Zaqatala daha böyük nailiyyətlərin
müəllifinə çevrilir
LAYİHƏNİN
İSTİQAMƏTİ: “Regionların sosial-iqtisadi
inkişafının təşviq edilməsi”
Zəngin təbiətə malik Azərbaycan
regionları bu gün həm də böyük iqtisadi
potensialları və onlardan səmərəli istifadə nəticəsində
sürətli inkişaf yolundadır. Təbii ki, bunu şərtləndirən
əsas səbəblərdən biri məqsədyönlü
dövlət siyasəti və regionların inkişafı məqsədilə
həyata keçirilən müvafiq dövlət
proqramlarıdır. Qeyd olunanların real nümunələrindən
biri qismində Zaqatala rayonu çıxış edir.
Cari ilin birinci rübünün
sosial-iqtisadi yekunları da böyük uğurlardan xəbər
verir. Bu dövrdə rayonda 32,7 milyon manatlıq məhsul
istehsal edilib və xidmətlər göstərilib. Bu, ötən
ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 43,8 faiz
çoxdur. Birinci rübdə sənaye məhsulu istehsalı
46,2 faiz, kənd təsərrüfatı məhsulları
istehsalı 22,9 faiz, tikinti işlərinin həcmi 5,2 dəfə,
pərakəndə əmtəə dövriyyəsi 2,3 faiz, əhaliyə
göstərilən pullu xidmətlərin həcmi isə 6,9
faiz artıb. İlin ilk üç ayında rayonda 211-i daimi
olmaqla, 233 yeni iş yeri açılıb. 2013-cü ilin
birinci rübündə rayonda bütün maliyyə mənbələri
üzrə əsas kapitala yönəldilən
investisiyaların həcmi 15,3 milyon manat təşkil edib. Rayon
hərbi prokurorluğunun, polis şöbəsinin, qaz istismar
sahəsinin yeni inzibati binalarının, Zaqatala şəhərində
500 nömrə tutumlu elektron ATS binasının, iki kənddə
sahə baytarlıq məntəqələrinin tikintisi davam
etdirilib, Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü
ilə şəhərdə inşa edilən 50 yerlik uşaq
bağçasının tikintisi başa
çatdırılıb.
Azərbaycan Prezidentinin "Zaqatala rayonunun
sosial-iqtisadi inkişafının sürətləndirilməsinə
dair əlavə tədbirlər haqqında” 2013-cü il 19
fevral tarixli Sərəncamına uyğun olaraq on altı min nəfər
əhalinin yaşadığı 12 yaşayış məntəqəsini
birləşdirən Zaqatala-Danaçı-Aşağı
Çardaxlar avtomobil yolunun tikintisinə başlanılması
üçün hazırlıq işləri
görülüb.
2012-ci ilin mayında baş vermiş
dağıdıcı zəlzələnin nəticələrinin
aradan qaldırılması istiqamətində Fövqəladə
Hallar Nazirliyi və aidiyyəti dövlət qurumları tərəfindən
həyata keçirilən kompleks tədbirlər davam etdirilib,
rüb ərzində qəzalı vəziyyətə
düşmüş daha iki məktəb üçün yeni
binaların, habelə 973 fərdi evin tikintisinin başa
çatdırılaraq istifadəyə verildiyi diqqətə
çatdırılıb. Xatırladaq ki, ölkənin
şimal-qərb bölgəsində 2012-ci ilin mayında
baş vermiş dağıdıcı zəlzələdən
bir il ötür.
Həmin vaxt Zaqatala şəhərindən
17 kilometr cənub-qərbdə, yerin 10-12 kilometr dərinliyində
7 bal gücündə zəlzələ qeydə
alındı. Yeraltı təkanlar Zaqatala və Balakən
rayonlarında 12 ballıq cədvəl üzrə 7 bal, Qax,
Şəki, Oğuz və digər rayonlarda isə 5-2 bal
gücündə hiss edildi. Xoşbəxtlikdən insanlar
arasında tələfat olmadı, lakin fərdi evlərə,
sosial təyinatlı obyektlərə müxtəlif dərəcədə
ziyan dəydi, evlərin, binaların divarlarında çatlar əmələ
gəldi. Ötən il mayın 7-də Zaqataladan 14 kilometr cənub-şərqdə
baş vermiş 7 bal gücündə növbəti zəlzələ
isə daha ciddi dağıntılar törətdi, əvvəlki
təkanlar zamanı qəzalı vəziyyətə
düşmüş evlərin böyük əksəriyyəti
uçdu, sosial obyektlərə, infrastruktura ciddi ziyan dəydi.
