Tənha salondakı dirijor

“Mənim bütün əsərlərim - dramaturgiyam da, poeziyam da bir şeirdir.

Və hələ bitməyib.”

Vaqif Səmədoğlu

I pərdə

“Uşaq vaxtı həmişə istəmişəm ki, qoca kişi olum, heç kim mənə deməsin ki, onu eləmə , bunu elə”. Müəllifin daxili aləmini bu cümlədə axtarası olsaq, nə tapa bilərik? Birincisi, azad olmaq sevdası, köləliyə nifrətamiz münasibət. Çünki heç kimin ona buyruq verməsi, nəsə qulluq tələb etməsini həzm edə bilmir. İkincisi, bu azadlıq içərisində əldə edilmiş və yaşanılmış məsumluq, saflıq, səmimilik. Çünki, uşaq ikən qocalmağı arzu etmək bir növ həmin şəxsin müdrikliklə qatışmış məsumluğunun gəstəricisidir. Çünki, bu arzunu, yəni bu göstəricini hər kəs öz həyatında tətbiq edə bilmir. Vaqif Səmədoğlunun kimliyini , daxili aləmini açmaqdan ötəri təbii ki, bu cümlə kifayət etmir. Amma şair həyatının dərinliyindən gəldiyindən, mahiyyətindən pərvaz etdiyindən ilkin tanışlıq üçün qənaətbəxş saymaq olar. Birinci pərdəni bağlamamışdan əvvəl qəhrəmanın avtobioqrafiyası ilə tanış olmaq yerinə düşərdi; Vaqif Səməd oğlu (Vaqif Səmədoğlu) — şair, dramaturq, publisist, 1970-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Əməkdar incəsənət xadimi (1989) və xalq şairidir (1989). 2000 və 2005-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisə deputat seçilib.

Vaqif Səmədoğlu 1939-cu il iyunun 5-də Bakı şəhərində, məşhur Azərbaycan şairi Səməd Vurğunun ailəsində anadan olub. Bülbül adına musiqi məktəbində, Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında təhsil alıb. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının Baş redaksiyasında incəsənət redaksiyasının müdiri (1968-71-), “Oğuz eli”qəzetinin baş redaktoru (1992-94) vəzifələrində çalışıb. “Humay mükafatı” laureatıdır (1998).

Xalq şairi, novator şeirimizin banilərindən olan Vaqif Səmədoğlunun tərcümeyi-halı barəsində yazdığımız material çox azdır. Amma diqqəti onun həyatında baş verən maraqlı hadisələrə, şeirlərində gizlənmiş arzu-istəklərinə və müxtəlif dövrlərdə verdiyi müsahibələrə yönəltsək daha qənaətbəxş olardı. Həm də, bu vasitə ilə şairin portretini əks etdirmək fikrimizcə, daha məntiqə uyğun haldır. Odur ki, dərhal ikinci pərdəni açaq;

I I pərdə

“Ailəmi çox sevirəm. Lakin bir də görürsən ki, qışın oğlan çağında qəflətən hamıdan uzaqlaşıb bağ evimə gedirəm. Tək-tənha bağda oturub şeirlərimi yazıram. Neyləyim, mənim çörəyim də bu tənhalıqdan çıxır da...”

