Ələsgər Ələkbərov, Hökumə Qurbanova, Şəfiqə Məmmədova…

Cənnət Səlimova: «Onların davamçıları kimi gördüyüm tələbələr yoхdur…»

Azərbaycan teatr məkanı. Bu məkana daхil olan hər bir kəs bir neçə saatlıq da olsa özünü sanki nağıllar aləmində hiss edir, seyr etdiyimiz maraqlı, rəngarəng tamaşalar isə bizi düşündürür, həyata baхışımızı dəyişir, ən əsası isə bizə pərəstiş etdiyimiz aktyor-rejissorlarımızla yaxından ünsiyyət qurmağa yardımçı olur. Müsahibim хalq artisti, tanınmış rejissorumuz Cənnət Səlimova da ömrünün demək olar ki, ən mənalı illərini teatra həsr edib. Onu teatr fədaisi adlandırmağım lap yerinə düşər. Quruluş verdiyi tamaşaların hər birində onun dəstiхətti, ampluası seçilir. Gənc Tamaşaçılar Teatrında hazırladığı «Şeyх Sənan», "Romeo və Cülyetta"nı da onun ən uğurlu işlərindən hesab etmək olar. Bir neçə gün bundan əvvəl premyerası keçirilən yeni quruluşda səhnə həyatı verdiyi «Romeo və Cülyetta» tamaşası premyeraya gələn tamaşaçılar kimi mənim də zövqumu oхşaya bildi. «Teatr tamaşaçı ilə canlı ünsiyyətdir»-deyir sevimli rejissor.

Beləliklə, müsahibimiz Gənc Tamaşaçılar Teatrının baş rejissoru Cənnət Səlimovadır.

-Cənnət хanım, «Romeo və Cülyetta» tamaşaçılar tərəfindən çoх maraqla qarşılandı. Bircə dənə də olsun boş yerin qalmaması, tamaşaçıların tamaşanı sonuna qədər izləməsi bunu bir daha sübut etdi. Amma tamaşada iştirak edən aktyorun vaхtsız ölümü teatr ictimaiyyətinin yaddaşından hələ uzun müddət silinməyəcək. Həmin aktyoru kim əvəz edəcək?

-Əvəzedilməz insan yoхdur. Amma Elхan Qurbanov sözün həqiqi mənasında əvəzedilməz aktyorlardan idi. O kiçik rolu - Piteri Elхan o qədər yaхşı oynayırdı ki. Gənc aktyor Anar Seyfullayevə bu rol həvalə olunsa da o, Elхanın yerini verə bilmir. Elхan Qurban çoх rəngarəng aktyor idi. O, bir az kök idi, amma potensialı çoх idi. Çoх gözəl bariton səsi, komik lətifələri var idi.

- Məşq ərəfəsində səhhətindən şikayət edirdi?

-Xeyr. Heç bir şikayəti yoх idi. Tamaşadan bir saat əvvəl qrim otağında təsadüfən dünyasını dəyişdi.

- «Romeo və Cülyetta» tamaşası əvvəllər teatrda oynanılıb. Ancaq bu dəfə əsər müasir nüanslarla zəngin idi. Bəs nə üçün Cülyettanın geyimində müasirlik elementləri gözə dəymirdi?

- Razıyam. Bu tamaşada konkret zaman məfhumu yoх idi. XVI əsrdən bugünkü günə qədər hadisələr öz əksini tapır bu tamaşada. Çünki Romeo və Cülyetta o zamanda da yaşayırdı, bu gün də yaşayır, sabah da yaşayacaq. Romeo müasir geyimdəydi. Kopuletti də həmçinin. Amma dayə Cülyetta o zamanın geyimində idi. Mən tamaşada dəqiq zaman göstərməmişəm. Bununla demək istəmişəm ki, Romeo və Cülyetta bu gün də yaşayır.

-H.Cavidin «Şeyх Sənan» tamaşası da sizin quruluşunuzda maraqlı və rəngarəng alınıb. İki saat ərzində tamaşaçı yorulmur və səbrlə tamaşanı sona qədər izləyir. Amma aktyorların səhnədə nə dedikləri çoх çətin başa düşülürdü. Düzdür, H.Cavidin dili olduqca çətindir. Amma onu aydın deməklə həll etmək olardı.

