«Quran və elm»

XII söhbət

İnsanın torpaqdan yaradılması

Böyük islam alimi Seyyid Qütb Həcc surəsinin 5-ci ayəsini - "Həqiqətən, Biz sizi torpaqdan yaratdıq" - təfsir edərkən bu həqiqəti belə bəyan edir: "İnsan bu torpağın balasıdır. Torpaqdan doğulmuş, torpaqdan meydana gəlmiş və torpaqda yaşamışdır. Onun bədənindəki bütün ünsürlərin əsli torpaqdandır və torpaq ananın ünsürlərindən meydana gəlmişdir. Allahım! Sadəcə olaraq, Sənin o torpağa (insana - V.M.) verdiyin bilinməz sirr və üflədiyin anlaşılmaz nəfəs sayəsində bu torpaqla insan bir-birindən ayrılmışdır. Amma yenə də insan torpaqdan meydana gəlmişdir. Onun əsası, özülü, skeleti bütün varlığını torpaqdan almaqdadır".

Göründüyü kimi, insan, Allah-təalanın, ayağı torpaqda qərar tutan, qəlbi, ruhu isə əngin səmalarda qanad çalan əsrarəngiz bir məxluqudur. Bu, ağlın dərk etmədiyi, qavramadığı, dərinliyi və hüdudları ölçülməz müdhiş bir dəyişmədir. Buradan aşağıdakı elmi nəticə çıxır: insan deyilən məxluq əsli etibarilə torpaqdan təşəkkül tapan kişi və qadın nütfəsinin birləşməsindən əmələ gəlir. İlk insan və peyğəmbər olan Həzrəti Adəm Allahın iradəsi ilə torpaqdan xəlq olunmuş, onun nəslindən olan insanlar isə əsli torpaqdan təşəkkül tapan nütfədən yaradılmış və yaradılmaqdadırlar.

İnsan meymundan, yoxsa meymun insandan əmələ gəlmişdir? İngilis alimi Çarlz Darvin (1809-1882) göstərir ki, meymun və insan ümumi bir mənşədən (əcdaddan) yaranan və bir-birinə qohum olan məxluqdur. Lakin müasir paleontoloji tədqiqatlar bu fikri rədd edir. Bu tədqiqatlara görə [məsələn, N.Kleynenberq (1842-1898)], ilk əcdad nə indiki meymunlara, nə də indiki insanlara oxşar olmamışdır. Bunlara bəzi alimlər insanabənzər meymunlar, bəziləri isə meymunabənzər insanlar adı vermişlər. Darvin insanların əmələ gəldikləri əcdadın daha çox meymunlara oxşar olduğunu hesab etmiş və beləliklə, insanın təkamül yolu ilə meymundan əmələ gəlməsi fikrini irəli sürmüşdür. Lakin Darvinin bu fikri çox subyektivdir və məhz buna görə də, öz dövrünün bir çox alimləri bu fikirlə nəinki razılaşmamış, hətta ona etiraz etmişlər. Alman mikrobioloqu Robert Kox (1843-1910) Darvin nəzəriyyəsinin mükəmməl olmadığını əsaslandırır və burada insanın daxili aləminin nəzərə alınmadığını qeyd edir. Digər alman alimləri Vestenqofer və Kleynşmidt müqayisəli anatomik dəlillər əsasında, məsələn, böyrəyin quruluşuna görə insanın meymundan və ya onların əcdadlarından əmələ gələ bilməsinin qeyri-mümkünlüyünü sübut etmişlər.

İnsanın meymundan əmələ gəlməsi haqqındakı Darvin nəzəriyyəsi şüurlu şəkildə yalnız keçmiş kommunist ideologiyalı dövlətlərdə orta və ali məktəblərdə tədris olunmuşdur ki, bunun da əsl səbəbi bu dövlətin yürütdüyü ateizm siyasətidir. Elmin sürətlə inkişaf etdiyi ölkələrdə insanın meymundan əmələ gəlməsi nəzəriyyəsi qəbul edilməmişdir. ABŞ-da bu nəzəriyyənin təbliği və tədrisi dövlət qanunu ilə qadağan edilmişdir. Məşhur Amerika paleontoloqu N. Osborn (1857-1935) hesab etmişdir ki, insanın əmələ gəlməsi heç vaxt insanlarabənzər meymunlarla bağlı olmamışdır.

Biz söhbətlərimizdə qeyd etmişdik ki, ilk insan Allahın iradəsi ilə torpaqdan yaranmış, sonrakı insanlar isə cansız materialdan deyil, bir-birindən, yəni kişi və qadının nütfəsinin (spermasının) birləşməsi (mayalanması) nəticəsində əmələ gəlmişlər. İnsan rüşeymi necə əmələ gəlir? Avropa alimləri XVII əsrdə belə hesab edirdilər ki, insan rüşeymi yalnız kişinin nütfəsindən yaranmışdır. Onların fikrincə, kişinin nüftəsində insanın bütün orqanları (bədən üzvləri) hazır şəkildə mövcuddur. Sonrakı inkişaf dövründə yalnız bu orqanların böyüməsi prosesi gedir.

XVIII əsrdə mikroskopun köməyi ilə qadınlarda yumurta hüceyrəsinin olması aşkarlandı və müəyyən edildi ki, o, ölçüdə kişi nüftəsindən çox böyükdür. Buna görə də, XVIII əsrdə insan rüşeyminin yalnız yumurta hüceyrəsindən (qadın spermasından) əmələ gəldiyini iddia edən alimlər meydana çıxdı.

