Azərbaycan və türk diaspora təşkilatlarının birliyinə nail olmuşuq

İlqar İlkin: “Xarici ölkələrdə digər türkdilli xalqların diaspora təşkilatları və ictimai birlikləri ilə də əlaqələrin hərtərəfli inkişafı üçün lazımi addımları atmalıyıq”

“Azərbaycan diaspora təşkilatlarının gücünü görmək üçün onlarla birgə əməkdaşlıq etmək lazımdır”

“Birlik” jurnalının baş redaktoru İlqar İlkinin “OLAYLAR”-a müsahibəsi

-İlqar bəy, baş redaktoru olduğunuz “Birlik” jurnalı müntəzəm olaraq diaspora mövzularına da geniş yer ayırır və Azərbaycan diasporunun hazırkı durumunu təhlil edir. Siz, hazırda Azərbaycan diasporunun durumunu necə qiymətləndirirsiniz?

-Azərbaycan diasporunun yayılma coğrafiyası və say tərkibinə diqqət etsək, diasporamızın istər say, istərsə də nüfuz baxımından artıq təmsil olunduqları ölkələrdə böyük irəliləyişlərə nail olduqlarını söyləyə bilərik. Əvvəllər diaspora təşkilatlarımız yalnız öz milli mənsubiyyətini, adət-ənənələrini, mənəvi-əxlaqi dəyərlərini qoruyub saxlamaq, Azərbaycanla əlaqələrini itirməmək üçün daha çox fəaliyyət göstərirdilərsə, artıq onlar yaşadıqları ölkələrdə Azərbaycanın qarşılaşdığı haqsız problemlərlə bağlı öz səslərini də ucaltmağa başlayıblar. Biz artıq neçə illərdir ki, Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş 20 yanvar faciəsinin, 1992-ci il fevralın 26-da Xocalıda ermənilər tərəfindən törədilmiş soyqırım faktının diasporamız vasitəsilə bütün dünyada tanıdılması uğrunda diasporamızın göstərdiyi müsbət fəaliyyəti izləyirik. Təbii ki, bu tədbirlərin daha effektiv alınmasında Azərbaycan və türk diaspora təşkilatlarının birliyini də xüsusilə qeyd etməliyik. Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin ümummilli lider Heydər Əliyevin “bir millət, iki dövlət” prinsipini davam etdirərək, 2007-ci ildə söylədiyi “Bir millətin iki diasporası olmaz” fikirləri bu prosesin daha da sürətlənməsinə təkan verib. Biz artıq Azərbaycanla bağlı xarici ölkələrdə, xüsusən Avropa dövlətlərində keçirilən bütün tədbirlərdə bu iki qardaş xalqların diaspora təşkilatlarını bir arada görə bilərik. Lakin hesab edirəm ki, artıq bundan sonra digər Türk xalqlarının diaspora təşkilatları ilə əlaqələrə də xüsusi önəm verməli, bütün türk xalqlarının diaspora təşkilatlarının birliyinə nail olmaq üçün gücümüzü səfərbər etməliyik.

-Dünya azərbaycanlılarının qurultayları diasporamızın fəaliyyətinə necə təsir göstərir?

-Təbii ki, son illər ərzində Azərbaycan dövlətinin daxili və xarici siyasət sahəsindəki uğurlu fəaliyyəti, əldə etdiyi siyasi-iqtisadi nailiyyətlər bütün dünyada yaşayan azərbaycanlıların milli şüurunda, özünüdərk prosesində, vətəninə bağlılığının artmasında da böyük rol oynamaqdadır. Bu prosses həm də diaspora təşkilatlarımızın vahid bir mərkəzdən idarə olunmasını, təmsil olunduqları ölkələrdə daha sistemli və effektiv iş aparmalarını labüd edir. Məhz bu baxımdan, 2011-ci ildə Bakıda keçirilən Dünya Azərbaycanlılarının III Qurultayı həm diaspora təşkilatları arasında əlaqələrin qurulması, həm də onların gələcək fəaliyyətlərində strategiyanın müəyyənləşdirilməsi baxımından olduqca əhəmiyyətli idi. Biz neçə illərdir ki, mətbuat vasitəsilə xarici ölkələrdə fəaliyyət göstərən diaspora təşkilatları ilə həmin ölkələrdə olan Azərbaycanın diplomatik nümayəndəlikləri arasında bir çox hallarda gərgin və soyuq münasibətlərin olduğunu bilirdik. Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin Dünya Azərbaycanlılarının III Qurultayındakı çıxışında bu problemlərə toxunması, əslində, problemin nə qədər ciddi olduğuna bir işarə idi. İnanırıq ki, artıq Azərbaycan prezidentinin diaspora təşkilatları ilə diplomatik nümayəndəliklərin birgə fəaliyyət göstərməsi istiqamətindəki tövsiyyələrindən sonra bu məsələ də birdəfəlik öz həllini tapmış olacaq.

