Uşaqlarımız hansı cizgi filmlərindən qorxur?

Psixoloqlar valideynlərə bununla bağlı konkret məsləhətlər verirlər

Bu günlərdə 4 yaşlı qızlarını paytaxtdakı məşhur əyləncə mərkəzlərindən birinə aparan valideynlər qəribə mənzərənin şahidi olublar. Əyləncə mərkəzində balacaları əyləndirmək üçün nəzərdə tutulmuş cizgi film qəhrəmanları “Tom” və “Cerri”ni görən balaca Aylin qorxaraq masanın altına girib.

Övladlarının ötən il də eyni vəziyyətə düşən ana və ata nəhayət çıxış yolunu, “Tom” və Cerri”nin həqiqi olmadığını sübut etməkdə görüblər. “Tom”dan kostyumunu çıxarmasını xahiş ediblər. Nəhəng “Tom” kostyumunun altından adam çıxdığını görən Aylin nəhayət masanın altından çıxıb və cizgi film qəhrəmanları ilə şəkil çəkdirməyə razılıq verib. Aylindən Tomdan indiyə qədər nəyə görə qorxduğunu soruşduqda isə, cizgi filmində Tomun qayçı ilə stolu kəsməsi səhnəsini dəhşətlə təsvir edib və Tomun onu da kəsəcəyindən qorxduğunu deyib... Bakıda fəaliyyət göstərən Psixologiya və Konsultasiya Mərkəzinin rəhbəri Narınc Rüstəmova deyir ki, uşaqların- xüsusən də, 6 yaşına qədər uşaqların inkişafında cizgi filmlərinin çox güclü təsiri var. Bu yaş onların şəxsiyyətinin inkişafındakı vacib mərhələdir və cizgi filmlərin olması çox vacibdir. “Hər yaşın öz cizgi filmləri var və valideyn bunu özü tənzimləməlidir. Məsələn, “Ben 10” cizgi filmi hələ şiddət başa düşmədiklərinə görə 6 yaşa qədər uşaqlara məsləhət deyil. Lakin 6 yaşdan yuxarı uşaqlarda aqressiyanı anlama var”.

Psixoloqun sözlərinə görə, kiçik yaşlı uşaqların baxdıqları cizgi filmlərində süjetlərin olması çox vacibdir. Uşaqların yaddaş həcmi çox kiçik olduğuna görə onlara kiçik həcmli cizgi filmləri izlətmək lazımdır. Psixoloq hesab edir ki,

0-3 yaş arası uşaqlar gün ərzində- 20 dəqiqə,

3-6 yaş arası uşaqlar gün ərzində- -1 saata qədər (fasilələrlə),

6-10 yaş arası uşaqlar gün ərzində- - 1,5- 2 saat cizgi filmlərinə baxa bilər.

Aqressiv cizgi filmlərini - qan olan və qan olmayan (sadəcə dava səhnələri olan) kimi təsnif edən psixoloq qan olan filmlərin uşaqlara pis təsir etdiyini, ümumiyyətlə, qırmızı rəngin uşaqları aqressivləşdirdiyini, qırmızı rəngə meylli uşaqların daxilində təcavüzkarlığa meyl olduğunu deyir. Bəzən çox kiçik uşaqlarını öz qayğılarına görə televizor qarşısında qoyan valideynlərə də rast gəlinir. Amma 1 yaşa qədər uşaqlar televizora çox baxdıqda bu onların nitqində qüsurların yaranmasına səbəb ola bilər.

Son zamanlar dünyada məşhur olan bir sıra film istehsalçıları var ki, onlar hansısa dini təriqətləri, müəyyən ideologiyaları təbliğ edir, abstrakt və mifik təfəkkürlə gənclərin-xüsusən də uşaqların mənəviyyatını dəyişməyə çalışırlar. Bura abstrakt, təkgözlü və s. anormal varlıqlarla bağlı olan cizgi filmləri daxildir. Narınc Rüstəmovanın sözlərinə görə, “uşaqlar tanıdıqları varlıqlardan qorxmurlar, çünki, onlarda müdafiə refleksləri var. Amma qəribə məxluqlar, naməlum obyektlər onlarda qorxu yaradır. Bu varlıqların nə - insan ya heyvan olduğunu bilmədiklərinə görə onlarda fobiyalar yarana bilər, yuxuları pozula bilər”.

Sovet dövründə çəkilmiş cizgi filmləri ilə böyüyən orta nəsil nümayəndələri üçün təbii ki, bu, qəribə görünə bilər. Məsələn, “Tıq-tıq xanım və siçan bəy”, “Cırtdanın yeni sərgüzəşti”, “Humayın yuxusu”, “Meşəyə insan gəlib”, “Tülkü həccə gedir”, “Kirpi balası və alma” və s. kimi vaxtilə çəkilmiş milli cizgi filmlərində nəinki zorakılıq səhnələri olmurdu, həmçinin dərin hikmət, öyüd, nəsihət olurdu. Hazırda isə ölkəmizdə cizgi film bazarını qayçı ilə stolu kəsən, balta ilə bir-birini qovan, bir-birinin başını kəsən qəhrəmanları olan xarici cizgi filmləri tutub. “Azanfilm” animasiya studiyasının direktoru Elçin Hami Axundov Azərbaycanda bu günə qədər 100-dən artıq animasiya filmi çəkildiyini deyir. O, bu sahədə vəziyyətin o qədər də ürəkaçan olmamasının səbəbini isə kadr çatışmazlığı ilə bağlayır. Əvvəllər bu sahədə 50-yə yaxın rəssam işləyirdisə, indi onlardan yalnız 5-6 nəfər qalıb. Bu sahədə işləmək istəyən bir çox rəssamlar var ki, onlar da animasiyanın spesifikasını bilmədiklərinə görə çətinlik çəkirlər. Lakin Elçin Hami Axundov hesab edir ki, bu məsələnin öz həllini, nəhayət ki, bu ilin sonu gələn ilin əvvəllərində tapacağı gözlənilir. Belə ki, onlar Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi ilə birlikdə animasiya kurslarının təşkilini planlaşdırırlar. Çəkilən animasiya filmlərinin disk şəklində satışına gəlincə isə Elçin Hami Axundov bildirdi ki, “Azanfilm” studiyasına yalnız istehsalat üçün vəsait ayrılır, film çəkildikdən sonra Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə qaytarılır və satışı, reklamı ilə onlar məşğul olurlar”. Qeyd edək ki, "Bakıfilm" kinostudiyasından da gələcəkdə bu sahədə addımlar atılacağı bildirildi. Bəzi ölkələr daha sərt mövqe tutaraq qorxulu və müxtəlif ideologiyaları təbliğ edən cizgi filmlərinin yayımını qadağan etsələr də, ən yaxşısı valideynlərin nəzarəti və diqqətidir.

Olaylar.- 2012.- 26 aprel.- S.11.