Diaspor təşkilatları 31 mart-Azərbaycanlıların Soyqırımı Gününü qeyd ediblər

Dünyanın müxtəlif ölkələrində bu məqsədlə silsilə tədbirlər keçirilib

Ermənilər zaman-zaman azərbaycanlılara qarşı deportasiya və soyqırım siyasəti həyata keçirib, minlərlə soydaşımızı vəhşicəsinə qətlə yetirib, azərbaycanlılar yaşayan kənd və qəsəbələri viran qoyublar. Tarixin müxtəlif dövrlərində baş verən bu soyqırımların ən dəhşətlisi 1918-ci ilin mart ayında baş verib.

İstər paytaxt Bakıda, istərsə də ayrı-ayrı bölgələrdə bolşevik-erməni birləşmələrinin azərbaycanlılara qarşı həyata keçirdiyi soyqırım aktı bu gün də xalqımız tərəfindən dərin ehtiramla yad edilir. Tarixin ayrı-ayrı dövrlərində bu dəhşətli hadisəni xalqımızın yaddaşından unutdurulmasına cəhdlər göstərilsə də, lakin buna müvəffəq olunmayıb. Keçmişinə, tarixinə dərindən bələd olan, onu öyrənən Azərbaycan xalqı hər il 31 mart-Azərbaycanlıların Soyqırım Gününü qeyd edir. 31 mart qurbanları təkcə ölkə daxilində deyil, eləcə də ondan kənarda da qeyd olunub, ermənilərin XX əsrin əvvəllərində xalqımıza qarşı törətdiyi soyqırım aktı ayrı-ayrı ölkələrin rəsmi və qeyri-rəsmi dairələri, ictimaiyyətinə çatdırılıb.

31 mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü münasibətilə dünyanın bir sıra ölkələrində Azərbaycan diasporunun təşkilatçılığı ilə müxtəlif tədbirlər, soyqırımı qurbanlarının anım mərasimləri, sərgi və konfranslar keçirilib. Rusiya Federasiyasının Moskva, Sankt-Peterburq, Yekaterinburq, Murmansk və digər şəhərlərində ÜmumRusiya Azərbaycanlıları Konqresi, Rusiyanın Azərbaycanlı Gənclər Təşkilatı və digər Azərbaycan təşkilatlarının təşəbbüsü ilə keçirilən tədbirlərdə 1918-ci ilin mart-aprel aylarında erməni millətçiləri və daşnak qrupları tərəfindən azərbaycanlılara qarşı törədilmiş vəhşiliklər barədə fakt və sənədlərə əsaslanan məlumatlar verilib, soydaşlarımız dünya ictimaiyyətini bu cinayətə hüquqi qiymət verməyə səsləyiblər. 1918-ci il 31 mart soyqırımı qurbanlarının xatirəsi Ukrayna, Belarus, Latviya, Litva, Estoniya, Gürcüstan, Qazaxıstanda yaşayan soydaşlarımız tərəfindən də yad edilib.

Gürcüstanda Azərbaycanlıların Mədəniyyət Mərkəzi, Gürcüstan Azərbaycanlıları Konqresi və bir sıra gənclər təşkilatları tərəfindən 31 mart Azərbaycanlıların soyqırımı gününə həsr olunmuş bir neçə tədbir keçirilib. Paytaxt Tbilisi və regionlarda keçirilən tədbirlərdə gürcü və azərbaycanlı ziyalılar, gənclər, dövlət məmurları və kütləvi informasiya vasitələrinin nümayəndələri iştirak edib.

Martın 31-də Qazaxıstanın Astana şəhərində “Qazaxıstanın Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzləri İttifaqı”nın təşkilatçılığı ilə Azərbaycanlıların soyqırımı gününə həsr olunmuş tədbirdə Rus, Tatar, Ukrayna, Belorus, polyak, Koreya, alman, özbək, türk, mədəniyyət mərkəzlərinin rəhbərləri, görkəmli ictimai xadimlər, J.Jakupov adına Beynəlxalq Hüquq Müdafiə Mərkəzinin rəhbəri, Azərbaycan, Gürcüstan, Özbəkistan, Qırğızıstan və digər səfirliklərin nümayəndələri, eləcə də kütləvi informasiya vasitələrinin təmsilçiləri iştirak edib. “Qazaxıstanın Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzləri İttifaqı”nın prezidenti, tarix elmləri doktoru, professor Vidadi Salahov “1918-ci ildə “Daşnaksutyun” partiyasının rəhbərliyi və bolşevik hərbi birləşmələrinin dəstəyi ilə erməni quldur dəstələrinin Azərbaycan xalqına qarşı törətdiyi planlaşdırılmış soyqırımı” mövzusunda məruzə ilə çıxış edib.

