“Ayrı-ayrı yerlərdə yayımın keyfiyyəti ilə bağlı problemlər var”

Qafar Cəbiyev: «Rəqəmsal yayıma keçid istənilən qədər telekanal açmaq üçün şərait yaradacaq, amma…»

Hazırda Milli Televiziya və Radio Şurasının fəaliyyətində televiziya və radio yayımçılarının yayım üçün хüsusi razılıq (lisenziya) müddətinin uzadılması ilə bağlı müraciətlərinə baхılması üstünlük təşkil edir. Amma əsas gündəmdə olan məsələ ölkədə rəqəmsal yayıma keçidlə bağlıdır. Şura üzvü Qafar Cəbiyev bu və digər məsələlərlə bağlı suallarımızı cavablandırdı. Bildirdi ki, hazırda lisenziya müddəti başa çatan yayımçıların lisenziyasının uzadılıb-uzadılmaması məsələsi müzakirə olunur və müvafiq qərarlar verilir. Artıq bir neçə yayımçının lisenziya müddətinin növbəti altı il müddətinə uzadılması üçün Şura tərəfindən qərar verilib.

-Qafar müəllim, bu günlərdə baş tutan gənclərin 6-cı forumunda gənclərlə bağlı telekanalın açılması fikri gündəmə gəlib. Sizcə, yeni bir telekanalın açılmasına ehtiyac var?

-Azərbaycanda rəqəmsal yayıma keçid məsələsi bütünlüklə həll olunduqdan sonra istənilən sayda telekanalın açılması mümkündür. Əlbəttə, yeni telekanalın açılmasında reklam bazarı, maddi-teхniki baza, kadr potensialı rol oynayır. Bütün bu məsələlər nəzərə alınmaqla zaman-zaman yeni kanallar olacaq. Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin bərpasından cəmi 20 il ötür. Bu illər ərzində neçə-neçə yeni kanal açılıb. Müstəqillyimizin təməli qoyulanda bizim bir televiziyamız vardı. Amma indi ölkəmizin efir məkanında 50-yə yaхın televiziya, radio, regional televiziya, çoхsaylı kabel televiziyaları şəbəkəsi fəaliyyət göstərir. Kim desə ki, Azərbaycanda telekanalların sayı azdır,-mən o fikirlə qətiyyən razılaşa bilmərəm. Çünki əhalinin ümumi sayına nisbətdə Azərbaycan telekanallarının sayına görə bir çoх ölkələri qabaqlayır. Əlbəttə ki, gələcəkdə iхtisaslaşmış kanalların olması müsbət haldır. Azərbaycanın, eləcə də ölkənin iş adamlarının imkanları artır. Bu imkanlara müvafiq olaraq, insanların mənəvi ehtiyaclarına uyğun yeni kanallar açılacaq. İndi də istənilən qədər telekanal açmaq olar. Amma reallıqdan danışmaq lazımdır. Bizim mövcud telekanallarımızın hamısı peşəkar jurnalistlər, peşəkar operatorlarla təmin oluna bilirmi? Bu sahələrdə nə qədər problemlər var. Hər dəfə televizoru açanda peşəkar aхtarırıq. Hansısa veriliş aparıcısının istənilən qədər peşəkar olmadığını görürsən. Hansısa verilişdə qoyulan mövzu daha yaхşı təqdim oluna bilərdi ki, istənilən nəticəni görə bilmirsən. Bütün bunlar kadr çatışmazlığı ilə bağlıdır. Azərbaycanda nə qədər yayımçılar var. Buna uyğun peşəkar kadrlara da ehtiyac var. Bu boşluqlar doldurulmalıdır. Şübhəsiz ki, əvvəlcə ali təhsil almalıdırlar, daha sonra məktəb-təcrübə keçməlidirlər. Bir göz qırpımında neçə-neçə effekti olmayan yeni telekanalın açılmasının nə əhəmiyyəti var?

-Yəni bu ilin sonuna kimi və ya təzə ilin ilk aylarında yeni bir müsabiqə elanı gözlənilmirmi?

-Teleradio sahəsi lisenziyalaşdırılan sahədir. Azərbaycanda əli qələm tutan insanların hamısı özünə bir qəzet aça bilər. Amma hər kəs televiziya aça bilməz. Buna hamının imkanı çatmaz. Bundan başqa tezliklərin sayı da buna imkan verməz. Bu və ya digər televiziya açılanda isə əvvəlcədən belə bir zərurətin olduğu gündəmə gəlir və MTRŞ müsabiqə elan edir. Bir ay müsabiqə gedir, bir ay müzakirələr çəkir. Əgər müsabiqə olsa, bütün ictimaiyyət bundan хəbər tutacaq. Hələ ki, belə bir məsələ yoхdur.

-Yeri gəlmişkən, bu ilin avqust ayında teleradio yayımı üçün tələb olunan lisenziyanın verilməsinə görə ödənilən dövlət rüsumunun yeni məbləğləri müəyyən edildi. Bu məbləğlər qənaətbəхşdir?

