Nə aldığınızı bilirsinizmi?

Qida məhsullarının qablaşdırılması və hazırlanma qaydaları ən çox diqqət edilməsi tələb olunan maddələrdir. Ərzağın satışı zamanı istehlakçıya təzə, gigiyenik qaydalara uyğun şəkildə çatdırılmasında düzgün qablaşdırılmanın böyük önəmi var. Yəni məhsullar ekoloji təsirlərlə yanaşı, toplanma, daşınma zamanı meydana gələn zərərlərdən ancaq doğru qablaşdırılma sayəsində qoruna bilər.

Eləcə də ideal bir paketləmə məhsulu tozdan, nəmdən, hər hansı bir təsirdən qorumalıdır. Bir sıra qida məhsulları var ki, onların qablaşdırılmasında və hazırlanmasında alüminium folqalardan istifadə edilir. Bu gün onları həm bəzi soyuq məhsulların qapağında, həm də isti yeməklərin üzərində görmək olar. Məsələn, 1950-ci ilə qədər süd şüşə butulkalarda satılırdı. Lakin sonralar daha yüngül paketdən istifadə ilə bağlı olaraq bu şüşə qablardan istifadə azaldı. ABŞ-da şüşə qablardan istifadə cəmi 10 faiz olsa da, Avropa ölkələrində bu rəqəm daha yüksəkdir. Türkiyədə şüşə qablardan istifadə 3,5 faiz təşkil edir. Bu rəqəm açıqda satılan südün yanında olduqca aşağı olsa da, "paket" südlərdən 1,6 faiz çox satılır. Şüşələrin ağzı isə adətən alüminium folqa ilə örtülür. Qapaq kimi istifadə edilən, yapışma xüsusiyyəti olmayan bu folqalar əvvəlcə sıxılaraq qapaq halına gətirilir və şüşələrin ağızlarına örtülür. Sıxılma zamanı folqanın səthə daha düzgün yerləşməsi üçün üzərinə mineral yağlar çəkilir ki, həmin məhsul bir müddət qaldıqda burada reaksiya baş verir. Son zamanlar mətbəxlərdə də alüminium folqalardan geniş istifadə edilir. Müxtəlif yeməkləri alüminium folqalara büküb sobalara qoyurlar, bu zaman yeməyin hazırlanması asan başa gəlir. Yaxud bir çox yerlərdə hazır toyuq "qril"ləri ona bükülərək satılır. Eləcə də müxtəlif yeməkxanalarda bu folqalara bükülmüş yeməkləri görmək olar.

Orqanizmdə alüminiumun çox olması problemlərə yol açır

Ümumiyyətlə, yemək bişirmək, yaxud soyuducuda yemək saxlamaq üçün hər gün alüminium folqa və qablardan istifadə edilməsinin sağlamlıq baxımından zərərləri təsdiq edilib. Bu araşdırmalara görə, xüsusilə termal emala məruz qalan yeməklərə bükülən, həmçinin uzun müddət qidanın üzərində saxlanılan folqalardakı alüminium maddəsi yeməklərə keçir. İnsan orqanizmində alüminiumun çoxluğunun hansı problemlərə yol açmasına gəldikdə isə həkim-terapevt İlqar Musayevin sözlərinə görə, alüminiumun insan orqanizminə başda sümük əriməsi xəstəlikləri olmaq üzrə çox sayda zərəri var: "Bunlardan bəziləri anemiya, sümük əriməsi, zəka geriliyi və xərçəngdir. Altsgeymer xəstəliyinin son zamanlar getdikcə artmasının səbəbi tam olaraq bəlli olmasa da, aparılan araşdırmalar bu xəstələrin beyin toxumasında yüksək faizdə alüminium olduğunu göstərir. Bu da altsgeymer və alüminium arasında bir bağlılıq olması ilə əlaqələndirilir. Həmçinin sübut olunub ki, böyük miqdarda alüminium orqanizm üçün çox vacib olan kalsium, dəmir, fosfor, maqnezium kimi mineralların qəbulunu da azaldır". İnsan orqanizmi alüminiumu mətbəx qablarından, folqalardan alır ki, onlar da sümüklər, beyin, böyrək və mədəyə təsir edir. Həkimin sözlərinə görə, alüminiumdan zəhərlənmə əlamətləri huşunu itirmə, qaraciyər funksiyasının pozulması, iştahsızlıq, əzələ ağrısı, nəfəs darlığı, kəlmələri düzgün tələffüz etməmə, qan və beyin funksiyasının pozulması, dəri problemi, qəbzlik və sairdir: "Ona görə də insanlar alüminium məhsullardan istifadədən uzaq durmalıdırlar. Xüsusilə də alüminium qablar əvəzinə paslanmaz polad qablar, folqa yerinə yağlı kağızlara üstünlük verilməlidir. Xüsusilə də hamilələrin onlardan imtina etmələri lazımdır". Onu da qeyd edək ki, alüminium gündəlik istifadə etdiyimiz bir sıra məmulatlarda da var. Məsələn, saç şampunları, dezodorantlar, bəzi dərmanlarda, hətta içdiyimiz su və çayın içərisində də var.

İnsanlar mədələrinə zərbə vururlar

Qastroenteroloq Lalə Cəfərova da təsdiq edir ki, alüminiumdan istifadə bir sıra xəstəliklərə səbəb olur: "Ümumiyyətlə, qidaların alüminium qablarda saxlanmasının təhlükə yaratması hər zaman mövcud olan bir fikirdir. Buna görə də çalışmışıq ki, mətbəxdə yemək hazırlayarkən belə qablardan az istifadə edək. Son zamanlar isə alüminium folqalardan da istifadə halları artıb. Hazırda mətbəxlərdə geniş tətbiq edilir ki, qadınlar bu gün asan başa gəlməsi üçün istənilən bir qida məhsulunu folqaya büküb sobaya qoyurlar və bu isti şəraitdə reaksiya gedir. Üstəlik, həmin qida məhsulunun üzərinə müxtəlif ədviyyatların da əlavə olunduğunu unutmamalıyıq. Həmin yeməklərin istifadəsindən sonra mədədə ağrılar yaranır. İnsanlar əslində bu ağrıların yaranma səbəbini bilmirlər. Ancaq fakt budur ki, səbəbini bilmədikləri üçün bu proses dəfələrlə təkrar olunur və nəticədə mədə-bağırsaq pozğunluğu daha da artır. Sanki bununla mədələrinə dəfələrlə zərbə vururlar". Ona görə də qastroenteroloq folqanın turşulu, yüksək temperaturda bişirilən və uzun müddət dondurulan qidaların bükülməsində istifadəsinə diqqət yetirilməli olduğunu vurğulayır. Xüsusilə də alüminium qablar əvəzinə paslanmaz polad qablar, folqa yerinə yağlı kağızlara üstünlük verilməsini məsləhət görür.

Olaylar.- 2012.- 25 aprel.- S.11.