxtdakı kimi qalmışdı. Yalnız divarda Heydər Əliyevin şəkilləriylə zəngin olan təqvim asılmışdı (bu təqvim Heydər Əliyev Fondunun nəşri idi).

Bir pəncərədən teleqüllə, digərindən isə Bakı buxtası görünür.

- Bəs bu nədir? - pəncərədən azca aralıdakı deşiyi göstəririk.

- Güllə izləridir, - Murtuz Ələsgərov cavab verir. - 1993-cü ilin oktyabr hadisələri zamanı cəbhəçilər atəş açırdılar. Heydər Əliyev onları yadigar kimi saxladı və əl vurmamağı tapşırdı.

Bəs bizim həmsöhbətin Heydər Əliyevlə ilk görüşü necə baş verib?

O vaxt - 1978-ci ildə respublikada Azərbaycanın yeni konstitusiyasının layihəsini müzakirə edirdilər. I katib bir neçə məşhur hüquqşünası MK-ya dəvət etdi. Murtuz Ələsgərov da onların arasındaydı.

Neçə illər öncə o, Azərbaycan Dövlət Universitetinin hüquq fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib, Moskvada SSRİ EA-nın Dövlət və Hüquq İnstitutunun aspiranturasına qəbul olunmuşdu. İstedadlı gənc alim vaxtından əvvəl yazdığı dissertasiyanı müdafiə edib hüquq elmləri namizədi, sonra doktor və professor olmuşdu. Murtuz müəllim doğma universitetdə beynəlxalq hüquq kafedrasına, dövlət hüququ kafedrasına rəhbərlik etmişdir. 1993-96-cı illərdə Bakı Dövlət Universitetinin rektoru olmuşdur. 200-dən artıq elmi işin, bir çox monoqrafiya və dərs vəsaitinin müəllifidir.

- Heydər Əliyev bir sıra tanınmış hüquqşünası, o cümlədən də məni öz yanına dəvət etdi, - deyə Ələsgərov xatırlayır. - Azərbaycan dilinin dövlət dili elan olunması təklifi səsləndi.

- Siz buna necə baxırsınız?- Əliyevin bu sualı dəvət olunmuş mütəxəssislərə yönəlmişdi.

- Mən cavab verdim ki, Azərbaycan dili bizim respublikada rus diliylə bərabər dövlət dili olmalıdır. Bu, bizim ilk görüşümüz oldu.

Qeyd edək ki, axırıncı olmadı.

1992-ci ildə Naxçıvan hadisələri ərəfəsində cəmiyyətdə qarşıdurma yaranacağını hiss edən bir qrup alim Heydər Əliyevə açıq məktub imzaladı. «Azərbaycan sizin sözünüzü gözləyir. Heydər Əliyevə müraciət» adlı məktubun altında 91 imza vardı: Ziya Bünyadov, Ömər Eldarov, Fərəməz Maqsudov, Azərbaycan Elmlər Akademiyasının müxbir üzvləri İqrar Əliyev, Kərim Kərimov, Məmmədtağı Cəfərov, Sabir Hacıyev, xalq şairi Xəlil Rza Ulutürk, xalq artisti Zeynəb Xanlarova, professorlar Əli Ömərov, Eldar İbrahimov, İsgəndər Quliyev, Elfəddin Abdullayev, əməkdar hüquqşünas Murtuz Ələsgərov, alimlər, laureatlar, idarə rəhbərləri. cəmi, təkrar edirik 91 imza.

Belə sənədlər tarixdə insanların seçiminin və zamanın keşməkeşlərinin göstəricisi kimi qalır.

«Hörmətli Heydər Əliyev! Biz görürük ki, respublikamızın şəraiti, xalqımızın vəziyyəti gündən-günə pisləşməkdədir. Azərbaycan sözün həqiqi mənasında mənəvi və siyasi böhran içindədir. Bunun səbəbi isə son dövrlərdə daha da genişlənən hakimiyyət böhranıdır. Dövlətin ali hakimiyyət orqanları iflic vəziyyətindədir. Bir çox dövlət orqanları heç bir hüquqi əsası olmadan yaradılıb fəaliyyət göstərir.

