Ermənistan Azərbaycanın mədəni irsinə, dəyərlərinə təcavüz edən tərəfdir

Elşad Mirbəşiroğlu: "Beynəlxalq ictimaiyyəti buna inandırmağa çalışırıq və buna qismən nail olmuşuq"

"Azərbaycan dövləti kifayət qədər hesablanmış, ölçülüb-biçilmiş strategiya üzrə fəaliyyət göstərir"

Müsahibimiz politoloq Elşad Mirbəşiroğludur

-Elşad müəllim, Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin tənzimlənməsi istiqamətində aparılan danışıqlar prosesinin hazırkı vəziyyətini necə qiymətləndirirsiniz?

-Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin tənzimlənməsi istiqamətində aparılan danışıqlar prosesində passivlik ötən illərə nisbətən əhəmiyyətli, nəzərəçarpacaq dərəcədə azalıb. Ən azı 2008-2009-cu illərdə prezidentlərin intensiv görüşləri baş tuturdu. Bundan başqa xarici işlər nazirləri səviyyəsində danışıqlar keçirilirdi. Ancaq bu dinamiklik xeyli dərəcədə azalıb. Bu baxımdan münaqişənin tənzimlənməsi istiqamətində aparılan danışıqlar prosesində müəyyən bir passivlik mövcuddur. Bunu ATƏT-in Minsk Qrupu, eləcə də dünyanın siyasətini müəyyənləşdirən dövlətlər də hiss edirlər. Həmin dairələr dəfələrlə bəyan ediblər ki, danışıqlar prosesindəki canlanmanı bərpa etmək lazımdır. Təbii ki, danışıqlar prosesi tam dayanmayıb. Düzdür, bu günə qədər aparılan danışıqlar nəticəsiz danışıqlardır və bunu danışıqlar xatirinə aparılan danışıqlar adlandırmaq olar. Münaqişənin tənzimlənməsi istiqamətində bizim maraqlara cavab verən heç bir nəticə əldə edilməyib. Ona görə də hesab edirəm ki, artıq məsələyə yeni bir prizmadan yanaşmaq lazımdır. Danışıqlar prosesində tərəflərin davranışına qiymət verəndə həmişə olduğu kimi yenə də görürük ki, Azərbaycan münaqişənin tənzimlənməsinə tam meyilli göründüyü halda, Ermənistan tərəfi sanki xarici subyektlərin, qüvvələrin təsiri altında münaqişə vəziyyətinin qalmasına, status-kvonun saxlanmasına çalışır. Ermənistan tərəfinin bu cür münasibəti fonunda hazırkı məqamda danışıqların elə bir perspektivi görünmür.

-Beynəlxalq aləmin bu ədəlatsizliyə göz yumması və işğalçı Ermənistana heç bir təzyiq göstərməməsi Azərbaycanı hərbi əməliyyatlara başlamağa nə dərəcədə məcbur edə bilər?

