Azərbaycan diasporu kifayət qədər formalaşıb

İsmayıl Ağayev: “Xocalı soyqırımının 20-ci ildönümü ilə bağlı istər Türkiyə, istərsə də Avropa ölkələrində silsilə tədbirlərin keçirilməsi ilə Azərbaycan diasporunun gücü birmənalı şəkildə göründü”

“Beynəlxalq Diaspora Mərkəzi olaraq özümüzü güclü hesab edir, arxamızda dövlətin dayandığını görürük”

Beynəlxalq Diaspora Mərkəzinin sədri İsmayıl Ağayevin “OLAYLAR”-a müsahibəsi

-İsmayıl müəllim, Şuşanın işğalının 20-ci ildönümünün Azərbaycanda və ondan kənarda qeyd edilməsi ilə bağlı bu günlərdə prezident İlham Əliyev sərəncam imzaladı. Bu sərəncamdan irəli gələrək Şuşanın işğalının ildönümü ərəfəsində Beynəlxalq Diaspora Mərkəzi olaraq xarici ölkələrdə hansı tədbirlər keçirməyi nəzərdə tutmusunuz?

-Beynəlxalq Diaspora Mərkəzi olaraq cənab prezidentin imzalamış olduğu bütün sərəncamları birmənalı şəkildə dəstəkləmişik. Biz də bir diaspora təşkilatı olaraq bu istiqamətdə işlərimizi davam etdiririk. Dövlət başçısının Şuşanın işğalının ildönümü ilə bağlı imzalamış olduğu sərəncam biz diasporçuları da hərəkətə gətirib. Şuşanın işğalının ildönümü ilə bağlı Beynəlxalq Diaspora Mərkəzinin Avropa, Rusiya və Orta Asiya nümayəndəliklərinə müvafiq təlimatlar verilib ki, həmin yerli təşkilatlarda bu istiqamətdə tədbirlər keçirilsin. Xüsusi olaraq bu kimi tədbirlər Çexiya, Belarus, Türkiyə və digər dövlətlərdə təşkil olunacaq. Həmin tədbirlər zamanı iştirakçılara, eləcə də yerli ictimaiyyətə Şuşanın ermənilər tərəfindən işğal edildiyi, ermənilərin Şuşada milli-mədəni abidələrimizi məhv etdiyi barədə məlumatlar veriləcək, maarifləndirici xarakter daşıyan materiallar paylanacaq. Hesab edirik ki, həm Şuşa, həm də itirilmiş digər torpaqlarımızla bağlı apardığımız mübarizəni daha da zənginləşdirməli və sürətləndirməliyik. Həmçinin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının az da olsa ayırdığı maliyyə yardımı ilə ölkəmizin haqq səsinin Türkiyə vasitəsilə dünya ictimaiyyətinə çatdırılması istiqamətində müxtəlif tədbirlər həyata keçirəcəyik. Eyni zamanda Azərbaycan mədəniyyətinin təbliği sahəsində də tədbirlərimiz nəzərdə tutulub. İyun ayına qədər Beynəlxalq Diaspora Mərkəzi olaraq Türkiyənin Kayseri şəhərində Azərbaycan mədəniyyəti günləri keçiriləcək. Eyni zamanda Azərbaycan tarixi, Dağlıq Qarabağ problemi ilə əlaqədar elmi-praktik konfrans, seminarlar təşkil olunacaq.

-Bu gün Azərbaycan diasporu ölkəmizin həqiqətləri, Dağlıq Qarabağ problemini dünya ictimaiyyətinə tam mənada çatdıra bilirmi? Ümumiyyətlə, diasporumuzun bu istiqamətdəki fəaliyyətini qənaətbəxş saymaq olarmı?