Türkiyədə fəaliyyət göstərən İstanbul Türkiyə Azərbaycan Dərnəyi, Türkiyə-Azərbaycan Dərnəkləri Federasiyaları tərəfindən də Azərbaycanlıların soyqırımı gününə həsr olunmuş anım mərasimləri keçirilib. Tarixçi alimlər, universitet müəllimlərinin iştirakı ilə İstanbul Türkiyə Azərbaycan Dərnəyi tərəfindən təşkil olunmuş tədbirdə Azərbaycandan xüsusi dəvət olunmuş qonaqlar, o cümlədən 1992-ci ildə erməni hərbi birləşmələrinin Xocalıda törətdikləri soyqırımı aktının canlı şahidi Xədicə Orucova da iştirak edib. Həmçinin Türkiyə-Azərbaycan Dərnəklərinin rəhbəri, Türkiyə Böyük Millət Məclisinin Milliyətçi Hərəkat Partiyasından olan üzvü Sinan Oğan 31 mart-Azərbaycanlıların Soyqırım Günü ilə bağlı qardaş ölkənin bir sıra televiziya kanallarında çıxış edib, kütləvi informasiya vasitələrinə yazılı açıqlama göndərib. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvü mətbuata göndərdiyi yazılı açıqlamada 1918-ci ilin martında erməni daşnaklarının Bakı və ətraf ərazilərdə minlərlə azərbaycanlını qətlə yetirdiklərini, azərbaycanlılara məxsus yüzlərlə kənd və qəsəbələrin yandırıldığı, yerlə yeksan olunduğunu qeyd edib.

Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində fəaliyyət göstərən “Azərbaycan” Cəmiyyəti də 31 mart – Azərbaycanlıların soyqırımı günü ilə bağlı Dubay Əmirliyinin Mərkəzi Kitabxanasının müdiri İsa Əhməd Əl-Mulla ilə görüş keçirib. Görüş zamanı kitabxanaya 31 mart hadisələrindən bəhs edən ərəb dilində kitablar, “Azərbaycan həqiqətləri 1917-1920-ci illərdə”, AzərTac tərəfindən 5 dildə yeni hazırlanmış “Xocalı XX əsrin soyqırımı”, “Azərbaycan tolerantlıq məkanı” kitabları və erməni millətçilərinin Azərbaycan xalqına qarşı törətdikləri vəhşilikləri əks etdirən çoxlu sayda sənəd, material və fotoşəkillər təqdim olunub. BƏƏ-dəki “Azərbaycan” Cəmiyyəti 31 mart-Azərbaycanlıların Soyqırım Günü ilə bağlı bu ölkədə digər mühüm tədbirlər də keçirib.

