Narıngül:
"Azərbaycan ədəbiyyatının özünə oxşar da tənqidi var"
Azərbaycan Yazıçılar
Birliyinin üzvü, “Dünya ədəbiyyatı”
jurnalının redaktor müavini, yazar, şairə
Narıngül xanımla müsahibə
- Narıngül xanım özünü oxuculara iki kəlmə
ilə necə təqdim edərdi ?
- Sadəcə yazar.
- Sizin üçün qadın olmaq asandı, yoxsa
yazıçı olmaq və bu bölgünü necə apara
bilirsiz? Mən bildiyim qədər qadın kimi bəzi məqamları
deməyi bacarmayan, yazıçı kimi əsərlərində
susmur və davamlı olaraq öz dünyasını yarada
bilir.
- Qadın kimi mən
özümü həmişə güclü hesab etmişəm.
Həyatda qələbə çalmağı çox sevirəm
və əksər hallarda da buna nail oluram. Bir şeirimdə
yazmışam ki:
mən başdan – başa
hiss və duyğuyam
bir az da qorxuyam
təkcə mövcudluğum
qadınlığımdır
- Güclü qadın xarakterinə malik olan bir insan
yaradıcılığında da güclü qadın
obrazları yaratmalıdır. Bəs siz bu güclü
qadını necə yarada bilirsiz və elə obrazlar varmı
əsərlərinizdə ?
– Mənə elə gəlir
ki, əgər bir qadın olaraq özümə olan güvəncimi
ədəbiyyatda da hiss etsəydim
daha çox uğur qazanardım. Mən
yaradıcılığımda daha çox real qadın surətləri
yaratmağa çalışıram. Daha çox onların psixoloji durumlarını anlatmağa,
iç dünyalarını sərgilməyə
cəhd edirəm. Çünki qadın dünyası sirlərlə
doludur və bunlara toxunmaq elə mənim özüm
üçün də çox
zövqvericidir. Mənə elə gəlir
ki, zərif və qorxaq
qadınlar daha güclü
qadınlardır.
- Bayaq dediniz ki, əgər bir
qadın olaraq özümə olan güvəncimi ədəbiyyatda da hiss etsəydim daha çox uğur qazanardım.
Demək güclü
xarakterə malik qadın obrazı ancaq reallıq olaraq
qalır, amma yaradılıq
dünyasına köç edə bilmir.
-Yox, yaradıcılıq bütövlükdə
güclü insanları sevir.
Ən azından yaradıcı insanın hansısa xarakterində
maksimalizm olmalıdır. Burada
xarakterin müsbət, yaxud
mənfi tərəfi rol oynamır. Məsələn,
Dostoyevski xarakterində onun
iradəsi maksimum həddə idi. Bu iradə onu qumar
kozinolarına, edam səhnəsinə qədər
aparıb çıxarmışdı. Həm də bu iradə onun
yaradıcılığında öz rolunu oynamışdı. Mən
yaradıcılığımda nəyə isə azacıq da olsa nail
olmuşamsa, bunda
sırf qadın emosiyası və duyğuların gücü açıq şəkildə
hiss olunur.
-
Yaradıcılıq bölgünüz
necədir, yəni daha çox hansı janrda
yazırsız ?
-Bədii
yaradıcılığa daha çox üstünlük
verirəm. Şeir və nəsr əsərləri
yazıram. Publisistikaya nadir
hallarda müraciət edirəm. Hansısa
bir hadisə məni özümdən
çıxaranda məcburən qələmə əl
atıram. Reallıqdan bir qədər uzaq romantik insanam.
Həm şeir, həm də nəsr əsərləri
yazıram. Janrı dəyişmək həm də insanın
dəyişkən xarakterindən xəbər verir.
-Hekayələrinizin
birində belə bir fikrə rast gəldim: “Mənim qadınlarla o qədər də aram yoxdur, mümkün qədər
onlarla az ünsiyyətdə
olmağa çalışıram”. Bu sözləri bir
qadının səsləndirməsi düzgündürmü ? Bəlkə qadın rəfiqələriniz tərəfindən
daima xəyanətə
uğramısız ?
-Yox, mənə kişilərin
dünyagörüşləri və həyata
baxışları daha çox
yaxındır. Onlarla ünsiyyət qurmaq mənim üçün
çox rahatdır. Onlarla
həmsöhbət olanda özümü
daha sərbəst və komplekssiz
hiss edirəm. Bəlkə bu
bir qədər də qadın eqoistliyindən
irəli gəlir. Ancaq az
sayda da olsa qadın rəfiqələrim var və ən azından bir
– birimizə güzəştə getməklə dostluğumuzu saxlaya bilirik.
-Yaradıcı
insanlar sərhəd gözləmir,
çərçivəyə sığmır və daima aşıb-daşır.Bəs sizin həyat yolunuz necədir ?