Xoşbəxtlikdən bu zəlzələ də tələfatsız
ötüşdü, insanlar arasında ciddi xəsarət
alanlar olmadı.
Prezident İlham Əliyevin
tapşırığı ilə Fövqəladə Hallar
Nazirliyinin (FHN)-Aviasiya dəstəsi və digər qəza-xilasetmə
qüvvələri dərhal təbii fəlakət zonasına
cəlb edildi, təxirəsalınmaz tədbirlərin həyata
keçirilməsinə başlandı.
Zəlzələdən zərər
çəkmiş ailələrin, insanların yerləşdirilməsi
üçün təcili surətdə fəlakət bölgəsində
çadırların qurulmasına, əhaliyə ərzaq və
digər yardımların verilməsinə başlandı.
Prezident İlham Əliyevin zəlzələnin nəticələrinin
aradan qaldırılması ilə bağlı görülən
işlərlə yerində tanış olmaq məqsədi ilə
mayın 9-da şimal-qərb bölgəsinə səfər
etməsi, zəlzələdən zərər çəkmiş
insanlarla görüşməsi, onlara ürək-dirək verməsi
əhalinin çaşqınlığına, təlaşlara
son qoydu, insanlarda ruh yüksəkliyi və sabaha inam
yaratdı. Helikopterlə zəlzələnin episentrindəki ərazini
seyr edən dövlətimizin başçısına məlumat
verildi ki, zəlzələ Zaqatala, Qax və Balakən
rayonlarında ilkin məlumatlara görə, üç minədək
ev uçmuş və ya qəzalı vəziyyətə
düşüb, çoxlu sayda sosial obyektə ciddi ziyan dəyib.
Zəlzələnin episentrində yerləşən Zaqatala
rayonunun Gözbarax, Mamrux, Zəyəm, Muxax, Çobankol,
Bazar, Qımır, eləcə də Qax rayonunun Güllük,
Zərnə, Lələpaşa kəndləri daha ciddi
dağıntılara məruz qalıb.
Baş vermiş təbii fəlakətin nəticələrinin
aradan qaldırılması üçün dövlətimizin
başçısının göstərişinə
uyğun olaraq zəlzələ bölgəsində kompleks tədbirlərin
həyata keçirilməsinə başlandı. İlk
növbədə, zərər çəkmiş əhalinin
yerləşdirilməsi üçün zəruri tədbirlər
görüldü, qısa müddətdə fəlakət
bölgəsində həyətlərdə və ya evlərə
yaxın ərazilərdə 6 mindən artıq çadır
quruldu, bəzi kəndlərdə çadır şəhərcikləri
salındı. Zərər çəkmiş əhalinin
sağlamlığının qorunması, ərzaq və
içməli su ilə təmin olunması üçün
bütün zəruri tədbirlər görüldü. Əhalinin
sağlamlığı üçün yaranmış
potensial təhlükənin, sanitariya-epidemioloji gərginliyin
aradan qaldırılması məqsədi ilə Səhiyyə
Nazirliyinin zəlzələ bölgəsinə ezam olunmuş
həkim briqadaları insanlara gecə-gündüz tibbi xidmət
göstərdi. Fərdi evlərə və sosial obyektlərə
dəymiş ziyanın dəqiqləşdirilməsi
üçün FHN-in işçi qrupları zərər
çəkmiş ərazilərdə hər gün fasiləsiz
olaraq monitorinqlər həyata keçirdi. Zəlzələdən
15 gün sonra, yəni mayın 22-nə olan məlumata görə,
komissiyalar 6 minə yaxın fərdi evə və 180 sosial
obyektə baxış keçirdi, Zaqatala, Qax və Balakən
rayonlarında 1500-ə yaxın fərdi evin, 60-dan artıq
sosial obyektin tam qəzalı vəziyyətə düşdüyü,
1300-ə yaxın evin və 35 sosial obyektin bərpa və
gücləndirməyə ehtiyacı olduğu müəyyənləşdi.