-Hesab edirəm ki, son dövrlər, xüsusilə Dünya Azərbaycanlılarının üçüncü qurultayındn cənab prezidentimizin diaspor təşkilatları qarşısında qoyduğu vəzifələr, verdiyi tapşırıq və tövsiyyələrin icrası yüksək səviyyədədir. Artıq bu istiqamətdə müsbət tendensiya müşahidə edilir. Buna bir neçə misal da göstərmək mümkündür. Belə ki, Fransa Senatı qondarma “erməni soyqırımı” ilə bağlı qanunu müzakirəyə çıxararkən Azərbaycan diasporu kifayət qədər fəallıq nümayiş etdirərək Türkiyəyə yetərincə dəstək verdi. Birmənalı şəkildə dövlət və diasporun, qeyri-hökumət təşkilatlarının birgə mübarizəsinin forması əksini tapdı. Heç kimə sirr deyil ki, son dövrlərdə Azərbaycan diasporu kifayət qədər formalaşıb, mübarizənin formasını düzgün taparaq aktiv bir fəaliyyətə keçib. Təbii ki, bu da ilk növbədə Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin bu məsələdə öncül rol oynamasından irəli gəlir. Biz də qeyri-hökumət təşkilatları olaraq bu istiqamətdə dövlətimizə, Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinə, onun apardığı siyasətə dəstək verir, bu və ya digər fəaliyyətimizlə aparılan ümumi işə öz töhfəmizi verməyə çalışırıq. Bir qədər kənarda qalan diaspor təşkilatlarını isə aparılan ümumi işə, Dağlıq Qarabağ problemində Azərbaycanın haqq işinin qorunmasında dövlətə yardımçı olmağa çağırırıq. Biz o zaman fəaliyyətimizlə razı qala bilərik ki, torpaqlarımız işğaldan azad edilsin, Cənubi Azərbaycandakı 35 milyonluq soydaşımızın haqqı tanınsın, Şuşada, Xankəndində Azərbaycanın üçrəngli bayrağı dalğalansın. Məhz o zaman tam əminliklə deyə bilərik ki, diasporumuzun fəaliyyətindən razıyıq. Ancaq onu da etiraf etmək lazımdır ki, bu məsələdə beynəlxalq güclər, Birləşmiş Ştatlar, Fransa, Rusiya kimi dünya nəhəngləri də müəyyən rol oynayırlar. Ermənilər sadəcə həmin güclərin əlində bir oyuncağa çevrilib. Bu dövlətlər bəzi hallarda Azərbaycana dost olduqlarını desələr də, ancaq sözün həqiqi mənasında müstəqil bir Azərbaycan dövlətinin güclənməsini qəbul etmək istəmirlər. Belə olan halda Azərbaycan dövlətinin üzərinə daha artıq yük düşür ki, biz ikiqat zəhmət çəkib işləyək. Nəticə etibarilə bizim apardığımız fəaliyyət, gördüyümüz işlər daha səmərəli olsun.

-Dünya Azərbaycanlılarının üçüncü qurultayından sonra Azərbaycan diasporunun fəaliyyətində hansı müsbət keyfiyyətlər baş verib?

