GUAM-ın teatr məkanı» Azərbaycanda

Akademik Milli Dram Teatrı 2012-ci ildə də intensiv yaradıcılıq fəaliyyəti ilə məşğuldur. Artıq teatrda 3 tamaşanın məşqləri gedir. Bunlar «Don Juan və həndəsə», «Şekspir» və «Yaşlı xanımın gəlişi» tamaşalarıdır.

M.Frişin «Don Juan və ya həndəsəyə məhəbbət» əsəri əsasında hazırlanan «Don Juan və həndəsə» adlı tamaşanın məşqləri artıq yekunlaşmaq üzrədir. Tamaşanın quruluşçu rejissoru Kote Marcanişvili adına Gürcüstan Dövlət Akademik Dram Teatrının baş rejissoru Levan Tsuladzedir. Bu tamaşa Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin dəstəyi və Akademik Milli Dram Teatrının təşəbbüsü ilə həyata keçirilən GUAM ölkələrinin teatr əməkdaşlığını nəzərdə tutan «GUAM-ın teatr məkanı» layihəsinin tərkib hissəsidir. Bəlli olduğu kimi, ötən il Akademik Milli Dram Teatrının GUAM ölkələrinin teatr əməkdaşlığı ilə bağlı böyük miqyaslı bir layihə həyata keçirməyə başladı. Teatrın Ukraynaya qastrol səfəri, Krım-tatar Akademik Musiqili Dram Teatrının Elçinin «Şekspir» əsəri əsasında hazırladığı «Xəstə könül» tamaşasının Akademik Milli Dram Teatrının səhnəsində nümayişi, gürcü rejissoru Levan Tsuladzenin, moldovalı Petru Vutkeraunın Akademik Milli Dram Teatrına quruluş üçün dəvət olunması bu layihə çərçivəsində realizə olunan tədbirlərdəndir.

Onu da qeyd edək ki, «GUAM-ın teatr məkanı» layihəsi yalnız bu tədbirlərlə məhdudlaşmır. Daha çox strateji məqsədlərə yönələn bu layihə gələcəkdə də davam etdiriləcək. Layihə Gürcüstan, Ukrayna və Moldova teatrları ilə qarşılıqlı əməkdaşlıq əlaqələrinin daha da möhkəmləndirilməsini, müştərək tamaşaların hazırlanmasını, qarşılıqlı qastrol səfərlərini, rejissor və aktyor mübadiləsini, texniki heyət üzvlərinin təcrübə keçmələrini, Azərbaycan dramaturqlarının əsərlərinin GUAM ölkələrinin teatrlarında səhnəyə qoyulmasını, həmçinin milli səhnəmizdə Gürcüstan, Ukrayna və Moldova klassik və müasir dramaturgiyası nümunələrinin təcəssümünü, bütün sahələrdə qarşılıqlı təcrübə mübadiləsini nəzərdə tutur.

«Don Juan və həndəsə» tamaşasının məşqləri artıq yekunlaşmaq üzrədir. Tamaşanın premyerası fevral ayının əvvəllərinə nəzərdə tutulub. Tamaşanın quruluşçu rejissoru və səhnə tərtibatçısı Levan Tsuladze, rejissor assistentləri Rəfiqə Musayeva və Anar Sadıqovdur. Tamaşada Xalq Artisti Rafael Dadaşov (Don Qonsalo), Əməkdar Artistlər Əli Nur (Tenorio), Vəfa Rzayeva (Donna Elvira), Ayşad Məmmədov (Dieqo ata), aktyorlar Elşən Rüstəmov (Don Juan), Nigar Güləhmədova (Miranda), İlahə Həsənova (Donna Anna), Elşən Cəbrayılov (Don Rodreqo), Şəlalə Şahvələdqızı (Selestina), Rövşən Kərimduxt (Don Baltasar Lopes) və Aslan Şirinov (Loperello) çıxış edirlər.

Məşqləri davam edən digər tamaşa Xalq Yazıçısı Elçinin «Şekspir» əsəri əsasında hazırlanan eyniadlı tamaşadır. Moldovalı rejissorun yozumunda hazırlanan bu tamaşa da «GUAM-ın teatr məkanı» layihəsi çərçivəsində həyata keçirilən tədbirlərdəndir.

