Birinci qurultaydan sonra diaspora həyatında başlanan yeni dövr

Bu dövr Azərbaycan diasporunun inkişafı kimi xarakterizə edilir

(əvvəli ötən sayımızda)

Qurultaydan bir neçə ay sonra Azərbaycan Respublikasının prezidentinin 2002-ci il, 5 iyul tarixli fərmanı ilə Xarici Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsi yaradıldı. 2002-ci il, dekabrın 27-də isə “Xaricdə yaşayan azərbaycanlılarla bağlı dövlət siyasəti haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunu qəbul edildi.

Dünyada fəaliyyət göstərən Azərbaycan icmaları ilə məşğul olan dövlət orqanının yaradılması və müvafiq qanunun qəbulu dünya azərbaycanlılarının milli birliyi və təşkilatlanması prosesini daha da sürətləndirdi. Həmçinin soydaşlarımızın tarixi vətənlə əlaqələrinin genişləndirilməsini təmin etdi, haqq səsimizin dünyaya çatdırılmasına stimul verdi.

Heydər Əliyev Dünya Azərbaycanlılarının birinci qurultayında dövlətin bu istiqamətdə siyasətini səciyyələndirərkən onun ən üstün cəhətini bəyan edirdi: “Müstəqil Azərbaycan dövlətinin əsas ideyası azərbaycançılıqdır. Hər bir azərbaycanlı öz milli mənsubiyyətinə görə qürur hissi keçirməlidir və biz azərbaycançılığı, Azərbaycan dilini, mədəniyyətini, milli mənəvi dəyərlərini, adət-ənənələrini yaşatmalıyıq”.

***

Ümummilli lider Heydər Əliyev dövlətin təkcə öz ərazisində yaşayanlar üçün yox, həm də bütün dünyadakı azərbaycanlılar üçün çalışmalı olduğunu özünün əsas qayəsinə çevirən şəxsiyyət idi. “Biz hesab edirik ki, müxtəlif ölkələrdə yaşayan azərbaycanlıların hər biri yaşadığı ölkədə həyatını özü istədiyi kimi qurub yaşayır. Yaşadığı ölkənin vətəndaşıdır, onun qanun-qaydaları ilə yaşamalıdır və istədiyi yol ilə getməlidir. Ancaq, eyni zamanda indi azərbaycanlıların bir müstəqil dövləti mövcud olduğu halda, dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan azərbaycanlıların bir-biri ilə daha sıx əlaqə qurması, öz həmrəyliklərini bəyan etməsi və müstəqil Azərbaycan dövləti ilə əlaqələr yaratması tarixin bu mərhələsində çox əhəmiyyətli bir vəzifə kimi meydana çıxır. Bizim vəzifəmiz, Azərbaycan dövlətinin vəzifəsi ondan ibarətdir ki, bütün ölkələrdə yaşayan azərbaycanlılara mümkün olan qayğını, diqqəti göstərsin, onların həyatı ilə maraqlansın və dövlətimiz də ayrı-ayrı ölkələrdə olan Azərbaycan icmaları arasında əlaqələri daha da inkişaf etdirsin. Azərbaycanın xaricində yaşayan azərbaycanlılar isə gərək indi müstəqil Azərbaycan ilə daha da sıx əlaqələr qursunlar. Bunlar hamısı dünyada olan bütün azərbaycanlıların birliyinin, həmrəyliyinin təmin olunması üçün əsas şərtlərdir”. Qüdrətli dövlət adamının böyük müdrikliklə söylədiyi bu fikirlər bir daha sübut edir ki, Azərbaycan xalqının çox böyük çətinliklər bahasına əldə etdiyi müstəqilliyi qoruyub saxlamaq əzmi və bu tarixi nailiyyətin daimiliyini təmin etmək arzusu onun gələcəyə doğru inamla addımlamasına və dünya birliyində öz layiqli yerini tutmasına imkan verib. Ümummilli lider Heydər Əliyev həmçinin qeyd edirdi: “İnsan hansı ölkədə yaşamasından asılı olmayaraq, gərək öz milliliyini qoruyub saxlasın. Dünyada, eyni zamanda assimilyasiya prosesi də var. İnsanlar gərək yaşadıqları ölkədə o şəraiti mənimsəyərək orada özləri üçün yaxşı mövqelər tutsunlar. Ancaq daim öz milli-mənəvi dəyərlərinə, milli köklərinə sadiq olsunlar. Bizim hamımızı birləşdirən məhz bu amillərdir. Bizim hamımızı birləşdirən, həmrəy olan azərbaycançılıq ideyasıdır, azərbaycançılıqdır”. İndiyə qədər Azərbaycanın bir dövlət olaraq bütün sahələrdə qazandığı uğurların hər biri böyük ictimai-siyasi xadim, tarixi şəxsiyyət, dünya siyasətinin ən parlaq simalarından biri olan ümummilli lider Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Ümummilli lider Heydər Əliyevin Azərbaycanda milli dövlətçilik ideologiyasının yaradılması, suveren dövlət təsisatlarının formalaşdırılması və xalqımızın tarixi yaddaşının bərpası istiqamətində göstərdiyi xidmətlər indi bütün dünya tərəfindən təqdir olunur.

