Üçə bilən şairin beşə layiq şeirləri

Bir var yaxşı şairlərin yaman şeirləri, bir də var yaman şairlərin yaxşı şeirləri. Mürşüdüm Akif Səməd yazırdı ki,

Tanımır atanı, ananı onlar,

Aldadır bazarda satanı onlar,

Yazanın yerinə utanır onlar

Yaman şairlərin yaxşı şerləri.

Mən deyən bunların heç birindən deyil. Mən deyən yaxşı şairlərin yaxşı şeirləridir. Şair Rəfail İncəyurd və onun şeirləri kimi. “Of köhnə kişilər, köhnə kişilər” deyə içindən haraylanan Rəfail İncəyurdun şeirləri haqdan gələn pıçıltıdır, ündür, nəfəsdir, həvəsdir, səsdir.

Şeir haqdan gələn səsdi-

Qafiyəli, qafiyəsiz.

Qardaş! Haqdan gələn səsi

Gərək haqqına deyəsiz.

Şeirə münasibətdə bax bu düşüncənin sahibidir R.İncəyurd. Mən R.İncəyurdu bu dünyada həmişə qərib görmüşəm. Nə qədər dost tanışı, xətrini istəyənləri, deyib-gülməyi olsa da. Bu Ona incəliliyindən gəlir. Çünkü qopub gəldiyi İncə dərəsinin adamlarını da bu dünyada qərib görmüşəm. Bəlkə nə vaxtsa İncəlilər də bu dünyanın adamları olublar. Lakin indi yox. Lakin indi insanların yıxığa sevindiyi, bir-birinə yalnız yamanlıq etmək haqqında düşündüyü, üzlərdən-gözlərdən nurun, işığın öləziləşdiyi bir vaxtda, haramxorun (haramxorun haramı olsun!) haramından utanmadığı bir vaxtda işıqlı İncəli insanları bu dünyada doğrudan-doğruya qərib görünürlər. İncəlinin istənilən birinə fikir versəniz dediklərimin təsdiqini tapacaqsınız. İncəlilərin müasir dünyamızda ayrı bir mənəvi-ruhani iqlimi var. Rəfail İncəyurdun öz sözləri ilə desək “Əlini ətəklərə uzatmaq helimi, damlasını dərya etmək qabiliyyəti yoxdur İncəlilərdə. İnternetin o saytından vurub bu saytından çıxmaq, filan ölkənin qapısından girib, bəhmən ölkənin pəncərəsində görünmək İncəlinin işi deyil. İncəlininki dediyini halal demək, sazını halal çalmaqdır. Qədim, çox qədim Türkün ruhunu yaşatmaqdı, müasir Turkün genini qorumaqdı İncəlinin işi.”. Elə ona görə də Rəfail İncəyurd yaşadığı bu dünyanın gərdişinə qarşı poetik etirazını boğa bilmir.

Mən elə bilirdim gidi dünyada

Haqlını nahaqdan seçə bilmişəm

Sən demə yalanmış aldığım “beş”lər,

Nəyisə azacıq öyrənəndə də,

Uzağı,...uzağı üçə bilmişəm.

Şeirdən də göründüyü kimi Rəfail İncəyurd mövzu arxasınca qaçmır, müşahidələrini şeirin diliylə ifadə edir. Onun şeirlərində fikir, məqsəd, qayə aydındır. Taleylə, ömür-günlə, yaşamla bağlıdır bu şerlər. Hamsında da halal bir insan ömrünün yaşadığı və yaşayacağı günlərin sevinci, nisgili göz önündən gəlib keçir.

Akif Səmədin Məmməd Dəmirçioğluna yazdığı bir “arkadaş” şeiri var. Yəqin ki, oxumamış deyilsiniz. Olduqca tutumlu, gözəl şeirdir.

Bütün yollar dolanıban dünyanı,

Kəndə dönür, kəndə dönür arkadaş

Üz çevirməz bəndəsindən yaradan,

Bəndə dönür, bəndə dönür arkadaş.....

Bir “arkadaş” rədifli şeir də Rafail İncəyurdda var. Akif Səmədin həmin rədifli şeiri ilə bir boydadır desəm mənə elə gəlir heç də yanılmaram.

Zamanə atının yəhəri boşdu,

Sən də düşəcəksən, mən də, arkadaş.

Alnında nəyin var O yazan yazır,

Daha bizdik döyül bəndə, arkadaş.

Barı çalışdınmı uşağa, öyə,

Neylədin, nə verdin gəldiyin köyə,

Bilirsən, axırda ruhumuz göyə,

Cismimiz köçəcək kəndə, arkadaş.

Şirindi bu cahan, o cahan –gözəl,

Dərgahın eşqiylə darıxan-gözəl,

Çaşdırsa üzünə xoş baxan gözəl,

İman da xoş getdi, din də arkadaş.

