Atatürk Mərkəzinin yaradılmasından 10 il ötür

Nizami Cəfərov: “Heydər Əliyev həmişə Atatürkə doğma münasibət bəsləyib”

Atatürk Türkiyə üçün mühüm tarixi şəxsiyyət olduğu qədər bütün türk xalqları üçün də bir örnək mənbəyidir. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan dövləti bu şəxsiyyətin adının əbədiləşdirilməsi istiqamətində bir sıra işlər görüb. Belə addımlardan biri Atatürk Mərkəzin yaradılması oldu. Martın 10-da mərkəzin yaradılmasının artıq 10 ili tamam olur. Qeyd edək ki, hələ 2001-ci ildə Heydər Əliyevin 9 mart tarixli sərəncamı ilə yaradılan mərkəz Atatürkün adının əbədiləşdirilməsi işində mühüm işlər görüb. Mərkəzin keçdiyi tarixi yola nəzər salmaq üçün suallarımızı mərkəzin direktoru, millət vəkili, Milli Məclisin Mədəniyyət Məsələləri üzrə daimi komitəsinin sədri, akademik Nizami Cəfərova ünvanladıq.

-Mərkəzə rəhbərlik etdyiniz 10 il müddətində hansı işləri həyata keçirmisiniz, bu işlər daha çox hansı istiqamətdə olub?

-Atatürk adına Mərkəz ulu öndər Heydər Əliyevin 10 il əvvəl verdiyi sərəncamla qurulub. Bu sərəncamın əsas məqsədi tarixi şəxsiyyətin irsinin Azərbaycanda dərindən öyrənilməsi, onun dövlətçilik prinsiplərindən bəhrələnmək və Atatürkü əbədiləşdirmək idi. Düz 10 il əvvəl mən mərkəzin direktoru təyin olunanda bu məsələlər qarşımıza vəzifə kimi qoyuldu. Bu vəzifədən irəli gələn bütün məsələləri yerinə yetirməyə çalışımışıq və bu gün də çalışırıq. Atatürk irsinin araşdırlmasında, gənclərə türkçülüyün, vətənpərvərliyin aşılanmasında addımlar atırıq. Ümumilli liderimiz həmişə Atatürkə həssas, doğma münasibət göstərib. Biz də bu siyasəti davam etdiririk. Beynəlxalq tədbirlərdə iştirak edirik. Atatürklə bağlı bütün konfranslara qatılır, türk xalqlarının yaxınlaşmasında əlimizdən gələni edirik. Geridə qoyduğumuz 10 ildə çox işlər həyata keçirtmişik. Hazırda mərkəzimiz Türkiyədə fəaliyyət göstərən eyni adlı mərkəzlə və Avropadakı müvafiq mərkəzlərlə əməkdaşlıq edir. Çalışırıq ki, qarşımıza qoyulan işləri layiqincə yerinə yetirək.

- Mərkəzin Azərbaycanda fəaliyyət göstərməsinin məqsədi nədir və bu məqsədlərin hansına nail olunub?

-Azərbaycan müstəqil dövlət quruculuğu yollarında inanmla addımlayır. Belə bir vəziyyətdə məqsədimiz Atatürkün dövlət təcrübəsini öyrənib, ölkəmizə tətbiq etməkdir. Biz ilk növbədə bu istiqamətdə çalışırıq. Necə ki, Azərbaycan Heydər Əliyevin əsəridir, eləcə də Türkiyə Atatürkün əsəridir. Yəni bizim tariximizdə, taleyimizdə ortaq dəyərlər var. Türkiyənin dövlətçilik təcrübəsindən geniş istifadə edirik. Ona görə də bu təcrübəni dərindən öyrənmək lazımdır. Eyni zamanda Azərbaycan türk dünyasının tərkib hissəsidir və türk dünyasında baş verən sosial, mədəni, siyasi proseslərin öyrənilməsi, türkçülük tarixinin mənimsənilməsi Azərbaycanın türk dünyasına inteqrasiyası məsələsində təsəvvürlərin formalaşdırlması bizim məqsədimizin tərkib hissəsidir. Bu mənada Atatürk Mərkəzinin fəaliyyəti göstərir ki, hər halda qarşımıza qoyulan vəzifələri yerinə yetirməyə çalışmışıq. Amma görüləcək işlər də çoxdur. Yeni yaranan mərkəzlərlə, elmi, siyasi, ideoloji qurumlarla əlaqələri daha da genişləndirmək lazımdır. Digər türk respublikaları ilə əməkdaşlığımız istənilən səviyyədə deyil. Bu, ümumiyyətlə yox demək deyil. Məsələn, Qırğızıstanla müəyən əməkdaşlığımız var, amma bu əməkdaşlıq sferasını genişləndirmək lazımdır.