Bir sözlə, indiki hakimiyyət ölkədəki ictimai-siyasi hadisələri idarə etmək iqtidarında deyil. İctimaiyyət obyektiv hüquqi aktlara əsasən yox, şəxsi subyektiv rəylərə əsasən idarə olunur. Ən dəhşətlisi isə odur ki, nə siyasətdə, nə də iqtisadiyyatda heç bir köklü dəyişikliklər aparılmır. Azərbaycan dövlət müstəqilliyinin təsbit olunduğu konstitusiya aktlarına müvafiq olan hakimiyyət bölgüsü aparılmır, hüquqi dövlət qurulmasına dair heç bir iş görülmür. Təcrübə, bacarıq olmayanda isə hakimiyyət qüvvələri zor tətbiqetməyə əl atırlar. Prezidentdən tutmuş müxtəlif vəzifəli şəxslərə qədər hamısı öz müsahibələrində bildirirlər ki, heç kim bizi hakimiyyətdən məhrum edə bilməz, çünki polis və ordu bizim əlimizdədir.

Görünür ki, dünənə qədər küçə və meydanlarda demokratiyadan dəm vuranlar onun əsl mahiyyətindən bixəbərdirlər. Bütün demokratik hüquqi dövlətlərdə ordu, polis siyasətdən kənar olur, yalnız dövlətçiliyə və xalqa xidmət edir. Əgər dünənə qədər Azərbaycanın sərvətləri yalnız bir istiqamətdə aparılırdısa, indi hər yerə daşınır. Bir çox Qərb ölkələrindən qovulmuş Qərb inhisarçıları indi asanlıqla Bakı neftini ələ keçirmək üzrədirlər. Əgər bir az da belə davam edərsə, siyasi boyunduruqdan qurtulub iqtisadi boyunduruq altına düşəcəyik. Çünki ölkənin salamat qalmış iqtisadi potensialı da dağılmaq üzrədir, təbii sərvətlər talan edilir.

Ağır maddi vəziyyət, bədbinlik, gələcəyə ümidsizlik ucbatından yüzlərlə, minlərlə ziyalı həmvətənlimiz, ixtisaslı kadrlar respublikamızı tərk edirlər. Sözsüz ki, ən ağır zərbə cəmiyyətin aşağı təbəqələrinə, geniş xalq kütlələrinə dəyir. Bütün bunlar onu göstərir ki, bir azdan sosial ədalət prinsipindən əsər-əlamət qalmayacaq. Respublikanın ağır vəziyyəti hakimiyyətin müasir epoxanın inkişaf tendensiyasını düzgün müəyyən edə bilməməsi, uğursuz kadr siyasəti nəticəsində bir az da ağırlaşır. Minlərlə insanın həyatına bais olan, minlərlə ailəni öz ev-eşiyindən məhrum edən və sonu görünməyən Qarabağ faciəsi bir çox qüvvələr tərəfindən siyasi oyun kimi, yeni vəzifələr və maddi gəlir əldə etmək üçün vasitə kimi istifadə olunur. Azərbaycanda sürətli inkişaf yalnız siyasi arenada müşahidə olunur, onlarla təzə partiya meydana gəlir. Amma bu partiya liderləri arasında xalqın etimadını qazanmış, öz nüfuzu və istedadı ilə xalqı birləşdirə bilən şəxs yoxdur.