Necoldu “atlanın, getdik” deyənlər,

Hanı üzəngilər, hanı yüyənlər?

Vətən sinəsinı çöküb yiyənlər,

Gülür ağrısına gendə, arkadaş.

O, əski ruhlara o qədər yadıq,-

Mövlanı köməyə çağırammadıq.

Vaxtında yoğrulub, yoğurammadıq,

Küt getdi nə qədər kündə, arkadaş.

Çökdüm için-için içimə görə,

Bir kövrək karvanam köçümə görə.

Dərdimi çəkirəm gücümə görə,

Çəkirəm bax belə gündə, arkadaş.

İkisində də İncəli nəfəsi, incəli gileyi var. Rəfail İncəyurd öz taleyini, öz dərdini, öz ağrısını, acısını bax belə gətirir şeirə.Və təbii bu ağrı təkcə şairin öz şəxsi ağrısı demək deyil. Bu ağrı həm də neçə-neçə halal Vətənoğlunun, Topaqoğlunun ağrı-acısıdır.

* * *

O, mənə mürşüdüm Akif Səməddən yadigar qalan dostlardandır. Hər onu görəndə A.Səməd gəlib durur gözümün qabağında. Nə qədər üstün cəhətləri olsa da bu Rəfail bəyin məndən ötrü ən üstün cəhəti məhs budur.

Harama yol tamah

Hamıda bol tamah

Xanıydım qul tamah

Məni qul eylədi deyir dostumuz Məmməd Dəmirçioğlu. Dədə Ələsgər də deyirdi ki:”Nəfs aldatdı hər yetənə Xan dedim”. Rəfail İncəyurd tanıdığım tək-tük adamlardandır ki, nəfsini yandırıb ömrünü-gününü mənəvi saflaşmaya, dünyanı dərkə, haqqa qovuşmağa həsr edib. Tanrı əvəzini versin. Müqəddəs kitabımızda buyrulur : ”Əgər şükr etsəniz, sizə olan nemətimi artıracağam”.

* * *

“Şairi tanımaq üçün vətənində olmalısan”-bilmirəm bu sözü kim deyib, nə vaxt deyilib. Əsas olan odur ki, olduqca tutumlu ifadədir. Bu ifadənin canında şair vətəndən başlanır həqiqəti yaşayır. Bu həqiqəti İncə dərəsinin təbiəti, doğma elin ruhu yaşadır.

Torpaq da canlıdı, insan kimidi

Onun da öz səsi, öz nəfəsi var.

Deyirdi rəhmətlik Aslan Kəmərli. Bu misra hər dəfə R.İncəyurdun şeirlərini yadıma salır. O, şeirləri ki, məni gözəlim İncə dərəsinin əhvalına kökləyir.

Rəfail İncəyurdun kitablarını heç vaxt bekarçılıqdan oxumuram. Mən Rəfail İncəyurdun kitablarını onun tərənnüm etdiyi, mənə olduqca doğma olan duyğularını, düşüncələrini bir daha ürəyimdə yaşatmaq üçün oxuyuram.

Yurd yeridir o baxışlar, ora bax,

Uca dağda bəyaz-bəyaz qara bax.

Üzündəki işığa bax, nura bax-

Mövlanədi, mövlanədi, mövlanə!....

Sitat gətirdiyim bu bir bənd şairin əsil insan etalonu olan el ağsaqqalı, professor Camal Mustafaya yazdığı şeirdəndir. Bu gün həmən o Mövlanəliyi mən həm də Rəfail İncəyurdun özündə görürəm. Nur tökülür üzündən-gözündən. İpək kimi səsi ilə də Camal Mustafa kimidir R.İncəyurd. Bütün bu oxşarlığın kökündə isə tək bir şey durur ki, o da təmiz ruhdur. Tanrıdan gözəl ruha sahibdir Rəfail İncəyurd. O, ruha ki, şeirlərinə bər-bəzək vurur. Şeir nədir?-fikir və duyğuların ölçülü-biçili ifadə formasıdır. Elə deyilmi? Onları isə diqtə edən ruhdur. Şairin şeirlərinin cazibəsinin kökündə duran da onun sahibi olduğunuz elə həmin ruhdur. Şeirlərindəki insanın yaşam tərzinə baxıram. İlahi insan nə qədər də ali olarmış? Bu günsə insan az qala iblislə qol-boyun olub. Deməli insanda yeganə insani nəsnə olan ruh öləzimədədir. Belə məqamlarda cəmiyyət olaraq hamımızın insanlıq naminə Rəfail İncəyurd şeirinə, Rəfail İncəyurd sözünə ehtiyacımız var. Tanrı qorusun. Ruhu ucalıqdan enməsin inşallah.

Həmid ORMANLI

Olaylar.- 2012.- 25 yanvar.- S.12.