Qeyd edək ki, Azərbaycanda ilk dəfə «Üns» Yaradıcılıq Səhnəsində tamaşaya qoyulan «Şekspir» pyesi tezliklə dünya teatr ictimaiyyətinin də diqqətini cəlb etdi. Bir sıra xarici ölkələrin teatrları, həmçinin Moskva Dərviş Teatrı, Londonda fəaliyyət göstərən «Avanqard» teatrı, o cümlədən Krım-tatar Akademik Musiqili Dram Teatrı Elçinin bu əsərinə müraciət etdilər. Bu dəfə isə Elçinin «Şekspir» əsəri Akademik Milli Dram Teatrının səhnəsində təcəssüm tapacaq.

Tamaşanın süjet xətti də diqqətçəkəndir: ruhi-əsəb klinikasındakı pasientlərin hər biri öz xəyalında qurduğu dünyasında yaşayır. Marslı saatlarla göyləri seyr edərək, onun arxasınca nə vaxt gələcəklərini gözləyir. Ər-arvad daim öz ikili təbiətinin problemləri ilə yaşayır. Stalin bütün günü törətdiyi əməllərin peşmançılığını çəkir. Sara Bernar hər dəqiqə özünü səhnədə təsəvvür edir.

Baş həkim xəstələrin xəyali dünyasını dərk etməyə çalışsa da, anlayır ki, o, buna qadir deyildir. Xəstə kimi müalicə olunan insanlar öz xəyal aləmlərində xoşbəxtdirlər. Bu şəraitdə onları yaşadan da budur. Xəstələrin ərzaqlarına əl uzatmaqdan belə çəkinməyən xəstəxana personalının hər cür təzyiq göstərdiyi, simasızlaşdırmağa çalışdığı pasientləri Şekspirin dühası öz ətrafına birləşdirir. Sara Bernarın sevimli əsəri olan «Romeo və Cülyetta» hamını öz ülviliyi və təmizliyi ilə məftun edir.

Xəstəxanaya Drob-13-ün gətirilməsi ilə hər kəs bir daha həyata münasibəti haqqında düşünməli olur. Hər kəs hərəkətlərinə yenidən, yadplanetlilərin gözü ilə baxır. Bir anda xəstəxana xəyal və hisslərin boğulduğu, sədaqət və inamın itdiyi, həyata fərdi baxışların qadağan edildiyi dünyamızın kiçik modelinə çevrilir. Şekspirin kitabını oxuyan Drob-13 də onun əsərlərindəki insan hisslərinin böyüklüyünə, gözəlliyinə heyran qalır və təəssüflə etiraf edir ki, onun planetində yaşayanlar çox dərin biliklərə malik olsalar da, onlarda teatr yoxdur. Söz verir ki, öz planetinə qayıdan kimi, oradakılara Şekspirin kitabını göstərəcək.

Tamaşanın quruluşçu rejissoru Kişinyovda Ejen İonesko adına Teatrın yaradıcısı və rəhbəri, Avropanın bir çox teatrlarında tamaşalar hazırlamış rejissor Petru Vutkereu, quruluşçu rəssamı Ramin Bəykişiyev, musiqi tərtibatçısı Həmid Kazımzadə, rejissor assistenti Dilbər İsmayılovadır. Tamaşada Xalq Artistləri Şükufə Yusupova (Sara Bernar), Ramiz Novruz (Stalin), Əməkdar Artistlər Ayşad Məmmədov (Baş Həkim), Mətanət Atakişiyeva (Sara Bernar), Elşən Cəbrayılov (Veneralı), aktyorlar Nigar Güləhmədova (Həkim), Rəşad Bəxtiyarov (Stalin), Şəlalə Şahvələdqızı (Ər-arvad) Elşən Rüstəmov (Drob 13) və Aslan Şirinov (Sanitar) çıxış edirlər.

Cəvahir SƏLİMQIZI

Mərkəz.- 2012.- 19 yanvar.- S. 11.