-Azərbaycan tərəfi dəfələrlə bəyan edib ki, nəticəsiz danışıqları sonsuzluğa qədər davam etdirmək fikrində deyilik. Cənab prezident İlham Əliyev də istər ölkə daxilində, istərsə də beynəlxalq tribunalardan dəfələrlə açıq şəkildə bəyan edib ki, Azərbaycan öz torpaqlarını hərbi vasitələrlə azad etmək iqtidarındadır və danışıqlar heç bir nəticə verməyəcəyi təqdirdə Azərbaycan bu vasitəyə əl atmaq məcburiyyətində qalacaq. Beynəlxalq ictimaiyyətdə öz növbəsində cəbhə xəttində son zamanlar yaranmış gərginlikdən böyük narahatçılıq keçirir və yenidən hərbi əməliyyatların başlamasını istəmirlər. Ancaq təəssüflə qeyd edirəm ki, beynəlxalq aləm, təşkilatlar, dünyanın söz sahibi olan dövlətlərin bütün imkanları olduğu halda bu gün Ermənistana heç bir təzyiq göstərmir, sanki bu ölkənin işğalçılıq siyasətini dəstəkləyirlər. ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrlərindən olan Birləşmiş Ştatlar yenə də Ermənistana, həmçinin ayrıca olaraq Dağlıq Qarabağa müxtəlif ad altında yardımlarını davam etdirir. Minsk Qrupunun digər bir həmsədri Rusiya Ermənistanla hərbi-texniki sahədə daha sıx əməkdaşlıq edir. Bütün bunlar onu göstərir ki, işğalçı Ermənistana bu gün beynəlxalq təzyiq müşahidə olunmur və belə bir şey gözləmək də əbəsdir. Əlbəttə ki, bu cür münasibətlər Azərbaycanı özünün malik olduğu hərbi potensialından istifadə edərək öz torpaqlarını işğaldan azad etməyə təhrik edəcək. Beynəlxalq hüquq da Azərbaycana bu imkanı verir və bu imkanı taynıyır ki, problemin həlli diplomatik yollarla mümkün olmadığı təqdirdə dövlət özünün ərazi bütövlüyünü bərpa etmək üçün hərbi vasitəyə əl ata bilər. Əgər beynəlxalq təşkilatlar, dünyanın aparıcı dövlətlərinin məsələyə bu qədər qeyri-obyektiv yanaşması Azərbaycanı məhz bu addıma, yəni hərbi vasitəyə əl atmağa təhrik edir. Beynəlxalq güclər onu da nəzərə almalıdırlar ki, Azərbaycanla Ermənistanın hərbi potensialı müqayisə olunmayacaq dərəcədə fərqlidir. Baxmayaraq ki, bu gün Rusiya Ermənistana hərtərəfli hərbi dəstək verir, ancaq yenə də Azərbaycanın iqtisadi potensialı onun daha böyük hərbi qüvvə əldə etməsinə imkan yaradıb. Bu gün Azərbaycan hərtərəfli şəkildə öz torpaqlarını hərbi vasitələrlə azad etmək iqtidarındadır. Ona görə də hesab edirəm ki, beynəlxalq təşkilatlar bu barədə ciddi düşünməlidirlər. Əlbəttə ki, onlar bu situasiyadan narahatdırlar və bilirlər ki, Azərbaycanın hərbi gücü işğal olunmuş torpaqları azad etməyə qadirdir. Buna görə də onlar istənilən vasitələrlə Azərbaycanı müharibədən çəkindirməyə çalışırlar. Ancaq təəssüf ki, Dağlıq Qarabağ probleminin tənzimlənməsi istiqamətində onların fəaliyyəti imitasiya xarakterlidir, heç bir əməli addım atılmır.

-Azərbaycan hərbi əməliyyatlar başlayarsa, rəsmi Bakı nə dərəcədə beynəlxalq təzyiqlərlə üz-üzə qala bilər?

-Azərbaycan dövləti kifayət qədər hesablanmış, ölçülüb-biçilmiş strategiya üzrə fəaliyyət göstərir. Bu gün Azərbaycan tərəfi danışıqların davam etməsi, danışıqlar vasitəsilə öz torpaqlarının geri qaytarılması üçün beynəlxalq ictimaiyyətin istədiyi bütün addımları atır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyasının 65-ci sessiyasında işğal olunmuş ərazilərdəki vəziyyətə dair Azərbaycanın işləyib hazırladığı qətnamə müzakirə olunmalı idi. Aancaq ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrləri belə bir fikir səsləndirdilər ki, bu qətnamə ümumilikdə danışıqlar prosesini ləngidə bilər və Azərbaycan da bu bəhanənin qarşısını almaq üçün sözügedən sənədin müzakirəsini dayandırdı. Bu bir daha onu göstərir ki, Azərbaycan son məqama kimi diplomatik vasitədən yararlanmaqda israrlıdır. Bu diplomatik vasitələr tükəndikdə və Azərbaycan hərbi əməliyyatlara əl atdıqda isə ona kiminsə irad tutmağa heç bir haqqı olmayacaq. Azərbaycanın bu gün ətdığı addımlar onun gələcəkdə atacağı addımları sığortalamağa, beynəlxalq ictimaiyyəti susdurmağa kifayət edəcək. Azərbaycanın kifayət qədər arqumentləri olacaq ki, beynəlxalq birliyin Ermənistana qarşı qətiyyətli addım atmaması nəticəsində hərbi əməliyyatlara üstünlük verdi. Biz əsaslandıracağıq ki, Azərbaycanın hərbi əməliyyatlara əl atmasında günahkar məhz beynəlxalq ictimaiyyətin özüdür. Hesab edirəm ki, beynəlxalq ictimaiyyətin özündə də bunu dərk edəcəklər. Bu baxımdan hesab edirəm ki, Azərbaycan öz hərəkətlərini arqumentləşdirə biləcək.

