Salyanda mədəniyyətin inkişafına böyük diqqət göstərilir

Müasir dövrdə hər bir xalqın dünya miqyasında özünəməxsus yer tutmasını şərtləndirən amillər heç də sırf iqtisadi amillərlə şərtlənmir. Xalqları tanıdaraq məşhurlaşdıran həm də onların milli mədəniyyəti, milli-mənəvi dəyərləridir. Qloballaşma tendensiyasının xalqların milli-mənəvi dəyərlər sisteminə yönəlmiş təhdidləri şəraitində bu məsələlərə əvvəlkindən daha da çox diqqət yetirilməsi vacibliyi ortaya çıxır. Bu reallıq nəzərə alınmaqla ölkədə uğurla gerçəkləşdirilən mədəniyyət konsepsiyası təkcə paytaxt Bakıda deyil, ümumən regionlarda da mənəvi-intellektual yüksəlişi təmin edib. Son illərə Salyan rayonunun mədəni həyatındakı yeniliklər bunu bir daha təsdiqləyir.

Hazırda Salyan rayon Mədəniyyət və Turizm şöbəsi şöbənin tabeliyində 109 mədəniyyət müəssisəsi fəaliyyət göstərir. Bu sırada 1 rayon, 1 qəsəbə, 14 kənd mədəniyyət evinin, 25 kənd, 5 şəhər klubunun, Mədəniyyət və İstirahət parkının, Tarix-Diyarşünaslıq muzeyinin, Heydər Əliyev muzeyinin, Rəsm Qalareyasının, İncəsənət məktəbinin, 1 mərkəzləşdirilmiş, 1 uşaq, 1 gənclər, 5 şəhər, 47 kənd kitabxanasının, Kukla teatrının fəaliyyətini xüsusi qeyd etmək olar.

Hazırda bu müəssisələrdə 480 nəfər işçi çalışır ki, onlardan 105 nəfəri ali, 163 nəfəri orta ixtisas, 94 nəfəri orta musiqi təhsillidir. Rayonun mədəniyyət işçiləri ölkə rəhbərliyinin, o cümlədən Heydər Əliyev Fondunun Prezidenti, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın diqqət qayğısını yaxından hiss edir və yüksək dəyərləndirir.

Rayondakı Dövlət Kukla teatrının fəaliyyəti rayon mədəniyyətinin inkişaf səviyyəsini bariz şəkildə təcəssüm etdirir. 1973-cü ildən bədii özfəaliyyət dərnəyi kimi fəaliyyət göstərən bu kollektiv əslən Salyandan olan, Bakı Dövlət Kukla Teatrında aktyor işləmiş mədəniyyət işçisi Cahangir Qaraşovun təşəbbüsü ilə yaradılıb. O, tez bir zamanda ətrafına həvəskarları toplayaraq Əli Səmədlinin "Artıq tamah baş yarar" əsərini tamaşaya qoyub. Uğurlarına görə dərnək 1975-ci ildə "Xalq kollektivi" adına layiq görülüb. Teatr kollektivi tezliklə festivallarda, müsabiqələrdə, şəhər və rayonlarda tamaşaçılar qarşısında çıxışlar edərək müxtəlif mükafatlara layiq görülüb. Həvəskarlardan Əli Əlizadə, Teymur Nəcəfov, Gövhər Nağıyeva, Nərminə Babayeva, Rafiq Mirzə, Təzahür Mehdiyev, Şövkət Əkbərova, Kəmaləddin Məmmədov, Aya Cavadova teatrda öz çıxışları ilə tamaşaçıların rəğbətini qazanıb. Sənət aləmində uğurlara görə kollektiv 1994-cü il iyulun 4-dən Dövlət Teatrı adını daşıyır. Bu illər ərzində teatırın repertuarını Əli Səmədlinin "Artıq tamah baş yarar", Mirmehdi Seyidzadənin "Ata məhəbbəti", Rəhman Əlizadənin "Keçəlin toyu", Rafik Savalanın "Qayğıkeş Nigar", "Tələ quran özü düşər", Abdulla Şaiqin "Danışan Kukla", İsgəndər Coşqunun "Tülkü həccə gedir", Tofiq Kərimin "Quyruqlu ulağın sərgüzəştləri", Əli Əlizadənin "Keçəl Həmzənin hiyləsi", Firudin Ağayevin "Cırtdan və Sehrbaz", Rafiq Mirzənin "Yetim Fatma, R.Kipingin "Başlı başına gəzən pişik" və başqa tamaşalar bəzəyir.