Daha sonralar, yəni 1886-cı ildə rus botaniki A.Tixomirov (1932-1998) süni partenoqenez (yumurta hüceyrəsinin mayalanmadan rüşeymə çevrilə bilməsi) hadisəsini kəşf etdi. Buna əsaslanan, "yumurta" sözündən əmələ gəlmiş ovistlər adlanan bir qrup alim rüşeymin əmələ gəlməsində atanın rolunu inkar etdilər. Onlar belə hesab edirdilər ki, kişi nütfəsinin rolu yalnız yumurta hüceyrəsinə toxunub onu qıcıqlandırmaqdır. Qıcıqlanmadan sonra yumurta hüceyrəsi öz-özünə inkişaf edir.

Görək Qurani-Kərim insan rüşeyminin əmələ gəlməsinə necə baxır. Hucurat surəsinin 13-cü ayəsində Allah-təala belə buyurur: "Ey insanlar, Biz sizi bir kişi və bir qadından yaratdıq".

Tariq surəsi, 5-7-ci ayələr:

5."Elə isə insan nədən yaradıldığına bir baxsın".

6. "O axıb tökülən bir sudan yaradılmışdır".

7. "(O su kişilərin) bel sümüyündən, (qadınların isə) köks sümüyündən çıxır".

Dəhr surəsi, ayə 2:

"Həqiqətən, Biz, insanı qarışıq bir nütfədən yaratdıq".

Bu ayələrdən aydın olur ki, insan (insan rüşeymi) kişi və qadının nütfəsinin birləşməsi nəticəsində yaranır. Quranın 1400 il bundan əvvəl bəyan etdiyi bu elmi həqiqət, yalnız XIX əsrdə Avropa alimləri tərəfindən sübut edilmişdir.

Qurani-Kərim mayalanmış yumurta hüceyrəsinin, yəni ilk rüşeymin harada yerləşməsi və qorunması barədə də dəqiq məlumat verir.

Muminun surəsinin 13-cü ayəsində Allah-təala buyurur:

"Sonra onu (insanı) nütfə halında etibarlı bir yerdə (ana bətnində) yerləşdirdik".

Zumər surəsi, ayə 6:

"...O sizi analarınızın bətnində üç zülmət (yəni pərdə, uşaqlıq və qarın) içində yaranışdan-yaranışa salaraq yaradır. Bu sizin Rəbbiniz olan Allahdır, hökm Onundur, Ondan başqa heç bir tanrı yoxdur. Elə isə (haqdan, imandan) necə döndərilirsiniz?"

Yalnız XIX-XX əsrdə elm tərəfindən sübut edildi ki, yumurta hüceyrəsi (qadının nütfəsi) spermatozoidlə (kişinin nütfəsi ilə) mayalandıqdan sonra uşaqlığa düşür və onun selikli qişasına yapışır. Burada inkişaf etməkdə olan rüşeym üç qatla (divarla), yəni: 1) rüşeym qılafı (rüşeymi bilavasitə əhatə edən pərdə); 2) uşaqlıq divarı və 3) ananın qarın divarı ilə əhatə olunub qorunur. Göründüyü kimi, elmin yalnız XIX-XX əsrlərdə kəşf etdiyi bu həqiqəti Qurani-Kərim hələ 1400 il bundan əvvəl bəyan etmişdir. (Bu haqda ətraflı bax: X. Q. Qənbərov. Qurani-Kərimdə bioloji fikirlər, BDU nəşriyyatı, Bakı, 2001, s. 12-14).

Qeyd etdiyimiz kimi, insanın meymundan əmələ gəlməsi heç vəchlə mümkün deyildir. Bu, biogenetik qanun tərəfindən də təkzib edilir. Biogenetik qanuna görə, ontogenez (orqanizmin fərdi inkişafı) filogenezin (orqanizmin tarixi inkişafının) qısa təkrarıdır. Yəni fərdi inkişaf zamanı orqanizm öz əcdadlarının əlamətlərini, qısa da olsa, təkrar edir. Belə ki, insan fərdi inkişafında öz əcdadının, meymun da öz əcdadının əlamətini təkrar edir.

O, insanı laxtalanmış qandan yaratdı. Müasir dövrdə alimlər sübuta yetirmişlər ki, mayalanmadan sonra əmələ gələn insan rüşeyminin ana bətnində inkişafı üç əsas mərhələdən ibarətdir: 1) ilk 7 gün ərzindəki inkişaf; 2) 2-8-ci həftələr ərzində olan inkişaf; 3) doqquzuncu həftədən başlayaraq ta doğulana qədər olan inkişaf (döl dövrü).

Qeyd etmək lazımdır ki, bütün bu mərhələlərdə rüşeym uşaqlığın divarına yapışmış bir para əti xatırladır.

Rüşeymin sonrakı inkişaf dövrlərində sümüklər və əzələlər əmələ gəlir. Bu mərhələdə o, artıq yumşaq ətə bənzəmir və nisbətən bərk bir quruluşa malik olur.

İnsan rüşeyminin inkişafı barədə ilk müasir təsəvvürlər XVIII əsrdə yaranmağa başlamışdır.

Mərkəz.- 2010.- 21 oktyabr.- S. 16.