Heydər Əliyev zirvəsi

O, bütün dünyadan görünür

Birinci yazı

Mayın 10-u xalqımızın böyük oğlu, taleyi Azərbaycanın taleyi ilə qoşa yazılmış ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin doğum günüdür. O dahi, müdrik, Azərbaycan xalqı qarşısında misilsiz xidmətləri olan böyük insan haqqında nə qədər söz deyilsə, elmi araşdırmalar aparılsa, cild-cild kitablar yazılsa, yenə də azdır. Ümummilli lider Heydər Əliyev Azərbaycanın özüdür. Nə qədər ki, Heydər Əliyevin yoxdan var etdiyi, qurub-yaratdığı Azərbaycan adlı bir məmləkət var, ümummilli liderimiz Heydər Əliyev də əbədi olacaq.

Böyük alman filosofu Karleyl Tomas deyirdi ki, yer üzündə nə qədər oğullar var ki, xalqlar onun şöhrəti arxasında dayanıb. Belə oğullar var, lakin çox deyil. Allahın Azərbaycan xalqına bəxş etdiyi belə oğullardan biri də ümummilli lider Heydər Əliyev idi. Allah onu bu xalqa nicat göndərmişdi. Heydər Əliyev məhz Azərbaycan xalqı üçün doğuldu, yaşadı, özünü bu millətə, bu xalqa, Azərbaycan adlı bir məmləkətin bütün dünyada tanıdılmasına həsr etdi. Eləcə də dünyanı Azərbaycana tanıtdı. Gördüyü əməllər nəticəsində Azərbaycan adlı bir dövlət qurdu, yaratdı, onu əbədi, dönməz və sarsılmaz etdi. Dünyanın ən böyük siyasi və dövlət xadimlərindən biri olan Heydər Əliyev fəxr edirdi ki, o, azərbaycanlıdır.

Tarixi şərait hər bir xalqın inkişafının konkret şərtlərini və mənbələrini təyin edərək rəngarəng və çoxçalarlı milli inkişaf moddelləri yaradır. Bəzi xalqların inkişafın geniş magistral yolu ilə irəliləməsi zəngin təbii sərvətlər, digərlərinki intellektual potensial və ya digər resurslar zəminində formalaşan tərəqqi konsepsiyasına əsaslandığı kimi, tarixdə elə xalqlar da vardır ki, onların yüksəlişi milli liderin fəaliyyətinə istinad etmişdir. Etiraf etmək lazımdır ki, milli inkişafı şərtləndirən ən mühüm səbəblər arasında şəxsiyyət amilinin həlledici rol oynadığını tarix dəfələrlə sübuta yetirmişdir. Həyatda nəinki milli inkişafı, habelə müxtəlif dövrlərin sivilizasiyasını belə ayrı-ayrı zamanlarda yaşamış dahi şəxsiyyətlərin həyat və fəaliyyətindən kənarda təsəvvür etmək qeyri-mümkündür. Zaman şəxsiyyəti yetişdirdiyi kimi, dahi insanlar da tarixin baş qəhrəmanları missiyasını yerinə yetirməli olurlar. Azərbaycanın son onilliklər ərzində qazandığı uğurlar ulu öndər Heydər Əliyevin həyat və fəaliyyəti ilə birbaşa bağlıdır.

1969-cu ildə onun Azərbaycanın rəhbəri seçilməsi, əslində, çağdaş tariximizə ölkəmizin sürətli və uzunmüddətli inkişafının əsasının qoyulması kimi daxil olunmasıdır. Azərbaycanın Heydər Əliyevin adı ilə bağlı olan sürətli inkişafının bu günün özündə də daha yüksək dinamika ilə davam etməsi 1969-cu ildən başlayan yüksəliş strategiyasının böyük zaman kəsiyini əhatə edən dövlətçilik konsepsiyası funksiyasını yerinə yetirdiyini qətiyyətlə təsdiq edir. Heydər Əliyev irsinə əsaslanan davamlı inkişaf konsepsiyasını hər şeydən əvvəl zəngin məzmuna və böyük təsir gücünə malik olması fərqləndirir. Tam qətiyyətlə demək olar ki, Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərlik etdiyi illər onun tarixinin ən intensiv inkişaf mərhələsi kimi yadda qalmışdır. Bu mənada həmin dövrü tariximizin sürətli və hərtərəfli yüksəliş zolağı adlandırmaq bəlkə də daha dəqiq qiymətləndirmə nümunəsi olardı. Məhz haqqında söhbət gedən zaman kəsiyində Heydər Əliyev fenomeni Azərbaycanın malik olduğu böyük intellektual və insani potensialı, təbii resursları - bir sözlə, milli gücü özündə cəmləyib ölkənin sürətli tərəqqisinin qüdrətli amilinə çevrilmişdir.