Bu tamaşalar təkcə Salyanda deyil, həmçinin Lənkəran, Əlibayramlı, Neftçala, Biləsuvar, Cəlilabad, Saatlı, Sabirabad, Hacıqabul və digər rayonlarda da göstərilir. Aktyorlardan Mədinə Ramazanova, Qalib Məlikov, Rauf Həsənov, Aygül Muradova, Maytab Gözəlova, Leyla Vəliyeva, Gülşən Təhməzova, Əlizamin Həsənli və başqalarının çıxışları tamaşaçılara mənəvi zövq bəxş edir. Əlbəttə teatrın bu səviyyəyə çatmasında teatrın direktoru, mədəniyyət və teatr işçisi Yavər Cəbrayılovun baş rejissor Rafiq Mirzənin, qurluşçu rəssam Ceyhun Rüstəmbəylinin, musiqi tərtibatçısı Təzahür Mehdiyevin, bədii tərtibaçı Tükəzban Məmmədovanın, modelyer Gülnarə Ağalarovanın, kukla hazırlayan Kəmalə Quliyevanın böyük zəhmətləri var. İndi teatr yeni tamaşalar üzərində məşqlər aparır.

Teatr kollektivi rayonda keçirilən mədəni-kütləvi tədbirlərdə yaxından iştirak edir. Kollektiv öz tamaşaları ilə uşaqların mənəvi tərbiyəsində, onların mədəni səviyyəsinin, dünyagörüşlərinin inkişafında böyük rol oynayır. Teatr uşaqlarla yanaşı, yeniyetmələrə, gənclərə xidmət göstərirlər. 2009-cu ilin dekabr ayında teatrın ilk səhnə fəaliyyətinə başlamasının 35, Dövlət teatrı statusunu almasının 15 illik yubileyi keçirilib. Yubiley tədbiri Respublika Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin, Salyan Rayon İcra hakimiyyətinin birgə səyi ilə yüksək səviyyədə keçirilib. Kollektivi uğura sövq edən amillərdən biri də vaxtilə 1944-1949-cu illərdə Salyanda Dövlət Dram teatrının fəaliyyət göstərməsi olub. Müharibə dövründə açılan bu teatr dövrünün nümunəvi teatrlarından sayılıb. Dram teatrı olmasına baxmayaraq, yaradıcı heyətin güclü olması ilə əlaqədar səhnəyə opera və musiqili komediya tamaşaları da qoyulub. Bu gün hamının tanıdığı görkəmli şəxsiyyətlərin bir qismi bu teatrın yetirmələridir. Onlardan Rübabə Muradova, Qulu Əsgərov, Sənan Ağaəyli, Muğbil Dadaşov, Əliağa Kürçaylı, Əflatun Ağayev, Rza Şıxov və başqalarını göstərmək olar. 1949-cu ildə bir sıra əyalət teatrları ilə yanaşı, Salyan teatrı da öz fəaliyyətini dayandırıb. Sənətə qayğı göstərən insanlar yenidən teatr açılmasına nail olaraq 1973-cü ildə balaca tamaşaçıları sevindiriblər. Bu gün də o sevinc davam edir. İndiyədək rayonda 60-a yaxın tamaşa hazırlanıb. Teatrın binası rayon rəhbərliyinin qayğısı ilə əsaslı təmir olunub.

Salyanda kitabxanaların da inkişafı xüsusi diqqət mərkəzindədir. Mərkəzi kitabxana öz işlərini günün tələblərinə uyğun qurur. Hazırda oxu zalında eyni vaxtda 80 nəfər oxucu mütaliə ilə məşğul ola bilər. Fond tutumu 50 min nüsxə olan xidmət söbəsindən istək və marağa uyğun ədəbiyyatı almaq mümkündür. 2009-cu ildə Nizami Gəncəvi adına Mərkəzi Kitabxanada Elektron Kitabxananın yaradılması üçün 11 kompyuter və digər avadanlıqlar alınıb. Kitabxananın əsas məqsədi oxucuların milli zəmində və ümumbəşəri dəyərlər əsasında tərbiyə olunmasıdır. Böyüməkdə olan gənc nəslin əqli və ictimai inkişafında zahiri deyil, daxili gözəlliyini, mədəniyyətə, vətənə sevgi, əməyə, zəhmətə qadir olmağı, elmin bütün sahələrindən baş çıxarmağı bacara biləcək bir nəsil yetişdirmək, tərbiyə etməkdən ibarətdir. Dövlət Proqramına uyğun olaraq Salyan rayon Mərkəzi Kitabxana sistemi kitabxana informasiya sahəsində yeni texnologiyaların tətbiqi, müasir kitabxana informasiya infrastrukturunun yaradılması işini günün tələbləri səviyyəsində qurur.

