«Azərbaycanda çox rahat yaşadım»

Həbib Kaya: «Azərbaycan mediasının ən yüksək səviyyədə inkişafı Türkiyənin sevinci olacaq»

Müsahibimiz Türkiyə cümhuriyyətinin Azərbaycandakı səfirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Həbib Kayadır. H.Kaya bu vəzifəyə təyin edildikdən sonra Azərbaycan mətbuatı ilə bağlı bir çox dəyərli layihələrə imza atıb.

Türkiyə Nazirlər Kabinetinin Mətbuat, Yayım, İnformasiya Baş Müdirliyində də (Başbakanlık Basın, Yayın, Enformasyon Genel Müdürlüğü) çalışan H.Kaya bu günlərdə Azərbaycandakı vəzifəsini bitirib, Türkiyəyə dönəcək. Azərbaycanı sevən, burda xidmət etməkdən yüksək zövq alan H.Kaya ilə Azərbaycandakı layihələri, Türkiyə və Azərbaycan mediasının çağdaş durumu ilə bağlı söhbətləşdik.

- Həbib bəy, Azərbaycana nə zaman gəldiniz?

- 28 iyul 2010-cu ildə Azərbaycana gəldim. Rəsmi olaraq vəzifəmə 2 iyul 2010-cu ildə başladım.

- Öncə Azərbaycanda olmuşdunuzmu?

- Azərbaycanda olmamışdım. Amma Tacikistan, Özbəkistan və Türkmənistanda olmuşdum. Azərbaycana ilk gəlişim idi. Bura tamamən öz istəyimlə gəlmişəm.

- Azərbaycanı görməmişdiniz... Amma hər-halda Azərbaycanla bağlı düşüncələriniz vardı.

- Azərbaycanı heç görməmişdim. Ancaq Azərbaycanın bizə çox yaxın olduğunu bilirdim. Dili, dini, adət-ənənəsi, gələnəkləri və s. bizə çox yaxındır. Daha çox anlaşa biləcəyim, özümü rahat hiss edə biləcəyim üçün bu ölkəni seçdim.

- Bəlkə, Azərbaycanla bağlı başqa düşüncələriniz də olub. Siz düşündüklərinizi Azərbaycanda görə bildinizmi?

- Bura başqa bir düşüncə ilə gəlməmişdim. Azərbaycanla bağlı, ancaq xoş düşüncələrim vardı. Sadəcə, xidmət etmək istəyim vardı.

- Az öncə dil, din, adət-ənənə bağlılığından danışdınız...

- Təbii ki, dil, din, adət-ənənələrimiz oxşar olduğu üçün burda daha rahat xidmət edəcəyimi düşündüm.

- Azərbaycanda sizi heyrətləndirən səbəblər oldumu?

- Xeyir, heç bir xəyal qırıqlığım olmadı. Bütün düşündüklərimin eynisi oldu.

- O zaman nə üçün Türkiyəyə tez dönməyə qərar verdiniz?

- Tez dönmək qərarını mən vermədim. Bunu qanunlar tənzimləyir. Çünki hal-hazırda mən iki vəzifə daşıyıram. Təşkilatımızda mənim xidmətimə ehtiyac duyulduğu üçün geri dönməyim lazımdır.

- Bir müddət sonra sizi Azərbaycanda görmək şansımız varmı?

- Ola bilər. Ordakı işlərimdə bir yenilik olarsa, 3-5 illiyə yenidən bura gəlmək şansım var. Yəni, müvəqqəti yox, uzunmüddətli bura gəlmək şansım ola bilər.

- Burda olduğunuz müddətdə Azərbaycan türkcəsini də öyrənmisiniz.

- Bəli, bilirəm, ancaq danışmıram. Bura ilə bağlı layihələrimdən danışım. Mən bura gəldikdən bir az sonra prezidentimiz gəlməli idi. Bununla bağlı mən Türkiyə cümhuriyyətinin tantımı ilə bağlı bir cD təşkil etdim. Təbii ki, bunu Türkiyədən gətirdim. Prezidentimiz gələnə qədər bu cD-nin yerli telekanlarda 3 gün yayınlanmasını hörmətli səfirimizin dəstəyi ilə təşkil etdim. Həm prezidentimiz, həm də Türkiyənin tarixi, görməli, gəzməli yerləri ilə bağlı materiallar var idi.