Hörmətli Heydər Əliyev! Siz respublikada bu missiyanı boynuna götürə biləcək yeganə şəxsiyyətsiniz. Uzun illik idarəçilik təcrübənizə əsaslanaraq, siz Azərbaycanda qısa zaman ərzində əhalinin, ictimaiyyətin böyük hissəsini birləşdirə biləcək güclü, qüvvətli siyasi partiya yaratmağa qadirsiniz. Ona görə də Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində apardığımız sorğulara əsasən müəyyən etmişik ki, bizim yaratmaq istədiyimiz Yeni Azərbaycan Partiyasına yalnız Siz rəhbərlik edə bilərsiniz. Yalnız belə partiya qarşıya qoyulmuş məqsədlərə çatmağa, böyük xalq kütlələrini birləşdirməyə, Azərbaycanın ictimai və siyasi həyatındakı çatları doldurmağa, dövlət quruculuğu işinə layiqli töhfəsini verməyə qadirdir. Əminik ki, yaradılmaq üzrə olan Yeni Azərbaycan Partiyası dərin düşüncəli, ağıllı, savadlı, milli qürura malik, mədəni şəxslərin müdrik ağsaqqal Heydər Əliyev ətrafında birləşdiyi bir partiya olacaq. Biz Yeni Azərbaycan Partiyasını yeni fikirli insanları öz ətrafında birləşdirən bir partiya kimi görürük.

Əziz və hörmətli Heydər Əliyev!

Bizim müraciətimizə minlərlə Azərbaycan sakini qoşulmağa hazırdır. Hələliksə, biz bu addımı bir qrup ziyalı şəxsin adından atırıq. Öz adımızdan və minlərlə Azərbaycan sakini adından Sizdən xahiş edirik ki, Yeni Azərbaycan Partiyasına rəhbərliyi öz üzərinizə götürəsiniz.

Azərbaycan sizin qərarınızı və son sözünüzü gözləyir».

Murtuz müəllimdən soruşuruq:

- Bəs Heydər Əliyev sizə nə cavab verdi?

- O, məsləhət gördü ki, tələsməyək, düşünüb-daşınaq, əvvəlcə partiyanın məramnaməsini, nizamnaməsini hazırlayaq. 24 oktyabrda o, məhz bizə - «91-lər qrupu»na daxil olan şəxslərə cavab məktubu yazdı. Gəlin, bu tarixi sənədi oxuyaq, - deyə Murtuz Ələsgərov bizə təklif etdi:

«Əziz ziyalılar! Sizin 16 oktyabr 1992-ci ildə «Səs» qəzetində dərc olunmuş müraciətinizi oxudum. Həm sizin müraciətiniz, televiziyada, qəzetlərdə gedən informasiyalar, həm də Azərbaycanın müxtəlif əyalətlərindən gələn məktublara əsasən görürəm ki, Azərbaycan son dərəcə ağır vəziyyətdədir. Belə bir vəziyyətdə ziyalıların narahatlığı başa düşüləndir.

Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi Azərbaycan xalqının əldə etdiyi böyük tarixi nailiyyətdir və bütün Azərbaycan vətəndaşları bununla fəxr edirlər.

Amma bu hadisələr Azərbaycan xalqının çox ağır, çətin məsələləri həll etməli olduğunu göstərir. İndi qarşıda duran əsas məsələ dövlətçiliyin formalaşdırılması, müstəqilliyin möhkəmləndirilməsi, vətəndaşların azad, sərbəst yaşamasına şəraitin yaradılmasıdır. Hər bir vətənpərvər şəxs bu yolda əlindən gələn köməyi göstərməlidir. Buna görə mən də sizin müraciətinizə cavab olaraq, bəzi fikirlərimi sizinlə bölüşmək istərdim.

Birinci onu qeyd edim ki, Azərbaycanın müstəqillik əldə etməsi 80-ci illərin əvvəllərində başlamışdı və bu, həm SSRİ-də, həm də bütün dünyada cərəyan edən ictimai-siyasi proseslərin təbii nəticəsiydi. Bu obyektiv səbəblər SSRİ-nin dağılması, Sov. İKP-nin tarix səhnəsindən silinməsi və 15 müttəfiq respublikanın müstəqillik əldə etməsiylə nəticələndi. Bunun ardınca baş verən hadisələr, yəni həm Azərbaycanın, həm də o biri respublikaların bütün dünya, BMT və başqa beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən tanınması beynəlxalq hüquq normalarına uyğun idi. Azərbaycanın müstəqillik əldə etməsində, əlbəttə ki, müəyyən ictimai - siyasi qüvvələrin, təşkilatların, konkret şəxslərin, o cümlədən də Xalq cəbhəsinin böyük əməyi olub. Həm də bu, obyektiv tarixi proseslərin nəticəsi və zamanın Azərbaycan xalqına, digər müttəfiq respublikalara bəxş etdiyi bir hədiyyədir.