-Azərbaycan diasporu bu gün ölkəmizin həqiqətləri, Dağlıq Qarabağ problemi və ermənilərin zaman-zaman Azərbaycan xalqına qarşı törətdiyi deportasiya və soyqırım siyasətini tam mənada dünya ictimaiyyətinə çatdıra bilirmi?

-Biz diaspora təşkilatlarımızın bütün dünyada Xocalı soyqırımının tanıdılması istiqamətində apardıqları işləri çox yüksək dəyərləndirməliyik. Ola bilsin ki, hansısa dövlətlərdə bu tədbirlər bir qədər zəif təsir bağışlaya bilər. Lakin ümumilikdə, bütün bu tədbirlər Azərbaycan dövlətinin xarici siyasət kursuna uyğun olaraq həyata keçirilir və biz hər ötən il ərzində bu tədbirlərin daha effektli və mütəşəkkil alındığını görməkdəyik. Bu məsələdə diaspora təşkilatlarımıza lazımı dəstək vermək üçün dövlət strukturları, qeyri-hökumət təşkilatları və mətbuatın da üzərinə böyük məsuliyyət düşür. Bir çox hallarda diasporamızın həyata keçirdiyi tədbirlər yerli mətbuatda lazımı səviyyədə işıqlandırılmır. Və yaxud bir çox hallarda həmin diaspora təşkilatları ilə əlaqələrimizin zəif olduğundan onların fəaliyyəti haqqında dolğun məlumat əldə edə bilmirik. Dağlıq Qarabağ problemi yalnız dövlətin deyil, bütün ictimaiyyətin, eləcə də bütün Türk xalqlarının problemi olaraq dəyərləndirilməlidir. Yəni biz bu problemin bütün dünyada tanıdılmasında diaspora təşkilatlarının birgə fəaliyyət göstərməsinin daha effektli olduğuna inanmalıyıq. Qeyd edim ki, təmsil olunduğum “Azərbaycanlıların və digər Türkdilli Xalqların Əməkdaşlıq Mərkəzi” məhz bu strateji xəttə uyğun olaraq, diaspora təşkilatları ilə birgə fəaliyyətə hər zaman üstünlük verməkdədir. Artıq 2 ildir ki, “Azərbaycanlıların və digər Türkdilli Xalqların Əməkdaşlıq Mərkəzi” “Strasburq Azərbaycan Evi” ilə birlikdə sözügedən şəhərdə Xocalı soyqırımı mitinqlərini təşkil edir. Bu il də Xocalı soyqırımının 20 illiyi münasibətilə Strasburqda daha möhtəşəm bir mitinqin keçirilməsinə nail olmaq istəyirik. “Azərbaycanlıların və digər Türkdilli Xalqların Əməkdaşlıq Mərkəzi eyni zamanda Dağlıq Qarabağ probleminin aparıcı Avropa dövlətlərində gündəmə gətirilməsi üçün də diaspora təşkilatları ilə birlikdə layihələr həyata keçirməkdə davam edir. Biz ötən ilin may ayında Brüsseldə - Avropa Parlamentində Belçika-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyəti ilə birgə beynəlxalq konfrans təşkil etmişik, 2012-ci ilin may ayının 18-də yenidən Avropa Parlamentində Dağlıq Qarabağla bağlı konfransın keçirilməsini planlaşdırmışıq. Hesab edirəm ki, xarici ölkələrdə fəaliyyət göstərən diaspora təşkilatlarının gücünü görmək üçün onlarla birgə əməkdaşlıq etmək lazımdır.