Yeraltı təkanlar davam etdiyindən qəzalı
evlərin sayı da günbəgün artırdı. Zəlzələdən
bir ay sonra, yəni iyunun 7-dək komissiyalar artıq 15 mindən
çox fərdi evə baxış keçirdi, 2600 evin tam qəzalı
vəziyyətə düşdüyü, 2861 evin isə bərpa
və gücləndirməyə ehtiyacı olduğu müəyyən
edildi. Dövlətimizin başçısının
tapşırığına əsasən zəlzələdən
bir-neçə gün sonra fəlakət bölgəsində
qəzalı evlərin, daha sonra isə məktəb
binalarının sökülməsinə
başlanıldı. Zəlzələ bölgəsində fəaliyyət
göstərən podratçı tikinti təşkilatlarının
bazalarına gün ərzində ölkənin müxtəlif
yerlərindən lazımi tikinti materialları - sement,
mişar daşı, taxta və sair daşınırdı.
İyunun ortalarında söküntüsü başa
çatmış qəzalı evlərin yerində artıq
yeni evlərin bünövrəsi qoyuldu. Xüsusi layihələr
əsasında 9 ballıq zəlzələyə davamlı bu
evlər iki, üç, dörd və beş otaqdan ibarət
idi.
Prezident İlham Əliyev təbii fəlakətin
vurduğu ziyanın nəticələrinin aradan
qaldırılması ilə bağlı görülən
işlərlə tanış olmaq məqsədi ilə
sentyabrın 9-da yenidən zəlzələ bölgəsinə
səfər etdi. Səfər zamanı dövlətimizin
başçısı Zaqatala şəhərində 2
saylı tam orta məktəbin 750 şagird-yerlik yeni
binasının, rayonun Gözbarax kəndində yeni məktəb
binası və uşaq bağçasının, Qarabağ
müharibəsi veteranı Mahir Soltanov üçün
tikilmiş ikimərtəbəli yeni fərdi evin, həmçinin
Qax rayonunun Güllük kəndində zəlzələdən
ziyan çəkmiş Abdulla Məmmədovun ailəsi
üçün inşa edilmiş yeni fərdi evin və kənddəki
ümumi orta məktəb binasının əsaslı təmir
və yenidənqurmadan sonra açılış mərasimlərində
iştirak etdi.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin
göstərişinə əsasən Nazirlər Kabinetinin 8
may 2012-ci il tarixli sərəncamı ilə zəlzələnin
nəticələrinin aradan qaldırılması
üçün ilkin olaraq 20 milyon manat, ölkə ərazisində
baş vermiş fövqəladə halların aradan
qaldırılması üçün 2012-ci ilin dövlət
büdcəsindən 300 milyon manat, Nazirlər Kabinetinin 2012-ci
il 24 oktyabr tarixli sərəncamı ilə 100 milyon manat vəsait
ayrıldı. Zəlzələnin nəticələrinin
aradan qaldırılması üçün ayrılan vəsaitin
ümumi məbləği 420 milyon manat olub.
Baş vermiş zəlzələ ilə əlaqədar
FHN-nin müvafiq komissiyaları 2012-ci il mayın 8-dən
2013-cü il mayın 1-dək zəlzələ bölgəsində
55 mindən artıq fərdi evə baxış keçirdi,
5825 evin qəzalı, 10652 evin bərpa və gücləndirməyə,
21937 evin isə təmirə ehtiyacı olduğu müəyyənləşdirildi.
Bundan əlavə, yeraltı təkanlar nəticəsində
90 çoxmənzilli yaşayış evi və 127 ictimai
sosial obyekt qəzalı vəziyyətə
düşmüşdü.