Beləliklə, dövlət müstəqilliyi Azərbaycan xalqının mənəvi sərvətidir və onun ayrı-ayrı siyasi qüvvələrin, partiya strukturlarının, şəxslərin inhisarına keçməsinə imkan vermək olmaz.

Azərbaycanda hüquqi, demokratik, müstəqil dövlətin yaranması ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi potensialın tam səfərbər edilməsiylə müşayiət olunan ağır, uzun əmək tələb edir. Əgər xalq ayağa qalxıb öz hüquqlarını tələb edirsə, qısa zaman ərzində ən kiçik dövlət də böyük dövlətə çevrilir. Mənə elə gəlir ki, bu yolda aşağıdakı məsələləri həll etməliyik:

Birinci: Qarabağ məsələsinin həll olunması və Azərbaycanın müharibə vəziyyətindən çıxması. Artıq 5 ildir ki, Azərbaycanla Ermənistan arasında elan olunmamış müharibə gedir, Azərbaycan öz ərazisinin bir hissəsini itirib, Ermənistanla sərhəd zonalarında yüzlərlə yaşayış məskəni dağıdılıb, minlərlə insan şəhid olub, əlil qalıb. Yüz minlərlə insan doğma ev-eşiklərindən qaçqın düşüb, səfil vəziyyətində yaşayır. Respublikaya görünməmiş maddi və mənəvi ziyan dəyib. Ən dəhşətlisi odur ki, bu faciələrin sonu görünmür. 1 il əvvəl olduğu kimi, indi də Azərbaycanın rəhbər orqanlarında Qarabağ məsələsinə dair dəqiq, düşünülmüş siyasi-hərbi strategiyanın konsepsiyası yoxdur. Elə təsəvvür yaranır ki, Qarabağda və sərhədyanı zonalarda hərbi əməliyyatlar özbaşına aparılır.

İkinci: Azərbaycanda sosial-iqtisadi böhranın dərinləşməsi və əhalinin həyat səviyyəsinin aşağı düşməsi böyük narahatlıq doğurur. Son 9 ay ərzində respublikanın iqtisadi vəziyyətinin statistik göstəriciləri adamı dəhşətə gətirir. Kənd təsərrüfatında və inşaatda vəziyyət daha da ağırdır. Son 6 ildə respublikanın ümumi iqtisadi vəziyyətinin aşağı düşməsini nəzərə alanda, respublikanın hansı problemlərlə üz-üzə gəldiyini təsəvvür etmək çətin deyil.

Azərbaycan tükənməz təbii sərvətlərə, böyük iqtisadiyyata, kənd təsərrüfatı və intellektual potensiala malikdir. Təkcə aqrar sektorda istehsalın artırılması vasitəsilə kənd təsərrüfatı məhsullarının artımını təşkil etmək olar. Amma əfsuslar olsun ki, respublikada bu resurslardan qətiyyən istifadə olunmur.

Belə görünür ki, dövlət idarələrində respublikanı bu iqtisadi böhrandan çıxarmaq üçün heç bir dəqiq proqram yoxdur; əhalinin ağır vəziyyətdən çıxarılması üçün heç bir addım atılmır. Analizlər göstərir ki, bu sahədə yalnız qarışıq, düşünülməmiş addımlar atılır.

Üçüncü: Hökumətin kadr siyasəti həm ziyalıların, həm də geniş xalq kütlələrinin haqlı narazılığına səbəb olub. Rəhbər vəzifələrə heç bir savadı, təsərrüfat təcrübəsi, bacarığı olmayan cəbhəçilərin təyin edilməsi bütün hüquqi normaları pozur və bu da ağır nəticələrə gətirib çıxara bilər. Xalq heç vaxt Xalq cəbhəsinə belə fövqəladə hüquq və səlahiyyətlər verməyib. Ötən onilliklər ərzində respublikada həm iqtisadi, həm siyasi, həm ictimai, həm də idarəçilik sahəsində kifayət qədər istedadlı, bacarıqlı, yüksək səviyyəli, mədəni və ixtisaslı milli kadrlar yetişdirilib. Bütün bu kadrlara, hansı partiyaya aid olmasından asılı olmayaraq, özlərinə, ixtisaslarına uyğun fəaliyyətlə məşğul olmaq üçün şərait yaradılmalıdır.