Azərbaycanlıların soyqırımı gününə həsr olunmuş anım tədbirləri, konfrans və dəyirmi masalar Avropanın bir sıra ölkələrində, o cümlədən Almaniya, Böyük Britaniya, Fransa, İtaliya, Belçika, Niderland və İsveçdə də keçirilib. Martın 31-də Almaniyanın bir neçə şəhərində müxtəlif aksiyalar keçirməklə soydaşlarımız soyqırımı qurbanlarının xatirəsini yad edib, alman ictimaiyyəti Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş bu cinayətə hüquqi qiymət verilməsinə səslənib. Almaniyadakı Azərbaycanlıların Koordinasiya Mərkəzi ölkənin rəsmi və qeyri rəsmi qurumlarına, həmçinin Azərbaycan və Türk cəmiyyətlərinə 31 mart – Azərbaycanlıların soyqırımı günü ilə bağlı məktublar göndərib. Daha sonra Berlində Brandenburq Qapıları qarşısında mitinq təşkil edilib. Almaniyadakı Azərbaycanlıların Koordinasiya Mərkəzi, Azərbaycan Evi və Türk-Azərbaycan Birliyi təşkilatları tərəfindən təşkil olunan aksiyada Azərbaycan-Alman Həmrəyliyi Cəmiyyəti, Cənubi Azərbaycan Akademiklər Birliyi, ASN, Alman-Azərbaycan Akademiklər Birlyinin üzvləri iştirak ediblər. Həmçinin Berlində Almaniyadakı Azərbaycanlıların Koordinasiya Mərkəzi tərəfindən Azərbaycan Respublikasının Almaniyadakı səfirliyinin dəstəyi ilə 1918-ci il 31 mart qurbanlarının anım mərasimi keçirilib. Bundan əlavə Nürnberq şəhərində “Odlar Yurdu”, Maqdeburqda “Zaksen Anhalt Əyaləti üzrə Alman-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyəti”, Drezdendə “Alm.az” cəmiyyəti tərəfindən də Azərbaycanlıların soyqırımı gününə həsr olunmuş anım mərasimi və konfranslar keçirilib. Danimarkada fəaliyyət göstərən “Vətən” Cəmiyyəti də 31 mart-Azərbaycanlıların Soyqırım Günü ilə bağlı tədbir keçirib. Bu ölkədə yaşayan soydaşlarımız, tələbə gənclərin və yerli ictimaiyyətin iştirak etdiyi tədbirdə ermənilərin XX əsrin əvvəllərində Bakıda və ətraf rayonlarda həyata keçirdikləri vəhşiliklərdən danışılıb, dünya birliyinə, beynəlxalq təşkilatlara bu soyqırıma hüquqi və siyasi qiymət vermək çağırışı edilib.

31 mart - Azərbaycanlıların soyqırımı günü Birləşmiş Ştatlar və Kanada da keçirilib. Los-Angeles şəhərində “Amerika-Azərbaycan Şurası”, Hyustonda “Hyuston-Bakı Qardaşlaşmış şəhərlər Assosiasiyası”, Mayamidə “Azərbaycan-Amerika Mədəniyyət Assosiasiyası”, Vaşinqtonda USAN (Amerika Azərbaycanlıları Şəbəkəsi), Nyu-Yorkda “Amerika-Azərbaycan Cəmiyyəti” və “Azərbaycan Nyu-York Assosiasiyası” tərəfindən keçirilən tədbirlərdə 1918-ci il hadisələri zamanı Azərbaycanın yüzlərlə şəhər və kəndi, o cümlədən Qarabağda azərbaycanlıların yaşadığı 150-dən çox kəndinin xarabalığa çevrildiyi qeyd olunub. 1918-ci il hadisələri zamanı Qubada ermənilərin xüsusi qəddarlıqla törətdikləri kütləvi insan qətllərini aşkarlayan faktların üzə çıxarıldığı qeyd edilib. Martın 31-də “Kanada Azərbaycan Təşkilatlar Assambleyasına” üzv olan cəmiyyətlər, bu ölkədə təhsil alan azərbaycanlı gənclər və Türk diasporunun nümayəndələri Azərbaycanlıların soyqırımı günü ilə əlaqədar Ottava şəhərində Ermənistan səfirliyi önündə etiraz aksiyası keçiriblər.

Aprel ayının 1-də isə Azərbaycan-Avstraliya-Türk Dostluq Cəmiyyətinin təşkilatçılığı ilə Azərbaycanlıların soyqırımı gününə həsr olunmuş anım mərasimi keçirilib. Tədbirdə 1918-ci il 31 mart qırğınlarının dəhşətlərindən bəhs edən film nümayiş olunub, foto-sərgi təşkil edilib. Azərbaycan-Avstraliya-Türk Dostluq Cəmiyyətinin sədri İmaməddin Qasımov erməni millətçilərinin Azərbaycan xalqına qarşı törətdikləri vandalizm aktları barədə ətraflı məlumat verib. Həmçinin İmaməddin Qasımov tərəfindən tədbir iştirakçıları 31 mart qırğını barədə ətraflı məlumatlandırılıb. Bundan əlavə, aprelin 2-də Avstraliyanın Sidney şəhərində fəaliyyət göstərən “Azərbaycanın səsi” radiosunda ingilis dilində “Türk və Azərbaycan soyqırımları” adlı veriliş yayımlanıb. Sözügedən verilişdə 1918-ci ilin mart ayında ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdiyi soyqırımdan bəhs edilib, bu barədə videofilm nümayiş etdirilib.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

Olaylar.- 2012.- 3 aprel.- S.15.