Bundan sonra gəldiyim günün səhərisi mən yerli qəzetlərlə tanış olmağa başladım. Tanış olmaq məqsədilə redaksiyalarda oldum. Bu ziyarətlərim indiyə qədər də davam edir. Azərbaycanda o qədər çox qəzet çıxır ki, gündə biri ilə tanış oluram. Bakı sanki medianın mərkəzidir. Qəzetlər çox olduğu üçün tanımadıqlarım da çoxdur. Ancaq mən hamısına getməyi düşünürəm. O gündən, yəni 28 iyuldan mən bu tanışlığa başlamışam.

Bu günə qədər bu ziyarətlərimi davam etdirirəm. Bu ziyarətlər zamanı məndən hər zaman qarşılıqlı mübadilə ilə bağlı xahişlər olurdu. Yəni, burdakı jurnalistlərin Türkiyə təcrübəsindən istifadə etmək istəkləri var. Bu xahişlər çox olduğu üçün mən Mətbuat Şurasının sədri Əflatun Amaşovla görüşdüm. Belə bir layihə olarsa, Əflatun Amaşov da dəstəkləyəcəklərini söylədi.

Türkiyənin Bakıdakı səfirliyinin dəstəyi ilə Bakıda bir təcrübə, mübadilə, paylaşımla bağlı media seminarı həyata keçirdik.

Daha sonra qəzetlərin səhifə dizaynı ilə bağlı bir kitabın təqdimatı oldu. Həmin kitabı mən Türkiyədən gətirdim, Elşad Eyvazlı onu Azərbaycan türkcəsinə uyğuladı və Genəl Müdirimiz Murat Karakayanın da qatqısıyla 300 tirajla onu çap etdik.

Azərbaycan universitetlərinin beynəlxalq əlaqələr fakültələri ilə tanış oldum. Slavyan Unversitetində kiçik bir konfrans hazırladıq. Bakı Dövlət Universitetinin Beynəlxalq əlaqələr fakültəsinin dekanı ilə görüşlərimizdə, beynəlxalq əlaqələr fakültələrinin son kurs tələbələrinin Türkiyədə təcrübə keçməsi məsələsini gündəmə gətirdim. Bu BDU və Slavyan Universiteti tərəfindən çox yaxşı qarşılandı. Bütün məsrəfləri, Türkiyə Böyükelçiliyinin Mətbuat Müşavirliyi öz üzərinə götürdü. Hal-hazırda protokol qaydalarına uyğun şəkildə çalışmalar davam edir.

Bir layihəmiz də mətbuat nümayəndələri ilə bağlı var. İki ölkə arasında əlaqələri daha da sıxlaşdırmaq, bir-birimizi daha yaxşı tanımaq üçün mətbuat nümayəndələrinin qarşılıqlı səfərlərini təşkil etməyi düşünürük. İlin müəyyən bir ayında Azərbaycandan jurnalistlərin Türkiyəyə səfəri, daha sonra isə türkiyəli jurnalistlərin Azərbaycana səfərini təşkil etməklə, hər iki ölkənin tarixi, görməli yerlərini gəzdikdən sonra jurnalistlər bu haqda mətbuatda yazılar yazmalı idi. Qonaq jurnalistlərin maliyyə dəstəyini qonaq edən ölkə verməliydi. Belə bir layihəni MŞ-nin sədri Əflatun Amaşovla başladıq, amma təəssüf ki, hələ sona çatdıra bilməmişik. Bu layihəni başa çatdırmaq üçün fəaliyyətimiz davam edir.

Ən böyük layihələrimizdən biri də, istəyib həyata keçirə bilmədiyimiz bir layihədir. İnşallah, Azərbaycana uzunmüddətli gələndə bu layihəni də həyata keçirməyə çalışacağıq. Türkiyə tərəfi bu layihəyə diqqətli yanaşdı. Bu, Türkiyə Böyükelçiliyi, Media Müşavirliyinin “Media Müşavirliyi Mədəniyyət Mərkəzi”ni qurmaq layihəsi idi. Bu mərkəzdə həm Azərbaycan, həm də Türkiyədən gələn media mənsublarına xidmət etmək məqsədimiz var.

Bu mərkəz açılarsa, media mənsublarının rahat bir şəkildə gəlib dərdini deyəcəyi, Türkiyə haqqında istənilən məlumatı alacağı bir yer olacaqdı. Türkiyə dövləti dəstək versə də, bu layihə hələ ki həyata keçməyib. Ən çox düşündüyümüz layihə budur.