Respublikadan kənarda, Rusiyada, Ukraynada, başqa ölkələrdə bir çox ixtisaslı, bacarıqlı, təcrübəli kadrlar çalışır. Onların buraya gəlib öz xalqına xidmət etməsinə şərait yaradılmalıdır. Öz səmərəli işləriylə onlar vətənlərinə, müstəqil Azərbaycana böyük xidmətlər göstərə bilərlər.

Dördüncü: Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin möhkəmlənməsi ilk növbədə qanunların aliliyinin təmin edilməsindən başlanır. Totalitarizmdən xilas yolu yalnız demokratiyanın inkişafında, siyasi plüralizmin, insan hüquqlarının təmin olunmasındadır. Söhbət söz azadlığından, sahibkarlığa yardımdan, şəxsi mülkiyyətin müdafiəsindən, seçmək və seçilmək hüququnun təminatından gedir.

Azərbaycanın hər bir vətəndaşı milliyyətindən, əqidəsindən, dilindən və siyasi görüşlərindən asılı olmayaraq bu hüquqlara malik olmalıdır. Məncə, müstəqil dövlət quruculuğu prosesinə Azərbaycan cəmiyyətinin bütün təbəqələrindən olan insanlar qoşulmalıdır. Yeni, müstəqil Azərbaycan bizim hamımıza məxsusdur.

Beşinci: Son dövrlər Azərbaycanı parçalamaq kimi təhlükəli tendensiyalar müşahidə olunur. Bu cəhdlərin qarşısı qəti şəkildə alınmalıdır. Yaranan narazılıqları isə sivil və demokratik şəkildə həll etmək lazımdır.

Azərbaycan əsrlər boyu öz ərazisində yaşayan insanların doğma vətəni olub. Azərbaycanın demokratik əsaslarla mövcudluğu onun dövlət müstəqilliyinin təminatının əsas şərtidir.

Azərbaycanın bu günü və gələcəyi ilə bağlı başqa problemlər də məni narahat edir. Amma sizin təklifinizə cavab verməmişdən əvvəl qeyd etdiyim problemləri sizin diqqətinizə çatdırmaq istəyirdim. Hesab edirəm ki, müstəqil Azərbaycanda bu problemlər qısa zamanda həll edilməlidir. Azərbaycanın bu günü və gələcəyi ilə bağlı problemlərin həllinə heç bir vətəndaş biganə qalmamalıdır.

Hesab edirəm ki, sizin təklifinizdə yazıldığı kimi, Yeni Azərbaycan Partiyasının yaradılması müstəqil, demokratik Azərbaycanın əsası olan siyasi plüralizmi təmin etmək istəyindən doğub. Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatında yaxından iştirak edən belə bir partiya müstəqil Azərbaycanın inkişafında və möhkəmlənməsində böyük rol oynaya bilər.

Əgər belə bir partiya yaranarsa, mən onun fəaliyyətində yaxından iştirak etməyə hazıram.

Böyük hörmətlə,

Heydər Əliyev

24 oktyabr, 1992-ci il.

Naxçıvan».

Həmin günlər respublika qəzetləri Ağstafa, Tovuz, Gədəbəy rayonlarının sərhədyanı bölgələrindəki atışmalardan, erməni silahlı qüvvələrinin Ağdama arasıkəsilməz hücumlarından yazırdı: «Onlarla ev dağıdılıb. Yaralananlar var». Bakıda isə çörək, ət, yağ növbələri böyüyür, insanlar hətta talonla da bu ərzaqları vaxtlı-vaxtında ala bilmirdi. Vətəndaşlar kütləvi şəkildə iş yerlərini itirirdi. Blokada vəziyyətində olan Naxçıvanda isə bu problemlər 3 dəfə, 5 dəfə artıq özünü büruzə verirdi. Amma artıq Arazın üstündəki körpü vasitəsilə İrandan maddi yardım gəlməyə başlamışdı və naxçıvanlılar çətinliklə də olsa, iradələrini toplayıb muxtar respublikanı normal vəziyyətdə saxlamağa müvəffəq olurdu.