Dövlət Proqramının əsas məqsədi kitabxanaların avtomatlaşdırılmasıdır. Bu məqsədlə Mərkəzi Kitabxana Avtomatlaşdırılmış kitabxana sisteminə keçib. İRBİS-64 baza proqramı işlənir. Kitabxana fondu bədii və elmi ədəbiyyatla zəngindir. Şöbədən ayrı-ayrı oxucu qrupları istifadə edir. Gün ərzində 20-25 oxucuya xidmət göstərilir. Şöbənin əlifba və sistemli kataloqları var. Fondda "Açıq rəf"də sərgilənən kitablar oxucuların marağına və kitab seçməsinə geniş şərait yaradır. Şöbədə oxucuların maraq dünyasına məxsus sərgilər, yerli yazarların sərgiləri, yeni alınmış kitabların sərgiləri nümayiş etdirilir. Zal Mərkəzi Kitabxananın II mərtəbəsində yerləşir. Zalda dövrü mətbuatlar, sistemli kataloq, müxtəlif lüğətlər, ensiklopediyalar, məlumat nəşrləri, dərsliklər və müxtəlif ədəbiyyat növləri yerləşir. Bunlar həm Azərbaycan, həm də rus dilindədir. Ədəbiyyatlar fəlsəfə, tarix, hüquq, tibb, texnikanı əhatə edir. Zalda yazıçı və şairlərə məxsus sərgilər, zala daxil olan yeni nəşrlər açıq rəflərdə nümayiş etdirilir. Eyni zamanda 80 oxucu zaldan istifadə etmək hüququna malikdir.

Oxu zalına daxil olan dövrü mətbuat 5 illik jurnal, zalın arxivində saxlanılır. Oxu zalından ali məktəb tələbələri, rayon ziyalıları və digər oxucu qrupları istifadə edir. Zalda yerli yazarlardan ibarət "Ədəbiyyat dərnəyi" fəaliyyət göstərir. Bununla yanaşı, yazıçı və şairlərin yaradıcılıq gecələri, elmi praktiki konfranslar, kitab təqdimatları keçirilir.

Rayonun mühüm mədəniyyət obyektlərindən biri də Salyan Dövlət Rəsm Qaleriyasıdır. Qalereya 1985-ci ildən fəaliyyətdədir. 1985-1992-ci ilə qədər qalareya Salyan şəhərinin mərkəzində yerləşən Cümə məscidində qalareya kimi fəaliyyətdə olub. 1992-ci ildən 1998-ci ilə qədər Salyan rayon mədəniyyət evinin foyesində, 1998-ci ildən 2008-ci ilə qədər Salyan rayon 1 saylı univermağın 2-ci mərtəbəsində müvəqqəti yerləşdirilib. 2008-ci ildə Heydər Əliyev Fondu hesabına şəhərin mərkəzində inşa olunmuş müasir tipli Rəsm Qalareyası bu gün Salyan camaatının ən sevimli məkanına çevrilib. Rəsm qalareyası bütün mövsümi sərgilər keçirir. Qalareyanın 8 nəfər əməkdaşı var. Qalareyanın istedadlı rəsm həvəskarlarının üzə çıxmasında böyük rolu var. Qalareyanın direktoru rəssam İman Mustafayev bu uşaqlara müəllimlik edir. Balaca rəssamların işlərindən ibarət tez-tez sərgilər keçirilir. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən göndərilən məktublara, əsasən, balaca rəssamların əl işləri məktublara cavab olaraq, Bakı şəhərində keçirilən müsabiqələrdə vaxtaşırı olaraq iştirak edirlər.

Tərlan Nəsirli,

Bakı-Salyan-Bakı

Mövqe.- 2011.- 18 noyabr.- S. 10.