“Korrupsiya olan yerdə hər hansı inkişafdan söhbət gedə bilməz”

Əlövsət Allahverdiyev: “Korrupsiyanın mövcudluğu ilk növbədə ümumbəşəri və milli dəyərləri sarsıdır”

Müsahibimiz hüquq üzrə fəlsəfə doktoru Əlövsət Allahverdiyevdir.

- Hazırda ölkədə həyata keçirilən korrupsiyaya qarşı mübarizə tədbirlərini necə qiymətləndirirsiniz?

-Korrupsiyaya qarşı mübarizə tədbirlərini əlbəttə ki, müsbət qiymətləndirirəm, hətta indiki halda bu mübarizənin gücləndirilməsini vacib hesab edirəm. Korrupsiya dövlət və dövlətçilik anlamına ziddir. Korrupsiya olan yerdə hər hansı inkişafdan söhbət gedə bilməz. Korrupsiya vəzifəli şəxslərin vəzifə səlahiyyətlərindən istifadə edərək qanunları iqnor edib bu və ya digər məsələni hər hansı bir cinayətkar qrupun xeyrinə həll etməsidir. Odur ki, istənilən sahədə inkişafa mane olan əsas faktorlardan hesab olunan korrupsiya müasir dövrümüzdə dünyanın əksər ölkələrini narahat edən problemdir. Korrupsiyanın mövcudluğu ilk növbədə ümumbəşəri və milli dəyərləri sarsıdır, hüquqi dövlət quruculuğuna mane olur, iqtisadi və sosial inkişafı əngəlləyir, cəmiyyətdə mövcud olan ehtiyatlardan səmərəsiz istifadə edilməsinə şərait yaradır, vətəndaş hüquq və azadlıqlarına ciddi ziyan vurur. Bu da təbii ki, dövlətin içərisindən məhv olması deməkdir. Bunun üçün dövlətin qarşısında dayanan ən birinci vəzifələrdən biri korrupsiyaya qarşı sistemli mübarizə aparmaqdır.

- Bu mübarizə tədbirlərini effektli hesab etmək olarmı? Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə dövlət proqramının icrası onun səviyyəsinin azaldılmasına necə təsir göstərib?

- Mübarizə qanunun tələbləri nəzərə alınaraq ədalətli formada aparılmalıdır, bu halda istənilən səviyyədə aparılan mübarizə effektli olacaq. Bu mənada korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində görülmüş işlər nəticəsiz ola bilməz. Bunların hər biri müsbət nəticələrlə müşahidə olunur. Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Dövlət Proqramının 1.5-ci bəndinə uyğun olaraq korrupsiyaya qarşı mübarizəyə aid qanunvericilik aktları qəbul edilmiş və Dövlət Proqramında göstərilən digər tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün 15-dən çox normativ hüquqi aktlar hazırlanmışdır. Hesab edirəm ki, korrupsiyanın qarşısının alınmasında təkcə qanunların qəbulu yetərli deyil, bu sahədə mövcud mexanizmlər zamanla işə salınmalı və gücləndirilməlidir. Ümid edirəm ki, yaxın gələcəkdə ölkəmiz korrupsiyaya qarşı mübarizədə dünya ölkələrinin təcrübəsindən istifadə etməklə çox müsbət nəticələr əldə edəcək.

-Korrupsiyanın səviyyəsinin azaldılması üçün daha hansı tədbirlərin həyata keçirilməsini vacib hesab edirdiniz?

- Korrupsiyanın səviyyəsinin azaldılması üçün birinci növbədə qanunun tələblərinə əməl olunmalıdır. Bu tələblər “ Korrupsiyaya qarşı mübarizə haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda göstərilmişdir: Belə ki, vəzifəli şəxslər qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada mənbəyini, növünü və məbləğini göstərməklə hər il öz gəlirləri, vergitutma obyekti olan əmlakı, kredit təşkilatlarındakı əmanətləri, qiymətli kağızları və digər maliyyə vəsaitləri, şirkətlərin, fondların və sair təsərrüfat subyektlərinin fəaliyyətində səhmdar və ya təsisçi kimi iştirakı, bu müəssisələrdə öz mülkiyyət payı, şərti maliyyə vahidinin beş min misli miqdarından yuxarı olan borcu və şərti maliyyə vahidinin min mislindən yuxarı maliyyə və əmlak xarakterli digər öhdəlikləri barədə məlumatları təqdim etməlidirlər. Bununla bərabər, korrupsiyaya qarşı mübarizənin əsas prinsipləri kimi şəffaflığın artırılması, korrupsiyaya şərait yaradan halların aradan qaldırılması və qabaqlayıcı tədbirlərin həyata keçirilməsi çox vacibdir. Təbii ki, bu tələbə əməl olunarsa korrupsiyanın səviyyəsi də azalmağa doğru gedər.

