Azərbaycan diasporunda müstəsna xidmətləri olan insan-Züleyxa Əsədullayeva

Azərbaycan diasporunun formalaşıb inkişaf etməsində dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan fəal Azərbaycan qadınları da yaxından iştirak edib. Müəyyən sahələrdə fəaliyyət göstərən azərbaycanlı qadınlar bu yolla Azərbaycanı dünyada təbliğ etməyə müvəffəq olublar. Belə şəxsiyyətlərdən biri də Züleyxa Əsədullayevadır.

Təsadüfi deyil ki, onun da adı bu gün diaspor təşkilatlarımız tərəfindən böyük qürurla çəkilir və xüsusilə okeanın o tayındakı diaspor nümayəndələrimiz Züleyxa Əsədullayeva ilə fəxr edirlər. Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulandan sonra Züleyxa xanım Əsədullayeva valideynləri ilə birlikdə Türkiyəyə mühacirət etmişdir. 1952-ci ildə amerikalı mühəndisə ərə gedəndən sonra Züleyxa Əsədullayeva ömrünün sonunadək həyatını Birləşmiş Ştatlarda, Vaşinqton ətrafında keçirmişdir. Züleyxa xanım uzun ayrılıqdan sonra 1990-cı ildə doğma torpağa, Azərbaycana ayaq basmışdır. O, jurnalistlər və tələbələr qarşısında etdiyi çıxışında belə demişdi: “Heç vaxt unutmayın: doğma torpaqdan şirin heç nə yoxdur. Mənim ən səmimi arzum öz xalqımı anlamaq və ona mümkün olduğu qədər kömək etməkdir. Bu arzu sadəcə bir hisslə - əcdadlarımın yurduna, doğulduğum şəhərə sevgi və bağlı olduğum millətdən duyduğum qürurla bağlıdır”.

XX əsrin 90-cə illərində Bakıya gələn Züleyxa Əsədullayeva sakit otura bilmir. O, humanitar yüklə Sumqayıtdakı uşaq evinə, Sabirabadda qaçqınlar düşərgəsinə, Zaqulbada professor Z.Qindes adına sümük vərəmi dispanserinə getmişdir. Jurnalistlərlə görüşü zamanı ona verilən “ən güclü uşaqlıq xatirələri” haqqında suala Züleyxa xanım belə cavab vermişdir: “1918-ci ildə ermənilər tərəfindən törədilən qətliamı aydın xatırlayıram. Bu baş verəndə bizi– uşaqları neft istehsalçısı Mövsüm Səlimovun evinin qarşısında yaşayan nənəmgilə apardılar. Birdən ora atlarda daşnaklar gəldilər və həyətə soxularaq, qışqırmağa başladılar: “Azərbaycanlı qadın və uşaqları bizə verin!”. Həmin vaxt möcüzə ilə xilas olduq. Sonra bizi gecə Yuxarı məhəllə adlanan yerə apardılar. Orada bizim arabaçı, aşpaz və digər xidmətçilərimiz yaşayırdı. Orada zirzəmilərdə bizi kömür və atlar üçün taxıl kisələrinin arasında gizlətdilər. Yadımdadır ki, qışqırıq, dava-dalaş və atışma səsləri gəlirdi. Çox dəhşətli vaxtlar idi. Təəccübləndirici hal bu idi ki, ermənilər bu qeyrətsizliyi bizim öz torpaqlarımızda törədirdilər. Sonradan biz uşaqlar böyüklərdən öyrəndik ki, həmin dəhşətli vaxtlarda bir çox azərbaycanlıların nəsli kəsilmişdi. Böyüyəndən sonra mən tez-tez həmin vaxtları dəhşət içində yada salırdım. Xaricdə yaşayanda mən heç vaxt azərbaycanlı olmağımdan nə qorxmuşam, nə də utanmışam. Əksinə, sosial tədbirlərdə və Vaşinqtonda, Ankarada, Parisdə səfirliklərdə qəbul zamanı, mənim fransız, ingilis, türk, portuqal, rus dillərini bilməyimdən təəccüblənərək soruşanda ki, “Siz haralısız?”, mən cavab verirdim ki, “Mən Bakıda anadan olmuşam!”.

Keçən əsrin 90-cı illərində Amerikanın “BMB.A.sh.” şirkətinin prezidenti Əlirzabəy Bozqurt bizim yurddaşımız haqqında bu cür sözlər demişdir: “Züleyxa xanım bizim ümumi fəxrimizdir. O, Birləşmiş Ştatlarda Azərbaycan diasporunu şərəflə təmsil edir. O, tarixi şəxsiyyətdir”.

Xaricdəki mühacirlər arasında nüfuzlu xadim kimi Züleyxa xanım Veber-Əsədullayevanın Azərbaycan haqqında, tariximizin əhəmiyyətli hadisələri və faciəvi səhifələri,o cümlədən 1918-ci ildə baş vermiş soyqırım haqqında reallıqların Amerika və dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında böyük xidmətləri var.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

Olaylar.- 2013.- 27-29 aprel.- S.15.