DAK-ın Azərbaycan diasporunun inkişafında rolu

Konqresin üzləşdiyi problemlər bəzən bu imkanları azaldır

Son illərdə özünün inkişaf dövrünü yaşayan Azərbaycan diasporunun formalaşması, təşkilatlanması işində müvafiq dövlət qurumları ilə yanaşı bu sahə ilə yaxından məşğul olan qeyri-hökumət təşkilatları da fəallıq nümayiş etdirir, aparılan işə öz töhfələrini verməyə çalışırlar.

Belə təşkilatlardan biri olan Dünya Azərbaycanlıları Konqresi fəaliyyətə başladığı ilk gündən dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan soydaşlarımızın birliyi, bərabərliyi istiqamətində müvafiq addımlar atıb, Azərbaycan diasporunun inkişafı üçün səylərini səfərbər edib. Etiraf etmək lazımdır ki, 1997-ci ildə Birləşmiş Ştatlarda təsis edilən Dünya Azərbaycanlıları Konqresi bu günə qədərki fəaliyyəti dövründə bir sıra uğurlara imza atıb. Konqres dünyaya səpələnmiş azərbaycanlıların bir araya gəlməsi, xüsusilə də adi insani hüquqlardan məhrum olan güneyli soydaşlarımızın səsinin beynəlxalq ictimaiyyətə çatdırılmasında aktivlik nümayiş etdirib. Bu sahədə Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin gördüyü işlər dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində yaşayan soydaşlarımızın bir məqsəd ətrafında birləşməsinə, eyni zamanda Güney Azərbaycan probleminin dünya birliyinin gündəminə gətirilməsinə güclü təkan vermişdir. Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin rəhbərliyinin nüfuzlu beynəlxalq qurumların əsas şəxsləri, aparıcı ölkələrin dövlət rəsmiləri, parlament üzvləri ilə intensiv görüşləri, ictimaiyyət nümayəndələri qarşısında mütəmadi çıxışları artıq müəyyən konkret nəticələr vermiş, hətta Birləşmiş Millətlər Təşkilatının baş katibi səviyyəsində Güney Azərbaycanda yaşayan soydaşlarımızın dil, milli təhsil və milli mətbuat hüquqlarından məhrum olması faktı etiraf edilmişdir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Dünya Azərbaycanlıları Konqresi fəaliyyəti dövründə əldə etdiyi uğurlarla yanaşı problemlərlə də qarşılaşıb, müəyyən çətinliklərlə üzləşib. Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin üzləşdiyi ən ciddi problemlərdən biri bu təşkilatın zaman-zaman parçalanması, müəyyən insanların konqresdən ayrılmaları, bəzilərinin isə Dünya Azərbaycanlıları Konqresinə alternativ qurumlar yaratması olub. Təəssüf ki, bilərəkdən və ya bilməyərəkdən ayrı-ayrı dövlətlərin maraqlarına xidmət edən parçalayıcı qruplar və şəxslər Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin nüfuzunun artmasından narahatçılıq keçirərək onu bölüb zəiflətmək istiqamətində vaxtaşırı müxtəlif addımlar atıblar.

Məlumat üçün qeyd edək ki, Dünya Azərbaycanlıları Konqresi daxilində ilk parçalanma 2005-ci ilə təsadüf edib. Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin 2002-ci ildə Haaqada keçirilən qurultayından sonra bir qrup şəxslər adıçəkilən qurumdan ayrılaraq yeni konqres formalaşdırmaq istiqamətində fəaliyyət göstəriblər. Həmin dövrdə təşkilatın parçalanması ilə Dünya Azərbaycanlıları Konqresi adı altında iki qurum fəaliyyət göstərib. Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin 2005-ci ildə parçalanmasından sonra yaranan iki DAK-dan birinə Cavad Derəxti, digərinə isə Məhəmmədrza Xeşti rəhbərlik edirdi. Bir müddət sonra isə Məhəmmədrza Xeştinin rəhbərlik etdiyi DAK adını dəyişərək Demokratik Dünya Azərbaycanlıları Konqresi adlandırdı. Təssüflər olsun ki, Dünya Azərbaycanlıları Konqresi daxilində baş verən parçalanma və ziddiyətlər bununla kifayətlənmədi. Sonrakı dövrlərdə də konqres daxilində ciddi fikir ayrılıqları, parçalanmalar baş verdi. 2010-cu ilin dekabr ayının 24-də Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin Almaniyanın Bonn şəhərində XI Qurultayı keçirildi. Qurultayda Dünya Azərbaycanlıları Konqresinə yeni rəhbərlik və həmsədrlər seçildi. Beləliklə, Sabir Rüstəmxanlı və Firidun Pərvizniya Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin həmsədri seçilərək adı çəkilən qurumu bir müddət ziddiyətlərdən kənar saxlaya və ümumi hədəflər uğrunda mübarizə aparan bir təşkilata çevirə bildilər.

Lakin son günlər yenidən Dünya Azərbaycanlıları Konqresi ətrafında baş verənlər yenidən bu təşkilatın effektiv fəaliyyətini kölgə altına alıb. Bir müddət əvvəl hər iki tərəfin birgə birlik qurultayı keçirmək barədə əldə etdiyi razılığın bu günlərdə qeyri-müəyyən səbəblərdən pozulması konqresin birləşmə ehtimalını yenidən sıfıra endirib.