Baxış aktlarına əsasən qəzalı
vəziyyətə düşdüyü müəyyən
edilmiş 6042 fərdi evdən indiyədək Zaqatala rayonunda
2843, Qax rayonunda 299, Balakəndə isə 199 olmaqla, cəmi
3341 ev tikilib istifadəyə verilib. Hazırda evlərə və
sosial obyektlərə texniki baxışlar davam etdirilir. Zəlzələ
bölgəsində 1751 fərdi evin, o cümlədən
Zaqatalada 1031, Qaxda 267, Balakən rayonunda isə 452 evin tikintisi
aparılır.
Eyni zamanda, zəlzələ bölgəsində
36 məktəbin, o cümlədən Zaqatalada 20, Qaxda 11,
Şəkidə 3, Balakəndə isə 2 məktəb
binasının tikintisinə başlanıb. Bu günə kimi
6720 şagird yerlik 26 məktəb binası və 55 yerlik bir
uşaq bağçası tikilib istifadəyə verilib.
Hazırda Zaqatala rayonunda 8 məktəb binası, habelə Azərbaycan
Müəllimlər İnstitutunun filialı üçün
yeni binanın, Qax rayonunda və Şəki şəhərində
1 məktəb binasının tikintisi davam etdirilir. Bu təhsil
obyektlərinin qısa müddətdə tikilib istifadəyə
verilməsi planlaşdırılır.
Bundan əlavə, zəlzələdən
ziyan çəkmiş əhaliyə bərpa işlərinin
aparılması üçün indiyədək 17 milyon 734
min manat vəsait ödənilib.
Cari ilin ilk rübü ərzində isə
"Zaqatala şəhərinin su təchizatı və
kanalizasiya sistemlərinin yenidənqurulması və tikintisi”
layihəsinin ikinci mərhələsinin icrası olaraq şəhərdaxili
su və kanalizasiya xətlərinin yenidən qurulması və
tikintisi işləri davam etdirilib, 9,6 kilometr uzunluğunda
kanalizasiya və 13,6 kilometr uzunluğunda su xətti çəkilib,
330 ədəd müxtəlif ölçülü kürəbənd
quraşdırılıb, təmizləyici qurğunun
tikintisinə başlanıb. Əhalinin təbii qaz, elektrik
enerjisi və digər xidmətlərlə təminatının
yaxşılaşdırılması istiqamətində
görülən işlər də böyük uğurlardan
xəbər verir. "Azərbaycan Respublikasının
yanacaq-enerji kompleksinin inkişafı (2005-2015-ci illər)
üzrə Dövlət Proqramı”na və "Azərbaycan
Respublikasının regionlarının 2009-2013-cü illərdə
sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”na uyğun
olaraq ARDNŞ-in "Azəriqaz” İstehsalat Birliyi (İB) tərəfindən
ölkənin hər yerində genişmiqyaslı
tikinti-quraşdırma və təmir-bərpa işləri həyata
keçirilir, "mavi yanacaq”la təchiz olunmayan
yaşayış massivlərinin qazlaşdırılması
üçün intensiv işlər görülür. Zaqatala
rayonunun Mosul, Yengiyan, Danaçı, Car, Mazıx, Makov,
Aşağı Cardaxlı və Yuxarı Tala kəndlərinin
qazlaşdırılması məqsədilə 94,7 kilometr
uzunluğunda, Oğuz rayonunun Padar kəndinin
qazlaşdırılması məqsədilə isə 31,2
kilometr qaz xətləri çəkilib.
Zaqatala rayonunun çay plantasiyalarında
bir neçə gündür ki, məhsul
yığımına başlanıb. Hazırda rayonda 60
hektara yaxın çay plantasiyası mövcuddur. Plantasiyalara
qulluq və çay yığımı ilə əlaqədar
yüzdən artıq fermerlə icarə müqaviləsi
bağlanıb. Cari ildə plantasiyalardan 36 ton yaşıl
çay yarpağının yığılması
proqnozlaşdırılır. Digər sahələrdə də
dinamik tərəqqi qeydə alınır.
Elşən
BAYRAMOV
Mövqe.-2013.-18
may.-S.10.