Nəhəng şəxsiyyətlərin üzərinə düşən tarixi missiya əksər hallarda xronoloji çərçivələrə sığmır və inkişafın sonrakı gedişinə güclü təsir göstərmək parametrlərinə malik olur. Belə tarixi şəxsiyyətlər bir qayda olaraq lideri olduğu xalqın ictimai həyatının gələcək inkişaf konsepsiyasını və strategiyasını müəyyən etməklə onun sonrakı taleyinin də təyin edilməsi məsuliyyətini tam mənada öz üzərinə götürür. Sözügedən prizmadan yanaşdıqda etiraf etmək lazım gəlir ki, ulu öndər Heydər Əliyevin Azərbaycan tarixində rolu və xidmətləri təkcə onun ölkəyə rəhbərlik etdiyi illər ərzində həyata keçirdiyi nəhəngmiqyaslı layihələrdə ifadə olunmuşdur. Düşünürəm ki, daha ədalətli yanaşma o sayıla bilər ki, Heydər Əliyevin tarixi missiyası dedikdə həm onun xalq qarşısında 30 ildən yuxarı müddətdə göstərdiyi xidmətlər, həm də Heydər Əliyevin ölkənin gələcək inkişaf perspektivlərini və yolunu müəyyənləşdirən zəngin irsi başa düşülmüş olsun.

Azərbaycanın inkişaf konsepsiyasının Heydər Əliyevin adı və qoyub getdiyi irslə birbaşa bağlılığını əhatəli şəkildə qavramağın ən etibarlı üsulu onun xalq qarşısında xidmətlərinə nəzər salmaqdır. Lakin Heydər Əliyevin xalqa xidməti anlayışı kifayət qədər tutumlu olduğundan təqdim olunan məqalədə bizim qarşıya qoyduğumuz təhlilin anlaşıqlı mahiyyət kəsb etməsi onu konkretləşdirməyi tələb edir. Belə bir zərurətin yaranması habelə Heydər Əliyevin xalqa xidmətinin kompleks xarakter daşıması ilə əlaqədardır. Həyatın elə bir sahəsi yoxdur ki, Heydər Əliyevin rəhbərliyi illərində əhəmiyyətli inkişafa məruz qalmasın. Həm də bu inkişaf sadəcə olaraq prosesin adi axarının təzahürü formasında deyil, bir qayda olaraq əhəmiyyətli keyfiyyət dəyişiklikləri ilə müşayiət olunan sıçrayış xarakterli yeniləşmə formasında özünü bürüzə vermişdir. 1970-80-ci illərdə Azərbaycan cəmiyyətinin həyatında baş verən sürətli tərəqqi sayəsində ölkənin mahiyyət etibarilə yeni mövcudluq halına keçməsi inkaredilməz reallıqdır. Azərbaycanın ikinci dəfə yeni keyfiyyət halına daxil olması da, artıq başqa siyasi reallıqlar çəpçivəsində, 1993-cü ildə Heydər Əliyevin ölkə rəhbərliyinə gəlməsi ilə birbaşa əlaqədardır.