-Elşad müəllim, ATƏT-in Faktaraşdırıcı Missiyasının regiona bu dəfəki səfərindən nə gözləyirsiniz? Sizcə hazırlanacaq sənədlərdə obyektmvlik tam əks olunacaqmı?

-ATƏT-in Faktaraşdırıcı Missiyasının xarakterinə nəzər salsaq burada bir sıra məqamlarla rastlaşarıq. Onu da qeyd edim ki, bu məqamlar bizim maraqlarımıza cavab verən məqamlardır. ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrləri oktyabr ayının əvvəlində regiona səfər edən zaman işğal altında olan ərazilərə Azərbaycanın ərazisindən keçərək daxil olmuşdular və fransalı həmsədr Bernar Fasye bunu nümayişkəranə şəkildə səsləndirmişdi. Hətta fransalı həmsədr erməni jurnalistlərinin qınağına da səbəb olmuşdu. Bu öz-özlüyündə çox müsbət bir haldır və və bizim haqlı maraqlarımıza cavab verən məsələdir. Bütün halda Faktaraşdırıcı Missiya obyektiv hesabat verməkdən başqa bir yola malik deyil. Çünki işğal altında olan ərazilər Azərbaycanın əraziləridir və işğalçı da Ermənistan tərəfidir. Birmənalı olaraq Azərbaycanın ərazisindəki mədəni irs, Azərbaycanın malik olduğu digər dəyərlərə təcavüz məhz Ermənistan tərəfindən edilib. Faktaraşdırıcı Missiya bunu heç bir vasitə ilə kölgə altına ala, gizlədə bilməz. Ona görə də hesab edirəm ki, onlar ən azından obyektiv hesabat hazırlamaq məcburiyyətindədirlər. Bundan başqa Azərbaycan tərəfinin tələbi ondan ibarətdir ki, nəinki işğal olunmuş ərazilərdə, hətta Ermənistan ərazisində də Azərbaycan irsinə erməni tərəfinin olan münasibəti araşdırılsın. Hesab edirəm ki, Faktaraşdırıcı Missiya hətta istəsə belə, saxtakarlığa yol vermək imkanına malki deyil.

-Hazırlanacaq hesabat əsasında nə dərəcədə əməli addımlar atıla bilər?

-Bizim gözlədiyimiz obyektiv hesabat olacağı təqdirdə ondan istifadə etmək məsələsi öz üzərimizə düşür. Bu faktlardan biz özümüzün danışıqlar masası arxasında mövqelərimizi gücləndirmək, beynəlxalq ictimaiyyətə əsl haqlı tərəf təqdim etmək üçün istifadə edə bilərik və bu bizə çox böyük yardımçı olacaq. Hesab edirəm ki, bu Azərbaycanın diplomatiyası üçün yeni siyasi dividentlər verəcək. Əlbəttə ki, biz bu faktlardan istifadə edərək öz diplomatik strategiyamızı müəyyənləşdirəcəyik. Bu növbəti addımlarda bizə diplomatik uğur gətirən bir hal ola bilər. Çünki biz uzun müddətdir ki, Ermənistanın işğalçı, bu ölkənin Azərbaycanın mədəni irsinə, dəyərlərinə təcavüz edən tərəf olmasını beynəlxalq ictimaiyyətə inandırmağa çalışırıq və buna qismən nail olmuşuq. Faktaraşdırıcı Missiyanın ortaya qoyacağı faktlar, hazırlayacağı obyektiv hesabat Ermənistanın iç üzünü açmaq üçün Azərbaycanın əlində çox dəyərli bir arqument olacaq. Bunun əhəmiyyətini azaltmaq düzgün olmaz. Onu da qeyd edim ki, bu sayca ikinci Faktaraşdırıcı Missiyadır və ilk missiya 2001-ci ildə həyata keçirilib. Çox nadir hallarda reallaşdırılan bu addım Azərbaycan üçün əhəmiyyətsiz ola bilməz. Bu baxımdan hesab edirəm ki, Azərbaycan hazırlanacaq hesabatdan kifayət qədər səmərəli şəkildə yararlana biləcək.

Süleyman

Olaylar.- 2010.- 19 oktyabr.- S. 4.