Peşəkar dövlət xadimi və dahi şəxsiyyət Heydər Əliyev çıxışlarında hər zaman xüsusi qeyd edirdi ki, xarici ölkələrdə güclü diaspor və lobbi formalaşdırmadan xarici siyasətdə qarşıya qoyulmuş strateji hədəflərə çatmaq, milli maraq və mənafeyi beynəlxalq müstəvidə müdafiə etmək mümkün deyil. Bu reallığı yetərincə düzgün qiymətləndirən ümummilli lider müxtəlif səbəblərdən Azərbaycanın hüdudlarından kənarda yaşamaq məcburiyyətində qalan azərbaycanlılarda milli ruhun yüksəldilməsinə, onların vahid ideologiya və milli dəyərlər ətrafında birləşməsinə çalışmış, xaricdəki soydaşlarımıza daima ümummilli problemlərə həssaslıqla yanaşmağı tövsiyyə etmişdi. Bu istiqamətdə ardıcıl və sistemli tədbirlərin həyata keçirilməsi Azərbaycanın xarici siyasət doktrinasının mühüm qoluna çevrilmişdi. Heydər Əliyev dövlət başçısı kimi müxtəlif ölkələrə səfərləri zamanı həmin ölkələrdə yaşayan soydaşlarımızla keçirdiyi görüşlərdə milli diaspor təşkilatlarının vahid, mütəşəkkil qüvvə kimi təşkilatlanması zərurətini önə çəkir, bunun ideoloji-siyasi konturlarını müəyyənləşdirirdi.

Heydər Əliyev Azərbaycan diasporunun fəaliyyətinin genişləndirilməsi və qüvvətləndirilməsinin müstəqil dövlətçiliyimizin möhkəmləndirilməsində mühüm təsirini qeyd edərək dəfələrlə bu məsələyə toxunmuş, soydaşlarımızı dövlətçiliyimizin möhkəmləndirilməsi işində fəal iştirak etməyə çağırmışdı. Ümummilli liderin hər il dekabr ayının 31-də Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü ilə əlaqədar Azərbaycan xalqına müraciəti, bu münasibətlə respublikamızda və xaricdə keçirilən ardıcıl tədbirlər xalqımızın özünü dərki, mənəvi bağlılığı istiqamətində atılan mühüm addımlardandır. Dünya azərbaycanlılarının bir araya gələrək təşkilatlanması, Azərbaycan dövləti ətrafında sıx siyasi, iqtisadi, mənəvi birliyi müstəqil dövlət quruculuğunun indiki mərhələsində və müstəqilliyimizin əbədiliyinin təmin olunmasında son dərəcə önəmli bir amildir. Bu gün milli səviyyədə keçirilən bayram neçə illər əvvəl atılmış addımın uzaqgörənliyini, tarixi köklərdən qaynaqlanmasını və daim müstəqil Azərbaycanın inkişafına xidmət edəcəyini əyani şəkildə sübuta yetirir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin 1991-ci il, dekabrın 16-da “Dünya azərbaycanlılarının həmrəylik və birlik günü haqqında” qərarı yenicə müstəqilliyini elan etmiş Azərbaycanın yeni tarixində ilk fundamental və yarandığı gündən tarixilik qazanan sənədlərdən biri oldu. Belə bir qərarın məhz qədim Azərbaycan diyarı Naxçıvanda qəbul olunması və sonradan bütün ölkədə bayram kimi keçirilməsi əsrlərin, tarixi irsin millətin soyuna köçürdüyü milli yaddaşın oyanışı kimi qiymətləndirilə bilər.