Başqa bir layihəmiz haqqında danışmaq istərdim. Yeri gəlmişkən bu barədə də məlumat verim. Türkiyədə 11 dildə yayınlanan Türkiyəni tanıtmaq üçün 500 səhifəlik bir almanax var. Mən o almanaxı Azərbaycana gətirdim, Azərbaycan türkcəsinə uyğulanmasını təşkil etdim. Sponsor tapdım və uyğulama işləri Qafqaz Universiteti tərəfindən başlandı. Mən o kitabı gedərkən Türkiyəyə aparıb onu nəşr etdirəcəyəm. Hazır olduqdan sonra Azərbaycanda böyük bir təqdimat keçirib kitabın geniş kütləyə çatdırılmasını təşkil edəcəyik.

- Deməli, siz getdikdən sonra da Azərbaycan üçün işlər görməyi düşünürsünüz?

- Təbii ki. Bura bizim ölkəmizdir. Biz buranın mənfətləri üçün hər sahədə xidmətə hazırıq.

- Sizin çalışmalardan narazı qalanlar da var. Təbii ki, dünyanın hər yerində media mənsublarını razı salmaq çətindir. Siz burda olmadığınız zaman Türkdilli Dövlətlərin Forumu ilə bağlı narazılıq olmuşdu və “Bakı-Xəbər” qəzeti narazı qalan baş redaktorları danışdırmışdı. Bu narazılıqla bağlı düşüncələrinizi bölüşərdiniz.

- Mən Azərbaycandakı jurnalistləri əməkdaşım, dostum və qardaşım hesab edirəm. Amma qəzetlər o qədər çoxdur ki, hamısına diqqət ayırmaq olmur. 3000-dən artıq qeydiyyatdan keçmiş, 300-ə yaxın da fəaliyyət göstərən qəzet var. Türkdilli dövlətlərin media formu üçün hər ölkəyə 8-10 nəfərlik bir kontingent dəvət olunmuşdu. Türkdilli dövlətlərin hamısından 8-10 nəfərlik heyət gəldiyi halda Azərbaycandan 25 nəfər getmişdi. Gördüyünüz kimi, biz Azərbaycandan daha çox iştirakçının getməsini təşkil etdik. Əgər Azərbaycandan 8-10 nəfərlik heyət getsəydi, onların narazı qaldığı adamlar da gedə bilməyəcəkdi. 25 nəfərin getməsi bizim Azərbaycana verdiyimiz önəmin göstəricisidir. Bu heyətin siyahısını da Azərbaycanı hələ yaxşı tanımadığım üçün hörmətli səfir hazırlamışdı. Çünki mən bura təzə gəlmişdim və insanları, medianı yaxşı tanımırdım. Hörmətli səfirimizin məsləhəti ilə biz siyahını Türkiyəyə göndərdik və o insanlar Türkiyəyə getdi. Heç bir dostumuzun üzülməsinə, qırılmasına ehtiyac yoxdur. Biz hamıya eyni gözlə baxırıq. Bu, davamlı olacaq. Gələn dəfə də başka bir qrup gedəcək. Bu dəfə də Türkiyəyə heç getməyən bir qrupun getməsini təşkil edəcəklər. Mənim istəyim də budur.

Türk Hava Yollarının bir tədbiri oldu və biz heç getməyən 32 nəfər media mənsubunu Türkiyəyə apardıq. Bununla bağlı da narazlıq eşitdim. Televiziyalardan da şikayətlər oldu. Tədbirdən əvvəl mən bütün televiziya rəhbərlərindən bu məsələ ilə bağlı görüş istədim. Məqsədim tədbirə qatılıb-qatılmayacaqlarını bilmək idi. Təəssüf ki, televiziyalardan cavab gəlmədi və biz digər media mənsublarını dəvət etdik. Bizim başqa bir niyyətimiz yoxdur.

- Türkiyə səfirliyinin Mətbuat Müşavirliyinə bir zamanlar müxalif mətbuatın nümayəndələri daha çox gəlirdi. Daha sonra hakimiyyət mətbuatı daha sıx gəlib-getməyə başladı. Ancaq sizin dönəminizdə hər kəs bura öz evi kimi gəlib-gedir...

