Şirvan şəhərinin iqtisadiyyatı dinamik inkişafdadır

Hökumət səviyyəsində regionların sosial-iqtisadi inkişafı sahəsində həyata keçirilən tədbirlər 2011-ci ildə Şirvan şəhər iqtisadiyyatında da ciddi uğurlara yol açıb. Şəhər iqtisadiyyatının ən müxtəlif sahələrində qeydə alınmış makroiqitsadi göstəricilər də şəhərdə həyata keçirilən islahatların səmərəli nəticələrindən xəbər verir. Ötən ilin yanvar-noyabr aylarında şəhərdə tikinti müəssisələri tərəfindən yerinə yetirilmiş tikinti işlərinin həcmi 14114.3 min manat təşkil edib. Bu, 2010-cu ilin eyni dövrünün müvafiq göstəricisindən 2.4 dəfə çoxdur.

Görülmüş işlərin 5427.0 min manatını və ya 38.5 faizini yeni tikinti, yenidənqurma, genişləndirmə, texniki vasitələrin yenidən təchiz edilməsi işləri, 5249.3 min manatını və ya 37.2 faizini əsaslı təmir, 2902.0 min manatını və ya 20.6 faizini cari təmir işləri, 536.0 min manatını və ya 3.8 faizini isə sair işlər təşkil edib. Əhalinin şəxsi vəsaiti hesabına görülən tikinti işlərinin həcmi qeyd olunan dövrdə 2648.0 min manat təşkil edib. İstifadəyə verilmiş fərdi yaşayış evlərinin ümumi sahəsi 34966.0 kv.m, yaşayış sahəsi isə 19074.0 kv.m olub.

2011-ci ilin yanvar-noyabr aylarında istifadəyə verilmiş əsas fondların dəyəri 3433.0 min manat təşkil edib və onun da 785.0 min manatı, yaxud 22.9 faizi istehsal təyinatlıdır. Əsas kapitala yönəldilən investisiyalar 14034.2 min manat həcmində olub və bu da 2010-cu ilin müvafiq dövrünün göstəricisi ilə müqayisədə 74.4 faiz təşkil edir.

2011-ci ilin yanvar-noyabr aylarında tikinti müəssisələrində işləyənlərin orta sayı 248 nəfər, əməkhaqqı fondu 500.1 min manat, onların orta aylıq nominal əməkhaqqı 183.3 manat təşkil edib. Dövlət mülkiyyətli müəssisələrində işləyənlərin orta sayı 82 nəfər, orta aylıq nominal əməkhaqqı 237.1 manat, qeyri-dövlət mülkiyyətli müəssisələrdə isə işləyənlərin orta sayı 166 nəfər, onların orta aylıq nominal əməkhaqqı 156.7 manat olub.

Şirvan şəhərin iqtisadi həyatını nəqliyyat müəssisələrinin fəaliyyəti olmadan təsəvvür etmək mümkün deyil. Şirvan şəhərində avtomobil nəqliyyatı sahəsində hüquqi, fiziki şəxslər və fərdi sahibkarların fəaliyyəti də nəzərə alınmaqla, 2011-ci ilin yanvar-noyabr aylarında 320.2 min ton yük, 18816.2 min nəfər sərnişin daşınıb. Əvvəlki illə müqayisədə göstəricilər müvafiq olaraq 8.3 faiz və 10.1 faiz artıb. 2011-ci ilin yanvar-noyabr aylarında fiziki şəxslər də daxil olmaqla, ümumilikdə nəqliyyat xidmətindən 2504.5 min manat gəlir əldə olunub. Və bu da 2010-cu ilin müvafiq dövru ilə müqayisədə 14.3 faiz açoxdur.

2011-ci ilin yanvar-noyabr aylarında 183.4 min manatlıq poçt xidmətlərinin 178.0 min manatı və ya 97.1 faizi bilavasitə əhaliyə göstərilib və bu da əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən 0.5 faiz çoxdur. Poçt xidmətləri nəqliyyat xidmətlərinin ümumi həcminin 7.3 faizini təşkil edib.

2011-ci ilin yanvar-noyabr aylarında şəhərin nəqliyyat müəssisələrində çalışan işçilərin sayı 253 nəfər olmaqla, əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 10.0 faiz azalıb. Bu sahədə işləyənlərin orta aylıq əməkhaqqı 311.7 manat təşkil edib və əvvəlki illə müqayisədə 19.3 faiz artıb.

