«Sözü adiləşdirmək günahdır»

Ədəbiyyat adlı intəhasız yolun yolçularına hər zaman qəhrəman kimi baxmışam. Bu yolun çətinliklərinə baxmayaraq özünü bu yola həsr etməyi bacaranlara qəhrəman da demək olar. Yazar Elnaz Eyvazlı da bu yolu haqqıyla getməyi bacaran qələm adamıdır. Haqqında böyük qələm adamları xoş sözlər yazsa da, o hər zaman təvazökarlığını saxlamağı bacarır.

8 Mart Qadınlar Günü ərəfəsində Elnaz xanımla görüşəndə təvazökarlığından müsahibə vermək istəməsə də, israrımdan sonra qəzetimizin daimi oxucusu kimi müsahibəyə razılaşdı. Ədəbiyyatımız və şəxsi yaradıcılığı haqqında maraqlı söhbətimiz alındı.

(əvvəli ötən sayımızda)

- Qadın ruhunun azadlığını boğmaq mümkündürmü? Ümumiyyətlə, qadın azadlığından danışanların istəkləri bir qadın kimi sizə çox görünmür ki?

- Əvvəla, azadlıq insan ruhuna məxsus bir şeydir, kişi-qadın fərq etməz. İnsan ruhən kifayət qədər azaddırsa, onu heç nə ilə boğmaq mümkün deyil. Necə olsa, özünü büruzə verəcək, gec, ya tez. O ki qaldı qadın azadlığına, bu azdlıqdan danışanların istəklərinə… mən bilmirəm axı bu azadlığı hansı qadın nədə görür. Qadın var ki, azadlığı gündə bir kişini “sevmək”də görür, ona necə haqq verə bilərəm?.. Qadın var, cəmiyyət içində qəhqəhə çəkib gülməyi, siqaret çəkməyi, içki içməyi azadlıq hesab edir və təbii ki, onların gözündə mən ömürlük dustağam. Ruhi azadlıq əvəzssiz bir şeydir ancaq. Elə qadınlar var ki, istədiyini geyinir, istədiyi hərəkəti edir, amma onun düşüncələri, ruhu azad deyil. Nə düşündüyünü dilinə gətirməyə ixtiyarı yoxdur. Mənim üçün azadlıq çox qiymətlidir, özümü ifadə edə, sözümü deyə bilirəmsə, buna heç kim mane olmur, olarsa, imkan verməyə bilirəmsə, azadam. Vaxt olub ki, dörd divar arasında olmuşam, bütün haqlarım tapdalanıb, lakin onda da özümü azad bilmişəm. Düşüncələrimi əlimdən heç kəs ala bilməyib, nələr edəcəyimi, nələr istədiyimi özüm bilmişəm. Bilirsiz, tez-tez rast gəlirik belə qadınlara ki, özlərinin azad olduğunu ərtafdakılara sübut etməyə can atırlar, müasir və kompleksiz olduqlarını göstərmək istəyirlər, əslində onlar qollarındakı qandalı görmürlər.

- Həmyaşıdlarınızdan, ədəbiyyatımıza yeni gələn imzalardan kimləri oxuyursunuz? Ümumiyyətlə, bu qarmaqarışıq proseslərdə ədəbiyyatımızın gələcəyinə nikbin baxmaq olarmı?

- Ad çəkmək istəmirəm, qorxuram kiminsə xətrinə dəyərəm. İmkan dairəsində hər kəsi oxumağa çalışıram, tanımaq, bələd olmaq üçün mütləq lazımdır. Və oxuduqda, çalışıram müəllifə müəyyən fikir bildirim, diqqət göstərim. Elə adamlar var ki, ya heç kimi oxumur, özündən başqa, ya da sözbəsöz oxuyur, deyir oxumamışam. Hazırda hamımızın virtual olaraq özümüzü təqdim etmək üçün geniş imkanlarımız var. Çox vaxt görürsən ki, məsələn, Facebook-da qoyduğum qeydlərə kimlərisə nişanlayıram ki, oxusun yazımı. Ona görə yox ki, oxuyub tərifləsin, ona görə ki, bir-birimizi oxumağımız lazımdır. Təəssüf ki, elələri var, bir dəfə də nə tənqid, nə tərif etmir. Mütləq göstərmək, bildirmək istəyir ki, səndən heç nə oxumuram. Məncə, bu, sən zəif yazırsan demək deyil, mən zəif ədəbiyyat adamıyam deməkdir. İstedadım çatmır ki, özümdən başqalarını oxuyum deməkdir. Şərif Ağayarın “Aftafalı antrakt ” kitabını oxuyandan sonra məni ağladan, qəlbimi didən səhnələri yazdığına görə onu necə təbrik etməyə bilərəm?.. O ki qaldı, ədəbiyyatımızın gələcəyinə, bu barədə proqnoz vermək çətindir. Bəlkə ədəbiyyatımızın bugünkü dövrünü elə adamlar tarixiləşdirəcək ki, başqalarının adı ondan daha çox hallanır, daha çox reklam olunur. Bunu bilmək olmaz hələ, yaşayarıq, görərik, qismət olsa.