Deməli, Heydər Əliyevin xidməti və tarixi missiyası sistemində özünü bürüzə verən əsas cəhətlərdən biri onun bir-birindən kəskin şəkildə fərqlənən tarixi şəraitdə eyni uğurla Azərbaycanın inkişafına nail olmasıdır. Həm də artıq qeyd edildiyi kimi, bu, sadəcə, ənənəvi həyat irəliliyişinin xronoloji sistemindən qaynaqlanan adi inkişaf yox, keyfiyyət dəyişikliyinə gətirib çıxarmağa qadir olan sürətli yüksəlişdir.

Azərbaycanın müasir inkişafının Heydər Əliyev irsindən qaynaqlandığını inandırıcı şəkildə sübuta yetirən ən mühüm cəhət bu inkişafın bir yandan xalqın milli-mənəvi potensialının və resusrlarının səfərbər olunmasına istinad etməsində, digər yandan isə milli özünüdərk mexanizminin tam mənasında işə salınmasında özünü göstərir. 1970-80-ci illərdə Azərbaycanın az müddətdə keçmiş SSRİ-nin geridə qalmış əyalətindən qabaqcıl respublikalarından birinə çevrilməsi sözügedən davamlı inkişaf konsepsiyasının praktikada sınaqdan çıxdığına əyani misaldır.

Heydər Əliyev irsinə əsaslanan inkişaf strategiyası 1993-cü ildə onun hakimiyyətə qayıtmasından sonra daha əsaslı surətdə praktikada tətbiq etdirilərək həqiqi mənada ölkənin milli yüksəlişinin qüdrətli amilinə çevrildi. 90-cı illərin əvvəllərinə xas olan separatçılıq, etinik parçalanma meyllərinin ölkənin varlığı üçün yaratdığı real və ciddi təhlükə yalnız Heydər Əliyevin Azərbaycanın rəhbəri olduqdan sonra elan etdiyi və qətiyyətlə həyata keçirdiyi azərbaycançılıq ideologiyası sayəsində dəf olundu. Azərbaycançılıq milli birliyi və vətəndaş həmrəyliyini qoruyub saxlayan, daha da möhkəmləndirən səmərəli faktora çevrildi. Heydər Əliyev isə bu faktoru uğurla hərəkətə gətirərək özünü ölkənin mülli birliyinin qüdrətli qarantı kimi təsdiq etdi.

Hamılıqla Heydər Əliyevin tarixi xidmətləri sırasında birincilik palmasına layiq görülən müstəqil Azərbaycan dövlətinin qurulması ölkənin davamlı inkişaf strategiyasının ana xəttini təşkil edir. Hər bir azərbaycanlının, habelə Azərbaycanın müasir tarixinə az-çox bələd olan hər kəsin etiraf edərək yüksək qiymətləndirdiyi bu tarixi missiyanın həyata keçirilməsinin yalnız ölkəmizin müstəqillik dövrünə təsadüf etdiyini düşünmək həqiqəti yarımçıq dəyərləndirmək nümunəsi olardı. Şübhə yoxdur ki, birbaşa, geniş, tammiqyaslı və dövlətçilik anlayışını tamamlayan bütün atributları nəzərdə tutan milli dövlət quruculuğu Azərbaycanın öz müstəqilliyini bəyan etdikdən sonrakı tarixi mərhələnin adına yazılmağa layiq fövqalədə hadisədir. Ancaq siyasi prosesləri və reallıqlarımızın bütün incəliklərini dəyərləndirərkən etiraf etməliyik ki, müstəqil Azərbaycan dövləti siyasi, iqtisadi, mənəvi və s. cəhətlərdən heç də boş müstəvi üzərində qurulmayıb. SSRİ-nin süqutu ilə dövlət müstəqililliyini bəyan edərkən Azərbaycan haqlı olaraq özünü 1918-1920-ci illərdə mövcud olmuş Xalq Cümhuriyyətinin varisi hesab etdiyi kimi, milli dövlət quruculuğu prosesində də eyni haqla müstəqillikdən əvvəlki dövrün xalqımıza miras qoyduğu iqtisadi, mədəni, mənəvi potensialdan, habelə dövlət idarəçiliyi ənənəsi və təsisatları sistemindən faydalanmış və faydalanmaqda davam edir.

A.Sultanova

Mövqe.- 2011.- 29 aprel.- S. 4.