Bu gün Dünya Azərbaycanlıları Konqresi daxilində baş verən qalmaqallar dünyada yaşayan soydaşlarımız, ayrı-ayrı diaspor təşkilatları, vaxtilə DAK-da təmsil olunan insanlar tərəfindən narahatçılıqla qarşılanır, bu olaylara ciddi etiraz səsləri qaldırılır. Beynəlxalq Diaspora Mərkəzinin sədri İsmayıl Ağayev də Dünya Azərbaycanlıları Konqresi daxilində baş verən hadisələrdən ciddi narahatçılıq keçirdiyini deyir: “Uzun müddət Dünya Azərbaycanlıları Konqresində fəaliyyət göstərən, konqresin İdarə Heyətinin üzvü və DAK-ın Azərbaycan nümayəndəliyinin sədri olmuş biri kimi deyə bilərəm ki, bu gün bəzi insanlar Dünya Azərbaycanlıları Konqresindən qalxan kimi istifadə edirlər. Dünya Azərbaycanlılarını özündə birləşdirən bir təşkilatın bir neçə yerə parçalanması təbii ki, narahatedicidir. Bu heç kimə şərəf gətirən bir məsələ deyil. Birmənalı şəkildə bu kimi olaylar hamımızı məyus edir. İnsanı narahat edən bir məqam isə ondan ibarətdir ki, birmənalı şəkildə diaspora fəaliyyəti ilə məşğul olmayan, bu sahəyə aidiyyatı olmayan insanlar iki ildə bir dəfə meydana çıxaraq qurultay ajiotajı yaradırlar. Sanki nəsə əldə etmək ümidi və niyyəti güdən insanlar qurultay məsələsini gündəmə gətirirlər. Həmin insanlar elə hesab edirlər ki, bu da onların diaspora fəaliyyətidir və ya Dünya Azərbaycanlıları Konqresində, Azərbaycan xalqı qarşısındakı vəzifəsidir”. Beynəlxalq Diaspora Mərkəzinin sədri deyib ki, rəhbərlik etdiyi qurum, eləcə də orada təmsil olunan insanlar, diaspor fəalları heç bir tərəfdə olmaq niyyətində deyil: “Biz bu mövqeyimizi dəfələrlə bəyan etmişik. Mən Beynəlxalq Diaspora Mərkəzinin sədri kimi həmin insanları bir daha ümummillət mənafeyi, 35 milyondan artıq soydaşımızın Cənubi Azərbaycanda fars şovinizminin basqıları altında inildəməsi xatirinə öz təkəbbürlükləri, mənəm-mənəmliklərini kənara qoymağa çağırıram. Hesab edirəm ki, tərəflər birgə vaxt müəyyən edib birgə qurultaya getsinlər. Neytral olaraq 15 nəfərdən ibarət qrup formalaşdırılsın, qurultay keçirilsin, açıq səsvermə yolu ilə konqresin İdarə Heyəti, sədr seçilsin”. İsmayıl Ağayevin sözlərinə görə, ən ağrılı məqam tərəflərin bir-birini hansısa ölkənin agenti adlandırmasıdır: “Bir tərəf digər tərəfi İran və ya Rusiya agenti adlandırır. Bu cür fikirlərlə tanış olanda düşünürsən ki, bizim ya erməni, ya da başqa bir düşmənimiz var. Sanki biz özümüz özümüzə düşmənik. Hesab edirəm ki, həm Sabir Rüstəmxanlı, həm də Cavad Derəxti özündə güc tapıb bu məsələyə son qoyacaqlar. Ən azı öz adları, nüfuzları və uzun illər Vətənə, millətə etdikləri xidmətin xatirinə bu problemi yoluna qoymalıdırlar. Sabir Rüstəmxanlı Azərbaycan xalqının ən dəyərli simalarından, şairlərindən biridir, milli vətənpərvər bir insandır. Cavad Derəxti də uzun illər dünya azərbaycanlılarının formalaşmasına xidmət etmiş bir insandır. Cənab prezident İlham Əliyev də onun bu xidmətini qiymətləndirib. Hesab edirəm ki, bu iki şəxsin özünə qalsa problem qısa müddətə həllini tapar və onlar bir-biri ilə tez dil tapa bilərlər. Ancaq onların ətrafında olan bəzi insanlar buna imkan vermirlər. Həmin insanlar öz məqsədlərinə çatmaq, siyasətlərini həyata keçirmək üçün Sabir Rüstəmxanlı və Cavad Derəxtiyə təsir göstərir, Dünya Azərbaycanlıları Konqresini arzuedilməz vəziyyətə gətirib çıxarırlar. Düşünürəm ki, Sabir Rüstəmxanlının təcrübəsi, dünyaya baxışı, keçdiyi şərəfli yol bu problemin yoluna qoyulmasına müsbət təsir göstərəcək. Xırda hisslərdən, düşüncələrdən uzaq olmaq. Artıq Dünya Azərbaycanlıları Konqresini elə bir vəziyyətə gətirib çıxarıblar ki, bu məsələ bir sıra televiziya kanallarında dartışma mövzusuna çevrilib”. İsmayıl Ağayev deyib ki, Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin dünyada yaşayan soydaşlarımızın həqiqi mənada birliyini təmin edən bir təşkilata çevrilməsi üçün zamanında çox işlər görüb, müəyyən dəstək nümayiş etdirib: “Biz ailəmizə, uşağımıza xərcləmədiyimiz pulları Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin yolunda sərf etmişik. Ona görə yox ki, bu kim kimlərsə Dünya Azərbaycanlıları Konqresini dedi-qodu yuvasına çevirsin, məsələ məhkəmə çəkişməsinə çatsın. Ancaq bütün halda Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin birləşməsi, vahid şəkildə fəaliyyət göstərməsinə öz töhfəmizi verməyə, əziyyət çəkməyə hazırıq. Biz Beynəlxalq Diaspora Mərkəzi olaraq birləşmə tərəfindəyik. Bizim mərkəzimiz Dünya Azərbaycanlıları Konqresini parçalayan tərəflərin yanında olmayacaq”.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

Olaylar.- 2012.- 14-16 aprel.- S.15.