Vaqif Səmədoğlu intervyusunda söylədiyi bu kiçik sətirdə özünün bütün yaradıcılıq qayəsini açıqlamış olur. Onun tənhalığı məzmun etibarilə ilahi bir tənhalıqdır. Şeirləri də bu tənhalıqdan yoğrulduğundan demək ki, onları da biz ilahi ilə söhbət adlandıra bilərik. Həm də bu əsərlər “əvvəli və sonu bilinməyən bir səsdi. Mışıl-mışıl yatan südəmər körpənin, bir ömür yaşamış yaşlı bir insanın nəfəsi var onlarda.” Vaqif Səmədoğlunu çox zaman modern ədəbiyyatımızda tənhalıq poeziyasının yaradıcısı adlandırırlar. Tənhalıq poeziyasını yaradan ədib gərək ki, həyatda da o qədər yalnız, tək olsun ki, ədəbiyyat naminə effektiv bir əsər yarada bilsin. Yazıçı publisist Afaq Məsudun Vaqif Səmədoğlu şəxsiyyətini müəyyən etməyə imkan verən essesindən sitat. «Onunla getdiyimiz bir xarici ölkədə Vaqif təyyarədə də, hava limanında da , hətta şəhəri gəzərkən belə çox qəmgin , bikef idi. Heç kəslə dinib-danışmırdı. Lakin birdən... Qəfildən mağazaların birindən çoxdan bəri axtardığı caz ifaçısının plastinkasını görəndə çox sevindi, üzünün qırışları açılmağa başladı” . Daxili aləminin mürəkkəbliyini, özünə qapanmasını təsdiq edən bu kiçik fraqmentdə qəhrəmanımızın doğurdan da öz gizli, heç kimə bəlli olmayan aləmindən sivişib aramıza gəldiyinin fərqinə varırıq. Onun öz dünyası var. Bəzən həmin dünyanın işartıları, yaşantıları yaddaşına qonaq gələndə “telefon dəstəklərinin qantel dövrü başlamış olur.” Yəni bu dövrdə telefonla insanlarla əlaqə saxlamaq, onlarla ünsiyyətdə olmaq belə şairi yorur, bezdirir, yüngül telefon dəstəyini ağır qantelə bərabər edir. Bu dövr cavanlıqdan bəri onu izləyir, yaxasından əl çəkmir. 1963-cü ildə yazdığı “Gözüm yolda “adlı şeirindən oxuyuruq;

“ Sabahdan gözüm yolda

Nə bir günəş möhürləyən səhər,

Nə də axşam imzası gözləyirəm.

Gözüm yorğun, yorğanları qapanır...”

Tənhalıq adlı ikinci pərdəni bağlamamışdan qabaq onu da qeyd edək ki, yalnızlıq hissi Allah tərəfindən ona verilmiş şairlik istedadının əsas komponentidir. Bu komponenti özündə yaşadan şəxs təbii ki, nə parlamentdə, nə də hansısa bir idarəedici orqanda şəxsiyyət kimi öz missiyasını tam olaraq başa vura bilməz.!

3-cü pərdə açılır...Və ordan dirijor görünür ...

Bu dirijor Vaqif Səmədoğlunun özüdür. Əsərlərini, həyatda başına gələn hadisələrdən formalaşdırdığı tam fərqli bir “Tənhalıq “ simfoniyasını ifa edir.

“Şam yanır....

Enir masanın bayramlığına

Bir ovuc səhər...

Azacıq sönür kədər....

Bir dəfə Vaqif müəllimlə İnternet vasitəsilə etdiyimiz söhbətdə qocalığından şikayətləndi . Onda çox təəccübləndim. Axı Vaqif müəllim deyildimi ki, qocalığın müdriklik qarışıq saflığını arzulayan? Sonra ağlıma başqa fikir gəldi. Bəlkə Vaqif müəllim qocalıq zirvəsindən bezib. Bəlkə ona daha azad, daha məsum bir zirvə gərəkdir? Hər halda dirijor öz işindədir... Mən bu zirvəyə həsr olunmuş simfoniyanı dinləyirəm...Vaqif müəllim dirijorluğundan yorulmur.. Bir şeiri yadıma düşür...

“Qağayılardan savayı

Dənizlə Allah arasında

Kimsə yox...”

Məncə simfoniya səslənən zaman qağayılar Allaha onlardan daha yaxın olan Vaqif Səmədoğlu şəxsiyyətinə heyranlıqla baxırdılar...

Elmin Nurizadə

Olaylar.- 2011.- 6 may.- S.13.