Akif Səməd: ruhani duyğular şairi

Akif Səmədin “Seçilmiş əsərləri”nin I cildi haqqında

İstedadlı, mərhum şair Akif Səmədi 1990-cı illərin başlanğıcından tanıyırdım. Ocaq tarixi ilə 17-ci (1995) ildə onunla Azərbaycan dövlət radiosunda görüşərkən şeirlərini İnam Ataya (Asif Ataya) çatdırmağı məndən xahiş etdi. Ata hər şair haqqında söz yazmazdı. Bir neçə gündən sonra Atanın Akif Səmədin şeirləri haqqında yazısını özünə təqdim etdim. Çox sevindi. Atanın sözündən necə qürurlandığı yaxşı yadımdadır.

Atanın ölümündən sonra isə Akif Səməd onun haqqında ləyaqətli bir yazı yazdı.

***

Akif Səmədin şeirlərində insanı sevmək, onu tanımaq, anlamaq var.

Bir şair olaraq onda gözəl ruhani duyum var. O, gerçəkliyin arxasındakı ilahi gözəlliyi görə, şeirə gətirə bilir. Çağımızda yaradıcılığın müxtəlif sahələrində bu cəhət qıtlaşıb. Ancaq Akif Səməddə ilahi duyğuları, mənanı şeirdə ifadə etmək ustalığı var.

Daşda bitən kolmuşam,

Öz-özümü yolmuşam,

Özümdən yol almışam,

Özümə yol gedirəm.

O, təsvirçi, tərənnümçü şair deyil. Şair var ki, bütöv bir şeirində belə fikrə rast gəlmək olmur. Onun şeirlərində demək olar, hər misra dolğun fikir ifadə edir.

Zəmidə bağrı xal lala —

Mənimlə başlanan dünya.

Qoymurlar özümə qala —

Mənimlə başlanan dünya.

İnsan adicə lalədə dünyasını tapır, həmin tapıntıdan başlanır onun üçün dünya. Ancaq insanın o mənəvi dünyasını da əlindən alırlar dünyasızlar – mənəviliyi ələ salmaqla, arxa çevirməklə.

***

Təbiətlə birdir Akif Səməd. Onun dağını, daşını, cığırını dərindən tanıyır.

“İç” dedikcə içim göynər,

Necə içim, bulaq, səni?

Dağ yolunda köçüm göynər,

Necə qucum, yaylaq, səni?

O, dağa-daşa, çaya sevdalıdır. Dərdini təbiətlə bölüşür, özündən bezar olanda təbiətə üz tutur.

***

İnam Ata deyir:

“Ölümü yaşadan qorxudur.

Ölümdən qorxmuram.

Bu səbəbdən də ölümsüzəm.

İnsan ömrü bir cümlədir, ölüm onun son nöqtəsi”;

Ölüm mövzusu da Akif Səmədin şeirlərində aparıcı yer tutur – o, ölümlə oynayır sanki.

Doğru-düzünə yaşasan,

Halal sözünə yaşasan,

Ömrü özünə yaşasan,

Qardaş, ölüm nəmənədi?

Akif Səməd dərd şairi idi. Nə yazıqlar, yaşamdan tez getdi. Bununla da Akifin dərdləri yetim qaldı…

***

Şeirdə irfani, ruhani duyğular ifadə etmək asan deyil. Gərək ömürdə ruhani yaşantılar ola ki, onu ifadə edə biləsən.

Yadındamı qardım?

Səhraya yağardım,

Əvvəl də mən vardım,

Sonra da mən varam.

Şair burada təbiətə ruhani, insani münasibət bəsləyir, özünü qarda, səhrada görür. İnsanın əzəli, əbədi varlıq olduğunu fəhmən duyur.

***

“Özümə yol gedirəm” deyən Akif Səməd hərdən şeirə sığmır. Şeir onun üçün əslində özünüifadə vasitəsidir.

Akif Səməd şeirlərində özünü elə hey axtarır. Özünü tapanda onu uğurlu da ifadə edir.

Səni özümdə görürəm,

Görməyin bilinməz sənin.

Daşı divara hörürəm,

Hörməyin bilinməz sənin.

Həm də həyatda, gerçəklikdə özünü tapa bilmir Akif. Tapmayanda içinə, özünə, insaniliyinə üz tutur.

Sonuna çıxmışam ömrün, Otuz doqquz otağının. Hələ dərdin yazammadım, İydənin bir budağının.

Buradan anlaşılan odur ki, insan həyatda təkcə öz dərdlərini, duyğularını ifadə etmir, o həm də danışmayan ağacların, bitkilərin, çayların... dərdini dinləməyi, onları ifadə etməyi öz borcu sanır.

***

Əsl yol, yolçu azdır, az olub həmişə. Dünyada çoxlu yalan yollar var, adamları çaşdırır, doğru yoldan sapdırır. Görünür, Akif “Yolu olan qalmaz darda…” deyəndə içində həqiqi yol ehtiyacı duyurmuş. Belədə insan düşdüyü çətin durumdan çıxmaq üçün doğru yolu sanki möcüzə kimi gözləyir, arayır...

***

Özünü tanıyan təbiətdəki balaca yarpağın da dilini bilir. Akif Səməd bu halı içində gəzdirdiyinə əmin idi. Təbii, yaşamaq istəyirdi Akif Səməd.

O, dərdi ilə dost olmağı, özünü qınamağı, bütün əzabına, dəhşətinə baxmayaraq dünyanı sevməyi bacarırdı. Şeiriyyət zamanı o halda ötə bilər ki, yaradıcı şəxs gedişatı aşa bilsin.

***

Akif Səmədlərin ömrü, duyğuları şeirdəmi qalsın? Gedənlərin ömürlərini, xəlqi diləklərini yaşamaq gərəkdir ki, xalq var olsun.

Akif Səmədin cismani yaşı 45-də qırıldı, qaldı... Ancaq ruhunun yaşı çoxuydu. Ondan qalan şeirlər bunu deyir.

İşıqlı Atalı

Olaylar.- 2012.- 8 fevral.- S. 11.