-Yaradıcı
insanlar sərhəd tanımır, sərhədin
içində olmaq kütləyə
sığınmaqdır. Kütlənin yanında rahatlıq var, hamar yol
var. Ancaq bu yol fərdilikdən
uzaqdır. Yaradıcılıq isə fərdiliyi sevir. Hiss edirəm ki, ətrafımdakı insanlardan
daha çox emosionalam, başqaları üçün
adi olan bir hadisəni günlərlə
düşünürəm. Yəqin ki, həyat
yolum hamar olsaydı
yaradıcılığım olmazdı. Mənim
narahatlığım dibi görünməyən
quyudur…
-Yaradıcılıq
hər kəsə qismət olmur, elə
olsaydı bu dünyada
adi insan qalmazdı. Bu istedad ancaq
bəzi seçilmiş insanlara
verilən bir hədiyyə, ya bir mükafatdır deyərdim.
Yaradıcı insanlar da
öz həyat yolunu
işıqlandırmağa və yeniliklər yaratmağa
çalışırlar. Bəs siz öz dünyanızı necə yarada bilirsiz
?
-Amma bu seçilməyin,
Tanrı tərəfindən
“mükafatlandırılmağın”da öz
cəzası var. Mən müsahibələrimin
birində qeyd etmişəm ki, ədəbiyyat qısqanc ər kimidir. İnsanı real həyata
qısqanır.Gərək iş-gücünü
atıb onun dalınca gedəsən. Həyat
isə gedir. İnsan üçün ağlı kəsə-kəsə
tərki-dünya olmaq xoşagələn hal deyil. Dəfələrlə
olub ki, öz
dünyamı darmadağın edib real dünyaya qoşulmaq istəmişəm. O zaman baxıb görmüşəm ki, yenidən başqa bir dünya
yaratmışam və bu sırf mənim
dünyamdır. Real olanlara
həmişə inanmışam və realistlərə qibtə
ilə baxıram. Mənə görə həyatda məğlubiyyətin
yalnız bir adı var
– o da məğlubiyyətdir.
Qələbənin də eləcə.
-Bəs
güzgü sizin həyatınızda
hansı mövqeni tutub?
-Güzgü
mənə inam və stimul verir. Həm də mənim iç dünyamın dəyərli atributudur.
-Güzgü
sizə həqiqəti
göstərə bilirmi ?
-Həqiqəti
daha çox inandığım nöqtələrdə
axtarıram və yalnız inandığım
yerlərdə xoşbəxtlik
tapa bilirəm.
-Xoşbəxtlik
də həqiqət kimi daima gizli,
qıfıllı sandıqlarda
olur. Bəs sizin o sandığı
açmağa açarınız
varmı?
-Hər
halda daim cəhd edirəm. Xoşbəxtlik bəlkə də
ən adi bir şeydir, amma ömür boyu axtarmağa dəyər. Bəlkə də
elə insanlar onu tapmaq üçün
bir-biri ilə savaşa çıxıblar.
Nədənsə insanlara elə
gəlir ki, bir – birinin xoşbəxtliyinə
şərik çıxırlar.
Bəlkə elə paxıllıq
hissi də buradan yaranır.
-Xaraktercə
hansı fəsil sizə daha yaxındır ?
-Payız.
Təbiətən melonxolikəm, yəqin
ona görə də payızı sevirəm. Qəribə də olsa şairlərin dönə-dönə
vəsf etdikləri baharı o qədər də sevmirəm.
-Bəs
yaradıcılığınızda nə kimi yeniliklər
var ?
-Bu günlərdə
“Təzkirədən bioqrafiyaya”
adlı bir kitabı türk dilindən Azərbaycan türkcəsinə çevirmişəm.
Ağır zəhmət
tələb edən bir iş idi,
ancaq inanıram ki, bu kitabın
oxuculara faydası çox olacaq. Onlara Osmanlı dövrünün
ədəbi mühiti
ilə tanışlıq
imkanı verəcək.
Həm də yeni şeir
kitabımı nəşrə
hazırlayıram.
-Müasir Azərbaycan
ədəbiyyatına ümumi
bir nəzər salaq və sizin
fikrinizcə ən ağrılı, acılı
məqamlar hansılardır ?
-Ədəbi müstəvidə
indi əsl savaşlar gedir. Bu müstəvinin öz terrorçuları,
bombardirləri var. Yazar-yazarı
hədəfə götürür.
Sadəcə bir- birinə güllə əvəzinə söz atırlar… Necə gəldi təhqir
edirlər. Bəlkə də,
bir -birilərini yaxşı tanıyırlar
ondandır. Bilirlər ki,
cəzası ağır
olmayacaq. Qəribədir
ki, hamını təhqir edən bir yazarın əsərinə kiçik
bir irad bildirəndə az
qalırlar adamı topa tutsun. Bu əsəb və qəzəb yazılan əsərlərdə özünü
biruzə verir və əlbəttə ki,
mənfi şəkildə.
-Ədəbi
tənqidin zəif olması buna səbəb ola bilərmi ?
-Ədəbi tənqidi də elə yazılan əsərlər
yaradır.Bu günki Azərbaycan ədəbiyyatının
özünə oxşar
da tənqidi var. Yazılardakı qərəz
və şou elementləri tənqiddə
də özünü
göstərir.Tənqidçilər nə qədər cəhd etsələr də obyektiv görünə bilmirlər.
Sanki hər qrupun
öz tənqidçiləri
var. Əlbəttə, içində
səmimi olanlar da var.
Könül Səid
Mərkəz.-
2012.- 22 may.- S. 6.