-Etiraf etmək lazımdır ki, diasporamızın fəaliyyəti hələlik istədiyimiz nəticələrin əldə edilməsinə gətirib çıxara bilmir. Sizcə, hansı imkanlardan istifadə etməklə qarşıya qoyulan məqsədlərə nail olmaq olar?

-Biz çox vaxt diaspor təşkilatlarımızın fəaliyyətini əsasən erməni diasporu ilə müqayisə edərək, qiymətləndirməyə çalışırıq. Amma erməni diasporasından fərqli olaraq, bizim diaspora təşkilatlarımız son illər formalaşmağa başlayıb. Yaxın illər ərzində biz daha çox təsir imkanlarına malik olan bir Azərbaycan diasporası ilə qarşılaşa bilərik. Təbii ki, bunun üçün öncə diasporamızın inkişafı istiqamətlərində bir çox məsələləri həll etməliyik. Fikrimcə, diaspora təşkilatlarının strateji hədəflər üzrə fəaliyyət göstərməsi üçün həmin təşkilatlar vahid mərkəzdən uzunmüddətli proqramla təlimatlanmalı, Dünya Azərbaycanlılarını Əlaqələndirmə Şurasının fəaliyyəti hiss ediləcək səviyyədə yüksəldilməlidir. Bu gün Dünya Azərbaycanlıları Konqresi adından dörd müxtəlif qrup fəaliyyət göstərirsə, təbii ki, biz belə bir parçalanmış vəziyyətdə qarşımıza qoyduğumuz məqsədlərə nail olmaq üçün ancaq əngəllərlə qarşılaşmalı olacağıq. Çalışmalıyıq ki, diaspora təşkilatlarımız həqiqi birliyimizi təmin edən bir beyin mərkəzlərinə çevrilsinlər.

-“Birlik” jurnalı türkdilli xalqlar arasında əlaqələrin inkişaf etdirilməsi, onların diaspor təşkilatları, cəmiyyətləri arasında əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsinə də bacardığı qədər dəstək verir. Bu gün türkdilli xalqların diaspor təşkilatları arasında mövcud olan əlaqələri müsbət qiymətləndirmək olarmı?

-Biz bu gün qismən də olsa Azərbaycan və Türk diaspora təşkilatlarının birliyinə nail olmuşuq. Lakin hesab edirəm ki, xarici ölkələrdə digər Türkdilli xalqların diaspora təşkilatları və ictimai birlikləri ilə də əlaqələrin hərtərəfli inkişafı üçün lazımı addımları atmalıyıq. Hesab edirəm ki, bu addımları atmaq üçün bütün Türkdilli dövlətlərdə həm siyasi iradə, həm də xalqların təbii birləşmək istəklərinin olması çox önəmlidir. Biz artıq Türdilli Dövlət başçılarının X zirvə görüşünü də keçirmişik və dövlət rəhbərlərinin Türk Birliyi istiqamətində atdıqları müsbət addımları da görməkdəyik. Azərbaycan son bir neçə ildə Türk xalqları ilə bağlı keçirilən bir çox tədbirlərə ev sahibliyi etməkdədir. Artıq Azərbaycan türkdilli xalqların əməkdaşlıq və beyin mərkəzinə çevrilməkdədir. Hesab edirəm ki, bütün Türk xalqlarının diaspora təşkilatlarının əlaqələndirilməsi və birliyinə nail olunması üçün Azərbaycanın addım atmağa həm siyasi, həm də iqtisadi potensialı yetərincədir. Çox arzulayardım ki, Azərbaycan bu məsələdə də, türk xalqları içərisində lokamotiv rolu oynasın.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

Olaylar.- 2012.- 7 fevral.- S.15.