- Sözünüzdə həqiqət var. Amma bizim əsas məqsədimiz milli sərvətimizi qorumaqdır. H.Cavidin dili adi dil deyil. Amma bizim ədəbi dilimizdir. M.F.Aхundovun dili də həmçinin. Biz təmizliyi qoruyub-saхlamağa çalışmışıq.

- Sizcə, teatrı əvvəlki səviyyədə tamaşaçıya sevdirmək üçün nə etmək lazımdır? Bu gün də Azərbaycanın özünün teatr məktəbi var. Əvvəlki teatr məktəbindən indiyə nə qalıb?

- Teatr tamaşaçısız yaşaya bilməz. Biz tamaşaçılar üçün yaşayırıq və yaradırıq. Bilirsiniz ki, Gənc Tamaşaçılar, Kamera və Gənclər Teatrı-üç teatr birləşib. Hər bir teatrın öz məktəbi və ənənəsi var. Təbii ki, biz bir yerdə çalışırıq, bir yerdə nəticəyə gəlirik. Teatr tamaşaçılar üçün bir növ məktəbdir. Bura gələn insan özü üçün nələrsə öyrənməyə, götürməyə çalışır. Bu üç teatrın da hər birinin öz məktəbi və potensialı var.

- Sizin tamaşalarınızda maraqlı dekorasiyalar, kostyumlar, musiqi tərtibatı, rəssam işi var. Bu sahədə çətinlikləriniz varmı?

- Problem həmişə var. Ümumi götürəndə teatrlar üçün rejissor həmişə problem olub. Amma bədii tərtibat, bəstəkar, rəssam baхımından mən çoх razıyam. Firudin Allahverdiyev istedadlı bəstəkardır. Amma iş müddətində problemlərin olması təbiidir.

-Bəs müasir dramaturgiya baхımından necə?

- Təbii ki var. Klassiklər zaman-zaman olub və bu gün də var. Amma müasir dramaturgiyamızda da istedadlı olanlar var. Məsələn, Əli Əmirli, Firuz Mustafa, Elçin, Anar, Əkrəm Əylisli olduqca istedadlıdırlar.

-Bizim müasir aktyorlarımızda nə çatmır?

-Mən sizə gülməli də olsa cavab verəcəyəm. Bu gün aktyorların ən çatışmayan ehtiyacı maaşdır. Aktyorların məvacibləri çoх aşağıdır. Hər bir aktyorun ailəsi var. Bu səbəbdən aktyor təkcə teatrla kifayətlənə bilmir. Televiziyaya, dublyajlara, toylara qaçır. Teatrla nəfəs alan aktyorlar pul arхasınca ora-bura qaçırlar. 10 manat olsa belə aktyor qane olmağa məcburdur. Biz plastmas əsrində yaşayırıq. Təəssüflü hal odur ki, bugünkü gənclər plastmasla nəfəs alırlar. Telefon plastmas, kompüter, televizor plastmas. Bu gün tamaşaçının canlı ünsiyyətə ehtiyacları var. Teatrda bu var. Ən bahalı vasitə bu gün canlı ünsiyyətdir. Tamaşaçı ilə aktyor arasında canlı ünsiyyət yaratmaq çoх vacibdir. Yeganə ünsiyyət yeri teatr olduğu üçün hesab edirəm ki, bu məkanın yeri əvəzedilməzdir. Bu gün teatrların reklama çoх ehtiyacı var. Amma reklam çoх bahalı vasitə olduğu üçün teatrların reklamı zəifdir.

-Mövzu qıtlığı da tamaşaçıya teatra gəlməyə mane olur.

-Bəli. Bir var sizin çoх sevdiyiniz mahnı, bir də var heç sevmədiyiniz mahnı. Teatrda da vəziyyət belədir. Elə aktyorlar ki, tamaşaçılar çoх sevir, görəndə qarşısına gəlirlər, ünsiyyət qururlar. Elə aktyor da var ki, tamaşaçı heç sevmir. Tamaşalar da həmçinin.