***

Azərbaycan Respublikası xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlılarla əlaqələri bu gün də dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindən biri sayır. Bu gün dünya azərbaycanlılarının milli birlik və həmrəylik problemi, Azərbaycan diasporunun formalaşdırılması, dünya azərbaycanlılarının bir-biri ilə və eyni zamanda tarixi Vətənlə əlaqələrinin yaradılması və möhkəmləndirilməsi məqamları dövlət səviyyəsində gündəmə gətirilən məsələdir. Dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyini daha da gücləndirmək və möhkəmləndirmək məqsədilə Azərbaycan Respublikasında həm dövlət səviyyəsində, həm də ictimai və elmi təşkilatlar səviyyəsində xeyli işlər görülüb və görülməkdədir. Bu məqsədlə son illərdə respublikamızda keçirilən əməli tədbirlər sayəsində xarici ölkələrdə yaşayan soydaşlarımızın millətimizin ümumi mənafeyi naminə təmasları xeyli intensivləşib. Bütün bunlarla yanaşı, diaspor quruculuğunun konkret bir dövrlə məhdudlaşmayan, strateji əhəmiyyətə malik, daimi fəallıq və zəhmət tələb edən uzunmüddətli proses olduğu da hər kəsə məlumdur. Elə buna görə də bu sahədə qazanılmış nailiyyətləri və qarşıda duran vəzifələri vaxtaşırı müzakirə etməyə zaman-zaman ehtiyac yaranır. Bu baxımdan ümummilli lider Heydər Əliyevin diaspor quruculuğu sahəsindəki siyasəti bu gün prezident İlham Əliyev tərəfindən inamla davam etdirilir. Dövlət başçısının prezident kimi fəaliyyətə başladığı ilk günlərdən diaspora və lobbi quruculuğuna xüsusi diqqətlə yanaşması belə deməyə əsas verir. Cənab prezident İlham Əliyev ilk gündən bəyan etmişdir ki, hər bir dövlətin xarici siyasətinin uğuru onun xaricdə formalaşdırdığı diaspor və lobbinin imkanlarından bilavasitə asılıdır. Bu şərtlərə əməl etməyən dövlətin isə xarici siyasətdə hansısa böyük uğurlar əldə etməsi mümkünsüzdür. Bu amili nəzərə alan xalqlar dünya miqyasında öz mənafelərini hər zaman layiqincə qoruyur, ümummilli problemlərin həllinə nail olur, öz dilini, mədəniyyətini, incəsənətini, tarixini lazımı səviyyədə təbliğ edir. Elə diasporlar da var ki, hələ öz dövləti yaranmamışdan xeyli qabaq formalaşıb, təşkilatlanıb və bu gün fəaliyyət göstərdiyi ölkələrin ictimai-siyasi həyatına fəal təsir imkanlarına malikdir. Məsələn, bu gün İsrail dövləti məhz güclü yəhudi lobbisinin və diasporunun mütəşəkkil fəaliyyəti ilə dünya miqyasında öncül mövqe tutur. Beynəlxalq aləmdə məşhurlaşmış “Soxnut” yəhudi təşkilatının illik büdcəsi 600 milyon dollara yaxındır və bu qurum İsrailə külli miqdarda yardım edir. Məhz bu baxımdan Azərbaycan prezidenti diaspor quruculuğu sahəsində qabaqcıl dövlətlərin təcrübə və köməyindən istifadəni zəruri hesab edir.

Ardı növbəti sayımızda

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafınaDövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

Olaylar.- 2012.- 10 aprel.- S.15.