Qeyri-neft sektoruna hökumətin daha bir güzəşti

Avtomobil sənayesinin inkişafına yeni iqtisadi dəstək verildi

Bu günlərdə hökumət Azərbaycana istehsal üçün gətirilən avtomobil hissələrini gömrük rüsumundan azad edib. Azərbaycanın xarici iqtisadi fəaliyyətinin mal nomenklaturası, idxal gömrük rüsumlarının dərəcələri və ixrac gömrük rüsumlarının dərəcələrində edilən dəyişikliyə əsasən, minik avtomobillərinin tam istehsal formasında sənaye yığımı üçün komplekt şəkildə gətirilməsi rüsumdan azad edilib. Qeyd etmək lazımdır ki, dövlətin qeyri-neft sektorunun inkişafına göstərdiyi yardım avtomobilqayırma sənayesinə də böyük təkan verib. Təkcə ötən ilin son ölkədə 192 minik avtomobili istehsal olunub. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatında bildirilir ki, ay ərzində maşın və avadanlıqların, sair nəqliyyat vasitələrinin, avtomobil, qoşqu və yarımqoşquların istehsalı sahələrində 72 milyon manatlıq məhsul istehsal edilib.

“Azərbaycan Respublikası regionlarının 2019-2023-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın icrasının birinci ilinin yekunlarına həsr olunan konfransda Prezident İlham Əliyev bildirib ki, sənaye istehsalı ilə bağlı qeyri-neft sektoruna üstünlük veriləcək: “Keçən il bu sektor 14 faizdən çox artıb, bu il də artmalıdır”. Nazirlər Kabinetinin xaricdən gətirilərək Azərbaycanda yığılan avtomobillərin hissələrinin və detallarının gömrük rüsumunu ləğv etməsi bu istiqamətdə atılan növbəti addım kimi qiymətləndirilməlidir.

Qeyd etmək lazımdır ki, 2017-ci il sentyabrın 24-də Neftçala Sənaye Məhəlləsində Azərbaycanın “Azevrocar” MMC şirkəti İranın “İran Khodro” şirkəti ilə birgə layihə həyata keçirib və avtomobil istehsalı zavodunun təməli qoyulub. Zavodda “Khazar”lə yanaşı, “Runna”, “Samand”, “Soren”, “Dena”, “Peugeot-206”, “Peugeot-207”, “Renault-Tondar”, “Renault-Pickup” kimi avtomobil modeli də istehsal olunur.

Ümumiyyətlə, ölkəmizdə 2010-cu ildən fəaliyyət göstərən Naxçıvan Avtomobil Zavodu və 1986-cı ildə əsası qoyulan Gəncə Avtomobil Zavodu minik avtomobillərinin yığılması üzrə ixtisaslaşıb. Naxçıvan Avtomobil Zavodu ildə 5000 ədəd avtomobil istehsal etmək gücünə malikdir. Zavodda müxtəlif gücə malik sürət qutuları ilə təchiz olunmuş “Lifan” avtomobili istehsal olunur. Eyni zamanda zavodda yük-bortlu, yük-furqonlu avtomobillər və miroavtobus da istehsal olunur. Zavodun Naxçıvan və Bakı şəhərlərində satış və servis mərkəzləri fəaliyyət göstərir. Naxçıvan Avtomobil Zavodu Çinin “Chongqing Lifan Industry” şirkəti ilə birgə fəaliyyət göstərir.

Sovetlər Birliyinin dağılması nəticəsində Gəncə Avtomobil Zavodunun tikintisi yarımçıq qalsa da 2004-cü ilin dekabırında işə salınıb və müəssisədə yığımdan keçən ilk avtomobil işıq üzü görüb. 2009-cu ildə isə zavodda 1000-ci traktor istehsal olunub.

Maşınqayırma sənayesinin formalaşmasında mühüm irəliləyişlər əldə edən Azərbaycan yaxın xarici bazarlara avtomobil məhsullarının ixracına hazırlaşır. Xüsusilə, Neftçala sənaye kvartalında yerləşən “Azərmaş” ASC “Khazar” markalı avtomobillərini (“Peugeot 405” bazasında yaradılmış) Rusiya və Ukrayna bazarlarında satmaq niyyətindədir. Ukraynaya 300 nəqliyyat vasitəsinin çatdırılması, habelə Rusiyaya ixraca başlanılması üçün “Rospatent”dən nəqliyyat vasitəsi növü təsdiqinin alınması üçün müvafiq təsdiqləmə işləri aparılır.

Türkiyənin Kırıkkale şəhərində traktor yığma birgə müəssisəsi (Azərbaycan-Türkiyə Uretim Birliyi Traktor, ATUB) yaratmış Gəncə Avtomobil Zavodu Belarusla birlikdə ixrac sxemlərində də iştirak etməyi planlaşdırır. Gömrük və logistika xərclərini optimallaşdırmaq üçün Türkiyədəki traktorların yığılmasının Gəncə zavodundan tədarük olunan maşın dəstləri və detallarla həyata keçirilməsi gözlənilir. Nəhayət, gələn ilin sentyabr ayına qədər kiçik tonnajlı yük maşınlarının istehsalı sahəsində “Qazel”lə birgə müəssisəsi işə başlayacaq. Hacıqabul sənaye kvartalında əhəmiyyətli bir ixrac komponenti planlaşdırılır.

Məsələyə iqtisadi nöqteyi-nəzərdən yanaşdıqda avtomobillərin hissə və detallarına dövlət rüsumunun ləğvi bu sahədə yeni genişlənməyə imkan yaradacaq. Çox ola bilsin ki, bu amil qiymətlərin aşağı enməsini stimullaşdırsın. Çünki, əhalinin avtomobillərə tələbatı olduqca böyükdür. Lakin dünyanın məşhur brend avtomobilləri hər kəsin “cibinə” görə deyil. Neftçalada, Naxçıvanda və Gəncədə istehsal edilən nəqliyyat növlərinin qiyməti ucuzlaşdıqca onlara olan tələbatın artması qanunauyğun proses olacaq. Tələbat artması istehsalda məhsuldarlığın yüksəlməsinə səbəb olacaq. Beləliklə, istehsal və satış dövriyyəsi əlavə gəlirlərə rəvac verəcək. Gəlir varsa, demək, yeni müəssisələrin tikilməsi, yeni iş yerlərinin açılması da qaçılmazdır. Bunlara əsaslanaraq bu il avtomobil sənayesinin inkişafında ciddi irəliləyişin olacağını proqnozlaşdırmaq mümkündür. Bu sənaye sahəsinin təkamülü gələcək üçün yaxşı perspektiv vəd edir.

N.NOVRUZ

Mövqe.- 2020.- 6 fevral. S. 7.