- Sizcə korrupsiyaya qarşı mübarizədə dövlət orqanlarının fəaliyyətinə ictimai nəzarətin gücləndirilməsi hansı effekti verə bilər?

- Korrupsiyaya qarşı mübarizənin effektiv olması üçün korrupsiyaya qarşı mübarizənin vahid strategiya çərçivəsində qurulması, bu sahədə görülən tədbirlərin səmərəli davam etdirilməsi, zəruri qanunların qəbul edilməsi, dövlət orqanlarının fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, səmərəli nəzarət mexanizmlərinin yaradılması, hüquq pozuntularının aşkar edilməsi və nəticələrinin aradan qaldırılması, yerli özünüidarə orqanlarının, vəzifəli şəxslərin fəaliyyətinin qanuniliyinin, şəffaflığının və səmərəliyinin təmin edilməsi, ümumən bu sahədə ümumi dövlət siyasətinin həyata keçirilməsi Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Dövlət Proqramında (2004-2006-cı illər) göstərilib və icrası istiqamətində müəyyən addımlar atılmışdı. Bununla yanaşı, korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində normativ-hüquqi baza və institusional mexanizmlər təkmilləşdirilmiş, dövlət və yerli özünüidarə orqanlarının fəaliyyətində şəffaflığın artırılması istiqamətində müəyyən işlər görülüb, bu sahədə dövlət siyasətinin həyata keçirilməsi məqsədilə şəffaflığın artırılması, korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Milli Strategiya və onun həyata keçirilməsi ilə bağlı Fəaliyyət Planı hazırlanıb. Planda göstərilənlər məhz ictimai nəzarətin vacibliyini də özündə əks etdirir. Ümumilikdə dövlətin ictimai, siyasi, iqtisadi və digər sahələrində dövlət orqanlarının fəaliyyəti ilə bağlı ictimai nəzarətin olması vacibdir və onun gücləndirilməsi labüddür. Təbii ki, bu halda dövlət orqanı da daşıdığı məsuliyyətin mühümlüyünün fərqində olacaq.

- Korrupsiyanın qarşısının alınmasında vətəndaş cəmiyyətləri və medianın rolunu necə qiymətləndirirsiniz?

- Korrupsiyaya qarşı mübarizədə maarifləndirmə tədbirlərini və vətəndaş cəmiyyəti institutları ilə əməkdaşlıq öndə dayanmalıdır. Bu sahədə təbii ki, medianın rolu danılmazdır. Məhz maarifləndirmə tədbirləri media vasitəsilə həyata keçirilməlidir. Korrupsiyaya qarşı mübarizənin səmərəli surətdə həyata keçirilməsi üçün ictimaiyyətin maarifləndirilməsi məqsədilə müvafiq tədbirlər həyata keçirilməli, digər ölkələrin təcrübəsindən istifadə olunmalı, beynəlxalq təşəbbüslərdə iştirak edilməli, eləcə də korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində fəaliyyət göstərən dövlət və qeyri-hökumət təşkilatları, özəl sektor, kütləvi informasiya vasitələri, beynəlxalq təşkilatlar və digər tərəfdaşlarla əməkdaşlıq edilməlidir. Korrupsiyanın mahiyyəti, səbəbləri və onun doğurduğu təhlükələr haqqında maarifləndirmə işi aparılmalı, vətəndaş cəmiyyəti institutları, özəl sektorun və kütləvi informasiya vasitələri maarifləndirmə işinə cəlb olunmalıdır. Korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində həyata keçirilən tədbirlər və bununla bağlı dövlət orqanlarının vəzifə və səlahiyyətləri qanunun aliliyi, insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarına hörmət prinsipinə əsaslanaraq həyata keçirilməli, əldə edilməsi qanunla məhdudlaşdırılan informasiyalar istisna olmaqla, dövlət orqanları öz fəaliyyətləri barədə məlumatları ictimaiyyətə çatdırmalı, dövlət orqanları öz fəaliyyətləri barədə dövri hesabatları və məlumatları ictimaiyyətə təqdim etməlidir.

Alim

Azərbaycanın Bütövlüyü Uğrunda Cəmiyyətin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirdiyi “Korrupsiyaya qarşı mübarizədə vətəndaş cəmiyyəti institutlarının və medianın birgə mübarizəsinin təşkili” layihəsi çərçivəsində çap olunur.

Olaylar.- 2013.- 16 aprel.- S.12.