- Digər türk dövlətləri ilə əməkdaşlığın zəif olmasının səbəbləri nədir?

-Türk dövlətləri müstəqillik əldə etdikdən sonra müəyyən bir mərhələ keçir. Həmin dövr ərzində bu dövlətlərin müstəqilliyini bir növ təcrid olunma kimi də başa düşmək olar. Beynəlxalq münasibətlərin qurulmasında iştirak edirlər, amma türk dünyasının inteqrasiyası məsələsində problemlər ortaya çıxır. Amma, mən güman edirəm ki, bu problemlər tezliklə aradan qaldırılacaq. Bu istiqamətdə artıq addımlar atılır. Türk dövlət başçılarının zirvə toplantılarının keçirilməsi və digər addımları nümunə göstərmək olar. Amma Türkdilli Dövlətlərin Parlament Assambleyasının yaranması müsbət hal olsa da bir sıra türk dövlətləri bu assambleyada istənilən səviyyədə iştirak etmir. Buna mane olan bir sıra siyasi səbəblər, hansısa dövrdə buraxılmış səhvlər imkan vermir. İnanıram ki, bunalar tədricən aradan qaldırılacaq və dünyada gedən qlobal inteqrasiya prosesləri türk dövlətlərinə də təsir edəcək.

- Bu gün Atatürkə münasibət Türkiyədə birmənalı deyil. Belə bir münasibətin olması rəhbərlik etdiyiniz mərkəzin gələcək perspektivlərinə necə təsir göstərə bilər?

-Bütün böyük siyasi xadimlər, dövlət qurucuları müəyyən dövrdən sonra müzakirə edilir. Çünki inkişaf gedir, siyasi dəyişiklər baş verir, düşüncələr müxtəlifləşir, ideyalar köhnəlir və hər şeyə yenidən baxmaq zərurəti yaranır. Bu mənada Atatürkə müəyyən qədər tənqidi yanaşmanın olması, normal haldır. Təhli olunan, analitik nəticələrə gələn münasibət obyektivdir. Amma bu, təhqir demək deyil. Bəzən də Atatürkə qarşı kəskin, əsası olmayan ideoloji fikirlər də səslənir. Amma Atatürkü tənqid edən hər bir kəs bilməlidir ki, bu şəxs böyük bir dövlətin yaradıcısıdır. Məsələn, Leninlə Atatürk eyni vaxtda dövlət qurublar. Lenin qurduğu dövlət imperiya idi və dağıldı, Atatürkün qurduğu dövlət isə yeni bir inkişaf impulsu qazandı. Belə məsələlər nəzərə alınmalıdır. Yəni tarixi şəxsiyyət təhlil olunsa da, təhqir olunmamalıdır. Biz də Atatürk adına Mərkəz olaraq, Atatürkə qarşı qeyri-obyektiv münasibətə qarşı dəfələrlə etirazımızı bildirmişik. Hesab edirəm ki, Atatürkə qarşı qeyri-obyektiv münasibətlərin olması onun adını daşıyan mərkəzin fəaliyyətində hər-hansı dəyişikliyin olmasına səbəb olmamalıdır. O cümlədən bizim mərkəz də öz fəaliyyətini olduğu kimi, uluöndər Heydər Əliyevin hələ sağlığında qarşımıza qoyduğu istiqamətlər çərçivəsində aparacaq.

- Mərkəz qarşıda fəaliyyətini necə qurmağı planlaşdırır?

-Atatürklə bağlı yeni kitablar nəşr etməyi, müvafiq konfransların keçirilməsini nəzərdə tuturuq. Türk dünyasında əlifba inteqrasiyası ilə bağlı, ümumi mədəniyyət unversallıqlarının məyənləşdirliməsi və türk xalqlarının yaxınlaşdırılmasında mətbuatın rolu və digər məsələlərlə bağlı fəaliyyət planlarımız var. Bizim üçün bu məsələlər hələlik ən aktual mövzulardır.

A. NƏRİMANLI

Paritet.-2011.-10-11 mart.-S.5.