1992-ci il oktyabrın 27-də Azərbaycanın daxili işlər naziri öz şəxsi qvardiyası olan «Boz qurd»ları - 350-yə qədər hərbçini Bakıda topladı. Nazir «dikbaş» Naxçıvana yürüşə şəxsən rəhbərlik etmək istəyirdi. Amma ən son anda bu yürüş təxirə salındı. Heydər Əliyevin igidliyi, onun tərəfində olan muxtar respublikanın Ali Məclisinin, hökumətinin iradəsi öz sözünü demişdi. Azərbaycan Prezidenti bununla hesablaşmaya bilməzdi. Həm də konflikt artıq beynəlxalq səviyyəyə qalxmaq üzrəydi. Məclisin iclasında Heydər Əliyev sensasiyalı açıqlama verdi: «Mən kömək üçün Rusiya Prezidenti Boris Yeltsinə müraciət etmişəm». Deputatlar bu açıqlamanı alqışlarla qarşıladılar. Bakıda Kreml sahibinin gözlənilməz qərarlarından qorxub Naxçıvandan əl çəkdilər. Amma qısa müddətə.

İndi Heydər Əliyev Yeni Azərbaycan Partiyasının yaradılması ilə bilavasitə məşğul ola bilərdi. Partiyanın təsis konfransı keçirildi, idarə heyəti, siyasi şurası seçildi. Partiyaya rəhbərlik isə Heydər Əliyevə həvalə edildi. Təsis konfransından sonrakı 10 gün ərzində partiyaya 30 minə qədər insan üzv yazıldı.

«Yeni Azərbaycan Partiyasının gücü və əzəməti, - deyə Murtuz Ələsgərov qeyd edir, - onun başında Heydər Əliyev kimi məşhur siyasətçinin, idarəçilik işində böyük təcrübəsi olan bir şəxsin dayanmasındaydı.

Tanınmış qədim yunan tarixçisi Plutarx «Həyatın müqayisəli təsviri» əsərində yazır ki, xalqın lideri özünün ağlı və düşüncəsi, əxlaqi-mənəvi təmizliyi, cəsarəti və uzaqgörənliyi ilə başqaları üçün nümunə olmalıdır. Düşünürük, bu sadə həqiqəti isbat etməyə lüzum yoxdur. Amerikanın dahi dövlət xadimi Franklin Ruzvelti 4 dəfə ABŞ-ın prezidenti seçmişdilər. Fransanın nəhəng dövlət xadimi de Qoll 2 dəfə öz xalqını və ölkəsini xilas etmişdi. Ondan soruşanda ki, o, Fransanı mümkün ola biləcək faciələrdən xilas edə bilərmi? General de Qoll cavab verdi: «Mən - fransız xalqının oğluyam, əgər xalq müraciət edərsə, 2 dəfə yox, 100 dəfə köməyə gəlməyə hazıram». Böyük Atatürk Türkiyəni parçalanıb məhv olmaqdan qoruyub saxladı.

Həyat göstərir ki, böyük dövlət xadimləri və siyasətçilər, güclü şəxsiyyətlər, xalqına sədaqətli insanlar VƏTƏN qarşısında məsuliyyətlərini hiss edirlər. Bəli, Yeni Azərbaycan Partiyasının lideri Heydər Əliyev də bu cür insanlardan idi. Muxtar respublika Ali Məclisinin sədri kimi o, gündə 14, 15 saat işləyirdi. İş günü səhər saat 10-da başlanır, axşam saat 6-ya qədər davam edirdi, sonra 1 saatlıq nahar, daha sonra isə gecə saat 2-yə qədər yenidən gərgin iş. Və bu iş rejimi 3 gün, 5 gün yox, uzun müddət belə davam edir. Yeni Azərbaycan Partiyasının təsis konfransı keçiriləndə nümayəndələr özləri bunun şahidi oldular. Onlar əmin idilər ki, belə şəxsin rəhbərlik etdiyi partiya, həqiqətən də, xalqı öz ətrafında birləşdirməyə qadirdir. Mən də buna əmindim».