- Azərbaycan poeziyasının çağdaş durumu, şeirimizin indiki səviyyəsi bir şair kimi sizi qane edirmi? Sizcə, dünyada gedən ədəbi proseslərlə ayaqlaşa bilirikmi?

- Azərbaycan poeziyasında çox gözəl nümunələr yaranır bu gün. Ancaq bilirsiz, məncə, qane edib-etməmək barədə mənə söz düşməz, çünki mən özüm də bugünkü şeirin taleyini yazmağa çaba göstərənlərdən biriyəm. Və bacardığım qədər, gücüm çatan qədər söz deməyə çalışıram, qırıldamağa yox. Sözü adiləşdirmək günahdır, onu qiymətdən salıb, necə gəldi səpələyib, həm də “şeirdir” demək cinayətdir. Bir də ki, yaradıcı adam kimləsə ayaqlaşmağı məqsəd qoyub işə başlasa, alınmaz axı heç nə. Bizim borcumuz, yenə deyirəm, gücümüz çatdıqca, imkanımız dairəsində gözəl söz deməkdir, kiməsə bənzəməyə can atmaq yox. Kənardan nə gəlsə, yaxşı-pis, fərqi yoxdur, öpüb gözümüzün üstünə qoyuruq, ancaq öz aramızda olanları “gördüm” deməyə dilimiz dönmür, niyə? Niyə özümüzü aşağılamağa bu qədər meylliyik? Özü özünü sevməyəni heç kim sevməyəcək. Dünyaya çıxarılası əsərimiz yoxdur, yoxdur yazıçımız? Birinin adı çəkiləndə ayağından sallaşmağa növbə yaranır.

- Azərbaycan insanında şairlər haqqında qəribə, bəzən də yanlış təsəvvürlər var. Sizcə, şairlərin həyatında mütləq "qeyri-səlis" sevgilər, tərkidünyalıq, bədbinlik olmalıdırmı?

- Artıq özünüz dediniz, yanlış təsəvvürlər. Mütləq heç nə yoxdur, Yaradandan başqa. Kim necədirsə, elədir. Bu, nə şair olduğuna görədir, nə də olmadığına görə. Tərkidünyalıq, bədbinlik hər kəsdə nə zamansa olur, olması da normaldır. Şair olmayan biri də yaşaya bilər bunları. Sadəcə, şairlər daha həssas olduqları üçün belə hallarda diqqətdən yayınmırlar.

Kim deyir ki, şairlərin həyatında mütləq qeyri-səlis sevgi olmalıdır, hətta sevgilər?! Ümumiyyətlə, sevgi ya var, ya da yoxdur. Bir şeyin ki, adı sevgidir, o, necə qeyri-səlis ola bilər?! Səlis olduğuna, müqəddəs və gözəl olduğuna görə bu hissin adı sevgidir də. Sevgi oyun-oyuncaq deyil, hərçənd bəziləri həftədə birilə qurduğu qeyri-səlis dediyiniz münasibəti sevgi adlandırır. Əvvəla, belə adamlar özləri ciddi adamlar deyil. Necə insan qəlbi ilə, insan hissləri ilə oynamaq olar axı, anlamıram. Sevmək nə eyib deyil, nə qadağan. Bilmirəm vallah, bu söhbətdə qeyri-ciddilik heç cür çatmır mənə. İnsan nə istədiyini, nəyin nə olduğunu bilmir deməli?! Şair də normal insandır, başqalarından daha həssas, daha duyğulu olduğu üçün sevgisi də şair olmayanların sevgisindən aliliyilə, düzlüyü ilə fərqlənməlidir. Gündə birinin qulağına şeir-qəzəl oxumaq deyil sevgi, həm də şair sevgisi!

Cəlil CAVANŞİR

Mərkəz.- 2011.- 10 mart.- S.8.