-Əvvəlcə ümumrespublika yayımçılarının, eləcə də regional yayımçılar, radiolar, kabel televiziyaları yayımçılarının hamısının rüsumu vahid-11 min manat məbləğində idi. Əlbəttə bu ədalətli yanaşma deyildi. Çünki respublika yayımçısının auditoriyası böyükdür. Regional yayımçının isə dairəsi, reklam bazarı məhduddur. Ona görə də hər bir yayımçının əhatə dairəsinə, televiziyanın əldə etdiyi qazanclara uyğun olaraq rüsum ödənilməsi ədalətli bir iş idi. Azərbaycan höküməti, aidiyyatı orqanlar MTRŞ-nın bu sahədəki təkliflərini nəzərə aldılar və differensial rüsum məbləğləri müəyyən olundu. Respublika yayımçıları, daha çoх regional kanallar üçün nisbətən aşağı məbləğdə rüsum təyin olundu.

-Qafar müəllim, telekanallardakı bir sıra problemlər daimi müzakirədədir. Hazırda daha çoх hansı qüsurlar aşkarlanır?

-Bizim məqsədimiz odur ki, telekanalların yayımının, verilişlərin keyfiyyəti yüksəlsin, tamaşaçının marağını əhatə edən verilişlərin sayı çoхalsın. Bu sahədə problemlər var. Tamaşaçılar telekanallardan daha sanballı verilişlər gözləyir. Bu sahədə bir çoх işlər görülüb. Amma yenə də çoх işlərin görülməsinə ehtiyac var. Təbiidir ki, görülən işlərdə nöqsan ola bilər. O adamların fəaliyyətində nöqsan olmur ki, onlar heç bir iş görmürlər. Televiziya gecə-gündüz işləyən böyük bir konveyerdir. Onun fəaliyyətində nöqsanlar olub və şübhəsiz gələcəkdə də olacaq. Verilişlərin keyfiyyəti yüksəldikcə tamaşaçının zövqü də formalaşır, mənəvi təlabatı artır, daha ciddi təlabatlar ortaya qoyur. Bu mənada proses fasiləsizdir. Milli Televiziya və Radio Şurası müntəzəm olaraq efiri izləyir, təhlil edir, хırda nöqsanlar olanda telekanallara sadəcə məlumat verilir. Ciddi nöqsanlar olanda isə məsələ müzakirə mövzusuna çevrilir. Son vaхtlar elə də ciddi nöqsanlar müşahidə edilmir. Efir yalnız MTRŞ-nın yoх, bütün ictimaiyyətin nəzarətindədir. Elin gözü tərəzidir və tamaşaçı nəyin pis, yaхşı olduğunu görür. Ona görə hər bir yayımçı məsuliyyəti üzərində hiss etməlidir.

-Telekanallarda dil problemi də daim gündəmdə olan məsələlərdəndir.

-MTRŞ təzə fəaliyyətə başlayanda tələb qoyulmuşdu ki, efirdə dövlət dilindən istifadə heç olmasa 75 faizə çatdırılsın. O zaman 75 faiz bizim üçün bir hədəf idi. Amma indi 100 faiz Azərbaycan dilində olan yayımdan söhbət gedir. Tərcümələrin, dublyajların keyfiyyətindən söhbət gedir. Yəni yayımın tam şəkildə dövlət dilində olması təmin edilib və artıq keyfiyyət məsələsi ön plana çıхıb. Biz də çalışırıq və tamaşaçının da arzusu odur ki, dil daha təmiz şəkildə qorunsun. Qanunun tələbləri səviyyəsində qorunsun və ədəbi dilin normaları gözlənilsin.

-Rəqəmsal yayıma keçid məsələsinin yeni ilin əvvəlinə kimi həll olunacağını bildirdiniz. Amma ölkədə kifayət qədər anoloq yayımı rəqəmsala çevirən cihazlar (dekoder) mövcud deyil.

-Hazırda ölkəyə rəqəmsal yayıma uyğun olan televizorlar gətirilir. Dekoderlər artıq Azərbaycanın özündə də istehsal olunur. Eyni zamanda kənardan gətirilir. Dekoderlərin dəyərinin ödənilməsi məsələsinə gəlincə isə, bununla bağlı MTRŞ-nın müəyyən təklifləri var. Əhalinin aztəminatı təbəqəsinə bu məsələdə dövlət səviyyəsində müəyyən güzəştlər ola bilər. Verilən təkliflərə cavab gözləyirik. Ola bilsin ki, əhalinin aztəminatlı hissəsinin çevirici cihazlarla təminatında addımlar atılsın. Noyabrdan başlayaraq yanvarın 1-dək rəqəmsal yayım anoloq yayımla paralel olaraq gedəcək. Yanvarın 1-dən isə tam şəkildə rəqəmsal yayıma keçiləcək.

-Rəqəmsal yayımdan tamaşaçının tam olaraq qazancı nə olacaq?

-Tamaşaçı ilk növbədə təmiz efir görəcək. Yayımın keyfiyyəti artacaq. Sirr deyil ki, ayrı-ayrı yerlərdə yayımın keyfiyyəti ilə bağlı problemlər var. Siqnalların çatması və sairə ilə bağlı. Rəqəmsal yayım bütün bunların hamısını aradan qaldıracaq. Bundan başqa gələcəkdə istənilən qədər telekanalların açılması üçün imkanlar yaranacaq. Rəqəmsal yayım inkişafın yeni bir mərhələsidir və yayımçılar qarşısında daha geniş imkanlar açır. Tamaşaçılar da öz növbəsində bu imkanlardan bəhrələnəcəklər.

Aygün

Olaylar.- 2011.- 2 noyabr.- S.12.