- Biz Azərbaycanda hər bir media nümayəndəsinə eyni gözlə baxırıq və hər kəsə bəlli məsafədə yaxınlaşırıq. Bizim üçün iqtidar tərəfdarı, müxalifət tərəfdarı, müstəqil qəzet anlayışı yoxdur. Bizim münasibətlərdə hər kəs bərabərdir.

- Bir çox səfirliklər jurnalistlərə öz təsirini göstərib, öz “adamı” etməyə çalışır. Türkiyə səfirliyində nədənsə bu istək, bu yanaşma yoxdur.

- Bizim Türkiyə dövləti olaraq buna ehtiyacımız yoxdur. Çünki bütün insanlar bizim insanımızdır. Bizim “media mənsublarına təsir edək, bizi daha çox sevsin” kimi bir istəyimiz yoxdur. Çünki biz Azərbaycanda media mənsublarının hamısını sevirik.

- Bir mətbuat müşaviri, media ilə əlaqəsi olan bir şəxs kimi bizim medianın çağdaş durumu sizi qane edirmi?

- Heç kəs öz gördüyü işdə çatışmazlıq olduğunu görmür. Bunu ancaq kənardan görmək mümkündür. Bu mənada bu medianın da bir çox problemləri var. Amma bunlar da çox bəsit və xırda məsələlərdir. Bunları həll etmək asandır. Məsələn, paylaşım və təcrübə mübadiləsi formalarında bu cür sorunlar çözülür.

- İstərdik ki, bir qardaş, bir dost kimi bu çatışmazlıqları deyəsiniz...

- Çatışmazlıqlar, problemlər deyilərsə, qəlbi qırılanlar ola bilər. Məsələn, siz də Türkiyə mediasında olan çatışmazlıqlardan danışsanız, biz də inciyərik. Ona görə bunları demək olmaz.

- Bəs Türkiyə mediası və bizim medianın müqayisəsi necədir. Məsələn, İsrail kimi kiçik bir dövlət media gücü ilə dünyada tanınmaqdadır. Azərbaycan-Türkiyə, bu iki qardaş dövlətin mediasının durumu necədir?

- Türkiyə bəzi məsələlərdən keçdi, bir çox problemlər arxada qaldı. Son dönəmlərdə daha da inkişafa başladı. Türkiyə mediasının bu günlərə gəlməsi asan olmadı. Müxtəlif çətinliklərdən sonra bəlli mərhələlərdən keçərək bu səviyyəyə çatdı. Türk mediyasının bu günki vəziyyətinə baxılarsa, bu mediya Avropa dövlətləri ilə eyni səviyyədədir. Hətta Türkiyə mediası bəzi məsələlərdə Avropa mediasından daha üstündür. Türk mediası bu gün olduğu kimi gələcəkdə də yeniliklərə açıq olacaq. Gördüyüm qədər Azərbaycan mediası da inkişafdadır. Türkiyə mediasının keçdiyi mərhələləri Azərbaycan mediasının da keçdiyi bir həqiqətdir. Azərbaycan mediasının ən yüksək səviyyədə inkişafı Türkiyənin sevinci olacaq.

- Son olaraq Azərbaycan mediasına, jurnalistlərinə nə demək istərdiniz?

- Azərbaycan mediasına, Azərbaycan jurnalistlərinə uğurlar arzulayıram. Dünyada ən yaxşı yerlərdə Azərbaycan mediasını görmək arzusundayam.

- Azərbaycandan müvəqqəti də olsa, ayrılırsınız. Xalqımıza deyəcək sözünüz varmı?

- Mən öz ölkəmdə necə rahat idimsə, necə yaşayırdımsa, gecə yarısı küçələrdə necə rahat gəzə bilirdimsə, Azərbaycanda da belə oldu. Azərbaycan insanının yaxşılıq və səmimiyyətindən çox razıyam. Mən bunu bəzi yerlərdə görmədim. Yəni, başqa ölkələrdə belə deyildi. Digər ölkələrdə bəzi sıxıntılarımız olurdu. Azərbaycanda çox rahat yaşadım. Bizi heç bir zaman “öz ölkəmizdən kənardayıq” kimi hiss etməyə imkan vermədilər. Buna görə də hər kəsə təşəkkür edirəm.

Cəlil CAVANŞİR

Mərkəz.-2011.-8 fevral.-S.8.