Azərbaycan diasporunun görkəmli nümayəndəsi - Şəfi bəy Rüstəmbəyli

Azərbaycan diasporunun görkəmli nümayəndələrindən biri də Şəfi bəy Mustafa bəy oğlu Rüstəmbəylidir.

O, 1893-cü ildə Gəncə şəhərində dünyaya göz açmışdır. Orta təhsilini Gəncə gimnaziyasında alan Şəfı bəy ali təhsil almaq üçün Rusiyaya getsə də, 1910-cu ildə o, Kiyev universitetinin hüquq fakültəsinə daxil olmuşdur. Şəfi bəy Rüstəmbəyli həmin ilin sonunda Kiyevdə təhsil alan tələbələrlə bir yerə yığışaraq özlərinin “Həmyerlilər Cəmiyyəti”ni “Zemlyaçestvo”) yaratmışdır. Cəmiyyətin sədri Kiyev Universitetinin tibb fakültəsinin tələbəsi Mir Əbülfət xan Talışlı, katibi Xəlilulla Yenikeyev, xəzinədarı Şəfı bəy Rüstəmbəyli seçilmişdir. Tələbələr Rusiya imperiyasında təhsil alan müsəlman tələbələrin arasında əlaqə yaratmaq və onların qurultayını çağırmaq üçün xüsusi komissiya təşkil etmişlər. Kiyevdə təhsil aldığı illərdə “Həmyerlilər Cəmiyyəti” nin yaranmasında və fəaliyyətində yaxından iştirak edən Şəfi bəy, eyni zamanda, Ümumrusiya müsəlman tələbələrinin qurultayının nizamnaməsini hazırlayanlardan biri idi. Kiyevdə təhsilini başa vuran Şəfi bəy 1915-ci ildə Gəncəyə qayıtmışdır. Burada şəhər məhkəməsində vəkil kimi çalışmışdır. 1917-ci ilin mart ayında Nəsib bəy Yusifbəylinin rəhbərliyi altında Gəncədə “Türk-ədəmimərkəziyyət” Partiyası yaradılmış, onun ən fəal üzvlərindən biri Şəfi bəy olmuşdur. 1917-ci ilin iyununda Məmməd Əmin Rəsulzadənin rəhbərliyi altında Bakıda fəaliyyət göstərən “Müsəlman Demokrat Müsavat” Partiyası ilə Gəncədəki “Türk-ədəmi-Mərkəziyyət” Partiyası birləşərək “Türk- ədəmi-Mərkəziyyət Müsavat” Partiyası adlanır. Həmin partiyanın Mərkəzi Komitəsi səkkiz nəfərdən ibarət idi. Bunun da dörd nəfəri Gəncə bürosunda fəaliyyət göstərirdi: Bunlar Nəsib bəy Yusifbəyli, Həsən bəy Ağayev, Şəfı bəy Rüstəmbəyli və Məhəmməd Axundzadə idi. İctimai-siyasi baxışlarına görə Şəfi bəy müsəlman fraksiyasına daxil idi. 1917-ci ilin aprelində Bakıda, həmin ilin may ayında Moskvada keçirilən Rusiya Müsəlmanlarının qurultayında Şəfı bəy fəal iştirak etmişdir. 1918-ci ilin may ayının 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti elan olunduqdan sonra Şəfi bəy İstiqlal Bəyannaməsini – Azərbaycanın müstəqilliyi barədə sənədi imzalayan Milli Şuranın 27 nəfər üzvündən biri olmuşdur. Şəfi bəy Rüstəmbəyli rus dilində nəşr olunan “Azərbaycan” qəzetinin ilk redaktoru olmuşdur. Azərbaycanın milli istiqlalı uğrunda gedən mübarizənin fəal iştirakçısı Şəfi bəy 1918-ci ilin dekabrında fəaliyyətə başlayan Azərbaycan parlamentinin deputatı olmuşdur. 1919-cu ildə Azərbaycan hökumətində mətbuat qanununun hazırlanmasında və parlamentdə müzakirə edilməsində Şəfi bəyin xidmətləri böyükdür. O, bir müddət Azərbaycan hökuməti daxili işlər nazirinin müavini kimi məsul vəzifədə çalışmışdır. Milli hökumətin süqutundan sonra Şəfibəy Rüstəmbəyli xaricə mühacirət etmək məcburiyyətində qalmışdır. O, uzun müddət Türkiyədə yaşamış, bir sıra məsul vəzifələrdə çalışmışdır. Görkəmli dövlət və ictimai xadim tanınmış jurnalist və hüquqşünas, tərcüməçi Şəfibəy Mustafa bəy oğlu Rüstəmbəyli 1960-cıildə 61 yaşında Türkiyədə vəfat etmiş və orada da dəfn olunmuşdur.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

Olaylar.- 2013.- 20-22 aprel.- S.15.