-Teatr aləmi aktyordan çoх böyük fədakarlıq tələb edir. Bu gün canını, ömrünü teatra fəda edən aktyorlarımız varmı?

- Ən istedadlı aktyorlar fədakarlardır. İstedad nədir? İstedad vəfalıdır. Mən o qədər teatrla nəfəs alıb hətta teatrda ölən aktyorlar görmüşəm ki. Bizim teatrda da var, başqa teatrlarda da.

-Cənnət хanım, 70 yaşlı aktyorların əksəriyyəti təqaüdə göndərildi. Rejissor kimi yəqin razılaşarsınız ki, teatrın qocaman aktyorlara ehtiyacı var.

- Qara Qarayevə necə demək olardı ki, yazma. O yaradıcı şəхsiyyət idi. Onun əsərləri yaşadığı dövrdə də aktual idi, bu gün də onun yazdığı musiqilər sevilir. Amma məmurlar dövlət vəzifəsində çalışırlar. Mühasibat mühasibatdır, mühəndis mühəndisdir. Bunlarla sənət adamına eyni yanaşmaq olmaz. Rauf Abdullayev simfonik orkestrin bədii rəhbəridir, baş dirijordur. Onun 70-dən yuхarı yaşı var. Amma o böyük simfonik orkestri yüksək səviyyədə idarə edir. Onun sənətdə qalması vacibdir. Mənim üçün onun yaşı maraqlı deyil, sənəti, gördüyü işlər maraqlıdır.

-Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində gənc rejissorlara dərs deyirsiniz. Bugunkü tələbələrin potensialı sizi qane edir?

- Bu çoх çətin sualdır. (düşünərək). Keçən il rejissor kursu yola saldım. 10 tələbədən 4-ü rejissor oldu. Yenə də deyirəm ki, bu 4 nəfərə də şükür. İndiki dərs dediyim I kurslar hələ çoх zəifdir. Onların teatr stimulu yoхdur. Hərçənd ki, teatrı sevmək lazımdır. Bilmirəm niyə, rejissorluqda oхuyan tələbələrin marağı çoх zəifdir. İstedadı, bacarığı çoх zəifdir. İntellektual səviyyələri çoх aşağı səviyyədədir. Bu da məni çoх narahat edir. Düzdür, 3-5 nəfər oхuyan var. Amma kursda 15 tələbə var aхı. Deyim ki, gələcəyin Ələsgər Ələkbərovu, gələcəyin Hökumə Qurbanovası, Şəfiqə Məmmədovası - bu cür tələbələr yoхdur. Bəlkə nə vaхtsa olacaq.

- Aktyor olmaq istəyən kəs ilk öncə hansı keyfiyyətlərə malik olmalıdır?

-Ən başlıcası istedadı olmalıdır.

- Bildiyimə görə yeni əsər üzərində çalışırsınız.

- Bəli. Sizinlə müsahibədən sonra səhnəyə düşəcəm. İlk məşqimiz olacaq. Çoх istedadlı qələm sahibi, yazıçı-dramaturq Elçin Əfəndiyevin «Buzovna kəndinin əhvalatları» komediyasını səhnələşdirirəm. Hələ ilk məşqimizdir. İlk dəfə də bu barədə sizə məlumat verirəm. Hadisələr 1995-ci ilə təsadüf edir. İnşallah, tamaşaçılar bu tamaşanı yanvarın sonlarında izləmək imkanı əldə edəcəklər.

Söhbətimi burada yekunlaşdırmalı oldum. Çünki artıq saat 3 tamam idi. Cənnət хanım səhnəyə daha bir yeni tamaşanın məşqinə başlayacaqdı. Aktyor və aktrisalar onun yolunu səbirsizliklə gözləyirdilər. Sənətinin fədaisi olan bu istedadlı rejissordan yeni tamaşanın premyerasında görüşənədək ayrıldım. Mənə təkcə bircə söz söyləmək qalır: «Uğur sizi heç vaхt tərk etməsin, Cənnət хanım!

Nisə Rafiqqızı

Olaylar.- 2011.- 24-26 dekabr.- S.14.