2011-ci ilin yanvar-noyabr aylarında şəhərin telekommunikasiya müəssisələri tərəfindən hüquqi və fiziki şəxslərə, o cümlədən əhaliyə 696.0 min manatlıq xidmət göstərilib. Bunun 548.5 min manatını və ya 78.8 faizini bilavasitə əhaliyə göstərilən xidmətlər təşkil edib. Əvvəlki illə müqayisədə telekommunikasiya müəssisələri tərəfindən 4.8 faiz çox xidmətlər göstərilib.

Şəhərin rabitə (telekommunikasiya) müəssisələrində çalışanların sayı 72 nəfər olmaqla, əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 1.4 faiz azalıb, onların orta aylıq nominal əməkhaqqı 293.3 manat olub. Cari ildə əvvəlki illə müqayisədə orta aylıq əməkhaqqı 0.9 faiz artıb.

Şirvan şəhər iqtisadiyyatının başqa sahələrində olduğu kimi, ticarət və xidmət sektorunda da son illərdə əldə olunmuş inkişaf dinamikası davam etdirilib. Ticarət və xidmət şəbəkələrindən əhaliyə 138324.4 min manatlıq və ya 2010-cu ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 19.3 faiz çox geniş çeşiddə müxtəlif istehlak malları satılıb və pullu xidmətlər göstərilib. Artım, əsasən ticarət və xidmətlə məşğul olan fərdi sahibkarların fəaliyyətinin genişlənməsi və inkişafı nəticəsində istehlak mallarının satışının və göstərilən xidmətlərin həcminin artması hesabına əldə olunub.

Hesabat dövründə pərakəndə əmtəə dövriyyəsinin həcmi 11.1 faiz, əhaliyə göstərilən pullu xidmətlərin həcmi 7.5 faiz artıb. İstehlak bazarında fiziki şəxslərin ticarət və xidmət fəaliyyəti daha da genişlənib. Pərakəndə və iaşə əmtəə dövriyyəsinin, əhaliyə göstərilən pullu xidmətlərin real artımının demək olar ki, böyük əksəriyyəti (94.9 fai-zi) özəl sektorun fəaliyyəti hesabına təmin edilib. Cari ilin əvvəlindən ötən dövr ərzində bu sektorun müəssisələri tərəfindən əhaliyə 131220.4 min manatlıq və ya əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 19.3 faiz çox istehlak malları satılıb və müxtəlif pullu xidmətlər göstərilib.

2011-ci ildə şəhərin pərakəndə ticarət və iaşə şəbəkələrinin inkişafını xarakterizə edən əsas göstəricilər xeyli yüksəlib. 2011-ci ilin yanvar-noyabr aylarında pərakəndə ticarət və iaşə şəbəkələrindən əhaliyə satılan istehlak mallarının həcmi 11.1 faiz artaraq 112177.4 min manat təşkil edib. İstehlak mallarının 14.0 faizi hüquqi şəxslərin, 47.4 faizi hüquqi şəxs yaratmadan sahibkarlıqla məşğul olan fiziki şəxslərin ticarət şəbəkələrində, 38.6 faizi isə ərzaq, əşya və qarışıq mallar yarmarkalarında, habelə kənd təsərrüfatı məhsulları bazarlarında satılıb.

2010-cu ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə pərakəndə əmtəə dövriyyəsinin həcmi daha çox artıb. Bu artım yarmarkalarda və kənd təsərrüfatı məhsulları bazarlarında 8.5 faiz, hüquqi şəxs yaratmadan fəaliyyət göstərən fərdi sahibkarların ticarət şəbəkələrində isə 14.1 faiz təşkil edib. 2011-ci ilin yanvar-noyabr aylarında ticarət şəbəkələrindən hər bir şəhər sakini orta hesabla 1406.1 manatlıq və ya əvvəlki ilin eyni dövründəkindən 231.7 manatlıq çox müxtəlif istehlak malları alıblar.

Əhalinin sosial rifahının getdikcə yüksəlməsi pərakəndə əmtəə dövriyyəsinin strukturuna öz müsbət təsirini göstərib. Ötən il Şirvan şəhərində əmtəə dövriyyəsində ərzaq malları ilə bərabər, qeyri-ərzaq mallarının payının az da olsa, artması müşahidə olunub. Bu dövrdə əhaliyə 70672.0 manatlıq ərzaq, 41505.4 manatlıq qeyri-ərzaq malları satılıb, onların real həcmi uyğun olaraq 11.9 və 4.5 faiz artıb. Şəhər əhalisinə pərakəndə ticarət şəbəkəsindən (iaşə müəssisələri istisna olmaqla) 15295.3 min manatlıq, iaşə müəssisələrindən isə 387.1 min manatlıq əmtəə satılıb.