21 noyabr 1992-ci ildə Naxçıvanda Yeni Azərbaycan Partiyasının təsis konfransı keçirildi. Bu konfransın iştirakçısı YAP idarə heyətinin üzvü Kərim Kərimov o günü belə xatırlayır:

- Həmin gün Naxçıvanda vəziyyət çox ağır idi. Qar yağmışdı. Güclü şaxta adamın iliyinə işləyirdi. Nəqliyyat demək olar gözə dəymirdi. Konfrans cəlil Məmmədquluzadə adına Dövlət Dram Teatrının binasında keçirildi. Zal çox soyuq olduğundan hamı paltoda oturmuşdu. Çoxları papağını belə çıxartmamışdı. Heydər Əliyev yenə özünəməxsus tərzdə kostyumda, başıaçıq salona daxil olub rəyasət heyətinə qalxdı. Tək oturmuşdu və sanki bu sərt şaxta ona zərrə qədər də təsir etmirdi.

Konfransda Azərbaycanın bütün bölgələrini əhatə edən 550 nüma-yəndə iştirak edirdi.

Kərim Kərimov məramnamə və nizamnamə ilə bağlı belə bir məqamı da açıqladı:

- Təsis konfransına hazırlıq dövründə Bakıda bir qrup ziyalı tərəfindən nizamnamə və proqramın layihələri hazırlanmışdı. Bu işdə təcrübəsi olan yoldaşlar layihələrlə tanış olub, təkliflərini hazırlamışdılar. Sözügedən sənədlərin layihələri çox iri həcmli idi. Azərbaycanın müstəqillik əldə etməsilə əlaqədar qarşıda duran vəzifələr - dövlət müstəqilliyinin möhkəmləndirilməsi, sabit və sosial yönümlü iqtisadiyyatın yaradılması, müstəqil, demokratik, hüquqi, dünyəvi dövlətin qurulması, milli maraqlarımıza uyğun olaraq Dağlıq Qarabağ probleminin həlli kimi məsələlər, o cümlədən qanunçuluq, azərbaycançılıq, varislik, vətəndaş həmrəyliyi, sosial ədalət kimi partiyanın əsas ideoloji prinsipləri bu sənədlərdə öz əksini layiqincə tapmamışdı. Konfransdakı çıxışımda bu məsələlərə aydınlıq gətirməyi nəzərdə tutmuşdum. Lakin konfransın gedişində müzakirəyə Bakıdakından tamamilə fərqli, yeni, yığcam, dolğun layihələrin çıxarılmasının şahidi oldum. Maraqlandım, məlum oldu ki, yeni layihələr Heydər Əliyev əməyinin nəticəsidir. Heydər Əliyev əvvəlcə köhnə layihələrin üzərində düzəlişlər etməyə cəhd göstərib, ancaq sənədlər çox iri həcmli olduğundan, bir şey alınmayıb. O, partiyanın Nizamnamə və Proqramını öz dəst-xəttilə yenidən yazmaq məcburiyyətində qalıb. Təsis konfransının bəyanatı bir daha elan etdi ki, bu partiyanın proqramının mahiyyətini müəyyən edən məqsədlər Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini qoruyub saxlamaqdan, onu daha da möhkəmləndirməkdən, ölkədə güclü, sivil, demokratik, dünyəvi dövlət və mülki cəmiyyət qurmaqdan, sosial yönümlü sabit iqtisadiyyat yaratmaqdan, hüquqi-siyasi islahatları həyata keçirməkdən, bir sözlə yeniləşmiş və qüdrətli Azərbaycan yaratmaqdan ibarətdir.

Mərkəz.- 2010.- 27 noyabr.-S. 10-11.