-Dünya Azərbaycanlılarının üçüncü qurultayından sonra Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi ilə diaspor fəaliyyəti ilə məşğul olan qeyri-hökumət təşkilatları arasında bir rabitə yaranıb. Deyərdim ki, artıq Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi öz qapılarını diaspor təşkilatlarının üzünə açıb, bu dövlət qurumu diaspora fəaliyyəti ilə məşğul olmaq istəyən təşkilatlarla əməkdaşlıq etməyə daha çox can atır. Bu göz önündədir. Konkret olaraq Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin dəvəti ilə Fransa Senatının bir qrup üzvünün Azərbaycana səfər etməsi, eləcə də Avropanın digər ölkələrindən nümayəndə heyətlərinin ölkəmizə gəlməsi, xüsusilə Çanaqqala savaşında şəhid olmuş azərbaycanlıların xatirəsinə abidənin ucaldılması ilə bağlı Dövlət Komitəsinin Beynəlxalq Diaspora Mərkəzinin başladığı təşəbbüsə dəstək verməsi bütün bunları təsdiqləyir. Bu il Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin əməkdaşı ilə bərabər biz Türkiyədə səfərdə olduq. Səfər çərçivəsində Ankara, İstanbul və Çanaqqalada olduq, Çanaqqala savaşının 97-ci ildönümü ilə bağlı keçirilən tədbirlərdə iştirak etdik. İstər Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin əməkdaşları, istərsə də səfirlik və ya konsulluq nümayəndələri bizimlə birlikdə həmin tədbirlərdə olanda Beynəlxalq Diaspora Mərkəzi olaraq özümüzü güclü hesab edir, arxamızda dövlətin dayandığını görürük. Bu zaman biz də daha ürəkli olur, işlərimizi daha güclü, səmərəli qurmağa başlayırıq. Təkcə Xocalı soyqırımının 20-ci ildönümü ilə bağlı istər Türkiyə, istərsə də Avropa ölkələrində silsilə tədbirlərin keçirilməsi ilə Azərbaycan diasporunun gücü birmənalı şəkildə göründü. Bu həm də onu sübut edir ki, artıq iş başlayıb və bu işi davam etdirmək lazımdır. Çünki bizim zamanımız çox azdır. Torpaqlarımızın işğalından artıq 20 il keçib, yaşlı insanlar dünyasını dəyişib, orta nəsil xiffət içərisindədir, gənclər isə bu məsələdən bir çox hallarda bir qədər kənarda qalıb. Ancaq onu da etiraf etmək lazımdır ki, son dövrlərdə gənclər bu istiqamətdə bir qədər aktivlik nümayiş etdirirlər. Gənclərlə bağlı Dövlət Proqramının qəbul edilməsi, Bakıda Dünya Azərbaycanlı Gənclər Birliyinin təsis qurultayının keçirilməsi onu deməyə əsas verir ki, artıq gənclərimiz bu mübarizədə yeni bir mərhələyə qədəm qoyur, Azərbaycan həqiqətləri, Dağlıq Qarabağ probleminin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması işində fəallıq nümayiş etdirirlər. Düşünürəm ki, bu siyasət bu cür davam etsə itirilmiş torpaqlarımızın geri qaytarılmasına tezliklə nail ola biləcəyik.

-Ermənistandan deportasiya olunmuş soydaşlarımızın haqq və hüquqlarının tanınması, bu məsələyə Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsində baxılması istiqamətində Beynəlxalq Diaspora Mərkəzinin başladığı layihə hansı mərhələdədir və hazırda da Ermənistandan deportasiya olunmuş azərbaycanlıların ərizələrinin qəbulu prosesi davam edirmi?

-Beynəlxalq Diaspora Mərkəzi olaraq Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlıların ərizələrinin bir qismi Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinə göndərilib. Həmin ərizələrə baxılması, onların aqibətini öyrənmək məqsədilə Milli Qeyri Hökumət Təşkilatları Forumunun prezidenti Rauf Zeyni ilə birlikdə Strasburqda səfərdə olduq və məhkəmə heyəti ilə görüşdük. Həm azərbaycanlılar, həm də ermənilər tərəfindən qaldırılmış bu məsələ artıq Fransanın özündə siyasiləşmiş bir məsələyə çevrilib. Çünki Azərbaycanla yanaşı Ermənistan tərəfindən də kifayət qədər ərizələr təqdim olunub. Hər iki tərəfdən Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinə müraciət edən insanlar külli miqdarda vəsait tələb edir. Xüsusilə, azərbaycanlılar illərlə yaşadıqları evlərindən zorla çıxarılıb, mal-mülklərini itirib, torpaq islahatlarından kənarda qalıblar. Bunun bir siyasi məsələ olduğunu nəzərə alan Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi hələlik həmin şikayətlərə baxmağı, onlara hüquqi qiymətin verilməsi prosesini saxlayıb. Ancaq biz yenə də bu məsələnin üzərində dayanırıq. Biz əzəli torpaqlarımız olan Göyçə, Dərələyəz, Zəngəzur, Vedibasar mahallarından qovulmuş azərbaycanlılara ən azı Dağlıq Qarabağda yaşayan ermənilər kimi muxtar vilayət statusunun verilməsini tələb edirik. Ümumiyyətlə bu məsələlər gündəmdədir. Çünki bu bizim haqq işimizdir, bir an da olsa bu məsələdən geri çəkilmirik. Ancaq bu günkü durum, vəziyyət daha artıq addımlar atmağı mümkünsüz edir.

Süleyman İsmayılbəyli

Olaylar.- 2012.- 18 aprel.- S.15.