Hesabat dövründə əhalinin gündəlik məişət həyatında mühüm rol oynayan sahələrdən birinin - iaşə xidmətlərinin həcminin xeyli artması əhalinin maddi rifahının yaxşılaşmasının parlaq nümunəsidir. Bu dövrdə əhaliyə 3596.2 min matatlıq və ya əvvəlki ilin müvafiq dövründəkindən 23.0 faiz çox iaşə xidmətləri göstərilib. Hüquqi şəxslər üzrə iaşənin dövriyyəsinin fiziki həcmi 65.7 faiz artaraq 387.1 min manat təşkil edib.

2011-ci ilin yanvar-noyabr aylarında fiziki şəxslərin iaşə şəbəkələrində əhaliyə 3209.1 min manatlıq və ya keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 19.3 faiz çox iaşə xidmətləri göstərilib. 2011-ci ilin yanvar-noyabr aylarında istehlakçılara 5.0 min ton və ya əvvəlki ilin müvafiq dövründəkinə nisbətən 11.1 faiz çox neft emalı məhsulları daxil olub. Bunun 45.0 faizini dizel yanacağı, 36.6 faizini avtomobil benzini və 18.4 faizini digər məhsullar təşkil edib.

Şəhərdə xidmət sahələrinin fəaliyyətinin genişlənməsi və inkişafı, əhaliyə göstərilən xidmət növlərinin sayının artması və keyfiyyətinin yüksəlməsi nəticəsində 2011-ci ilin yanvar-noyabr aylarında əhaliyə göstərilən pullu xidmətlərin həcmi 2010-cu ilin müvafiq dövrünün səviyyəsindən 7.5 faiz çox olub. Əhaliyə göstərilən pullu xidmətlərin ümumi həcminin 4349.6 min manatını və ya 16.6 faizini məişət xidmətləri təşkil edib. Bu da 2010-cu ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 648.0 min manat və ya 13.0 faiz azdır. Özəl sektorun müəssisələri tərəfindən əhaliyə 19853.4 min manatlıq və ya 2010-cu ilin eyni dövrünün səviyyəsindən 5.8 faiz çox pullu xidmətlər göstərilib.

2011-ci ilin yanvar-noyabr aylarında xidmət şəbəkələri tərəfindən hər bir şəhər sakininə orta hesabla 327.8 manatlıq və ya əvvəlki ilin eyni dövründəkindən 33.3 manatlıq çox müxtəlif pullu xidmətlər göstərilib. Hesabat ilində şəhərin ticarət və xidmət sektorunda çalışan işçilərin (fiziki şəxslər nəzərə alınmadan) orta siyahı sayı 322 nəfər olmaqla, ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 19.3 faiz artıb, onların əmək haqqı fondu 663.6 min manat olub. Orta aylıq əməkhaqqı 187.3 manat təşkil edib və bu da əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən 63.3 faiz çoxdur.

Dövlət mülkiyyətindəki ticarət və xidmət müəssisələrində işləyənlərin orta siyahı sayı 125 nəfər, onların əməkhaqqı fondu 230.5 min manat təşkil edib. Orta aylıq nominal əməkhaqqı 167.7 manat təşkil edib və 2010-cu ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 15.1 faiz çoxdur. Qeyri-dövlət mülkiyyətində olan ticarət və xidmət müəssisələrində işləyənlərin orta siyahı sayı 197 nəfər, onların əməkhaqqı fondu 433.1 min manat olub. Orta aylıq nominal əməkhaqqı 199.8 manat təşkil edib və bu da 2010-cu ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 2.4 dəfə çoxdur. 2011-ci il 1 oktyabr vəziyyətinə olan hesablamalara görə, şəhərdə məşğul əhalinin sayı 36129 nəfər təşkil edib. 2011-ci il tarixə şəhərdə rəsmi işsiz statusu ilə qeydiyyata alınanların sayı 723 nəfər olub, onların müavinətinin orta aylıq məbləği 175.0 manat təşkil edib.

Şirvan şəhərində yeni iş yerlərinin açılması istiqamətində əməli tədbirlər ötən il də diqqət mərkəzində saxlanılıb. 2003-cü ilin IV rübündən 2011-ci il oktyabrın 1-nədək şəhərdə 8315 yeni daimi iş yerləri açılıb. 2011-ci ildə şəhərdə 658 daimi iş yeri açılıb. Yeni açılmış iş yerlərindən 117-si və ya 17.8 faizi yeni yaradılmış müəssisə və təşkilatlarda, 191-i və ya 29.0 faizi mövcud müəssisə və təşkilatlarda, 350-si və ya 53.2 faizi isə fiziki şəxslər də işə qəbul olunublar.

(ardı var)

Tərlan Nəsirli,

Bakı-Şirvan-Bakı

Mövqe.- 2012.- 7 fevral.- S. 10