«Şahmar Ələkbərov dedi ki, qaçın, girin bizim evə»

«17-20 yaşlarında cavan bir oğlan yumruqları ilə tankı döyəcləyir və söyürdü»

Azərbaycan xalqı qan yaddaşımıza əbədi həkk olunan «20 Yanvar» hüzn gününü qeyd edir. Düz 20 il bundan əvvəl rus əsgərləri doğma vətənimizə soxularaq əliyalın camaatı qanına qəltan elədi. Şəhid verdik. Amma bununla bərabər, müstəqilliyimizi qazandıq. Bizi o faciədən 20 illik zaman kəsiyi ayırsa da, yanvar ayının 19-dan 20-nə keçən gecə «qanlı Yanvar» kimi əbədi olaraq hafizəmizdə iz saldı.

Həmin gecənin şahidləridən biri də tanınmış aktyor və rejissor Elxan Qasımovdur. Acı təəssüratlarını ilk dəfə olaraq «Mərkəz»lə paylaşan Elxan müəllimin dediyinə görə, yanvarın 19-da gecə saat 12-də çalışdığı Cəfər cabbarlı adına Kinostudiyadan iş yerinin yaxınlığında yerləşən evinə qayıdırmış: «Biz kinostudiyanın işçiləri peşəmizlə bağlı gecəyarısına qədər işdə olurduq, həmin gecə də işdən gec çıxdım. Hava çox sakit idi, bunu fırtınaqabağı sakitlik adlandırmaq olardı. Yuxarıya sarı getdim, keçmiş «İskra» zavodunun yanında barrikada qurulmuşdu, Nemət Pənahlı işıqforun yanında maşının üstünə çıxıb, nümayişçiləri sakitləşdirir və onları inandırmağa çalışırdı. Deyirdi ki, «getməyin, dağılmayın, onlar sizə toxunmayacaqlar» və s. Mən yolun ortasıyla gedib yaşadığım binanın həyətinə girdim və 7-ci mərtəbədə yerləşən mənzilimə qalxdım. Fikrim balkona çıxıb, hadisələri seyr etmək idi. Onu da deyim ki, həyətdə hər kəs çaşqın vəziyyətdə qalmışdı. Evə daxil olan kimi balkona çıxdım, nəsə narahat idim. Bir-iki saatdan sonra atışma səsi gəldi, biranlığa tanklar hücum çəkdi. Aləm dəydi bir-birinə. Vay-şivən səsi gecənin sakitliyini pozdu. Baş verənlər bizə yuxu kimi gəlirdi, hələ də faciə törədiləcəyinə inanmırdıq. Tez aşağı endim, oğlum rəhmətlik Samirlə bir oğlan uşağının vuruldğunu gördük. Gördüyü mənzərədən sarsıntı keçirən Samirin rəngi ağappaq ağardı və huşsuz vəziyyətdə divara söykəndi. Tez onu yuxarı çıxardım və hadisələri balkondan izləməyə başladım. Məndən bir mərtəbə yuxarıda yaşayan kinostudiyanın işçisi-operator İsrafil Ağayev öz kamerası ilə baş verənləri çəkirdi. Tanklardakı əsgərlər qabaqlarına çıxanı güllələyirdilər. Aşağıdan yuxarı-balkonlara da atəşlər açılırdı. Başımı əyməsəydim, güllələrdən biri mənə dəyəcəkdi. Yadımdadır ki, küçədə sürücülər təcili yardım maşınlarının qapılarını açıq qoyaraq ora-bura sürürdülər ki, camaatı içinə doldursunlar. Həmin təcili yardımlardan biri bizim həyətə də girmişdi. canını qurtarmaq istəyən insanlar küçələrdən həyətlərə doluşurdular. Çox adam qorxusundan qapısını belə açmırdı. Qapılarını bərk-bərk bağlayıb, heç kimi içəri buraxmırdılar, elə bilirdilər rus əsgərləri tankdan enib, onların evinə hücum çəkəcək. Allah rəhmət eləsin, bizimlə eyni binada 2-ci mərtəbədə yaşayan böyük aktyorumuz Şahmar Ələkbərov balkonda özünü öldürürdü ki, «ayə, tez olun, qaçın, girin bizim evə». Güllələr onun başı üstündə yağış kimi yağırdı, amma onu heç nə qorxutmurdu. Görünür, onu yalnız insanların xilası düşündürürmüş. Pənah gətirənlərin hamısına evində sığınacaq verdi, amma bir dəfə də olsun o, heç yanda bu barədə danışıb, özünü öymədi».

Həmsöhbətimiz deyir ki, kinostudiyada-dublyaj şöbəsində işləyən Faiq Babayev heç nə olmamış kimi tankların ortasında gəzsə də, sağ qalıb: «O da yadımdadır ki, 17-20 yaşlarında cavan bir oğlan yumruqları ilə tankı döyəcləyir və söyürdü. Heç bilmədik, o cavan oğlanı öldürdülər, ya yox. Onu da deyim ki, söyüş səsi küçəni başına götürmüşdü. Hamı rusca əsgərlərə söyüşlər yağdırırdı; «Əclaflar», «Siz insan deyilsiniz» və s. Bir məqamı da qeyd edim ki, rus əsgərləri yanğınsöndürənlərin paltarından geyinmişdilər, qulaqlarının yanından yanğınsöndürənlər kimi rezinlər sallanırdı, çoxu da buna görə, əsgərləri uzunsaçlı kimi təsvir edirdilər.

Ayın 20-i səhər küçəyə çıxdıq, gördük hər yer qana boyanıb. Üstündə də qərənfillər. Həmin gün mən də daxil olmaqla kinostudiyanın bir qrup işçisi Abşeron mehmanxanasının eyvanından baş verən olayları kameraya çəkirdik. Mehmanxananın giriş-çıxışında da rus əsgərləri dayanmışdı, girib-çıxanları yoxlayırdı. Orda çalışan xadimə qadınlar bizim çəkdiyimiz kasetləri zibil qutularında gizlədib, bayıra çıxarır, lazımi ünvanlara çatdırırdılar. O qadınlar çox-çox kişidən qeyrətli çıxdılar. Elə kişilər vardı, kamerasını istədik, bizə vermədi ki, ruslar alıb sındırar. Həmişə arzulamışam ki, mehmanxanada çalışan xadimə xanımlardan birini görəm və əllərindən öpəm.

Cəvahir Səlimqızı

Mərkəz.- 2011.- 20 yanvar.- S. 15.