“Korrupsiya böyük problem olaraq qalmaqdadır”

Xanoğlan Əhmədov: “Bəzən məmurlar qanunsuz yolla əldə etdikləri sərvətlərdən məhrum olmamaq üçün korrupsiyaya qarşı mübarizəyə ciddi müqavimət göstərirlər”

Müsahibimiz QHT Alyansının baş katibi Xanoğlan Əhmədovdur.

-Xanoğlan müəllim, hazırda ölkədə həyata keçirilən korrupsiyaya qarşı mübarizə tədbirlərini necə qiymətləndirirsiniz?

- Son illər Azərbaycanda korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində müəyyən işlər həyata keçirilmişdir. 1994-cü ildən başlayaraq korrupsiyaya qarşı mübarizənin gücləndirilməsinə dair bir sıra fərmanlar, Dövlət Proqramları, digər hüquqi sənədlər və beynəlxalq sənədlər imzalanmışdır. 2004-cü ildə “Korrupsiyaya qarşı mübarizə haqqında” qanunun qəbul edilməsi və qanunun tətbiq edilməsi haqqında respublika Prezidentinin sərəncamı, əslində korrupsiyaya şərait yaradan halların aradan qaldırılmasına xidmət edirdi. “Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə” Dövlət Proqramının qəbul edilməsi, elektron hökumətin yaradılması istiqamətində həyata keçirilən işlər, açıq hökumət layihəsinin hökumət tərəfindən dəstəklənməsi və s. işlərin reallaşması onu göstərir ki, hökumət korrupsiyanı ciddi problem sayır və buna qarşı ciddi mübarizə aparmaq niyyətindədir. Amma bütün bunlara baxmayaraq, ölkədə korrupsiya böyük problem olaraq qalmaqdadır.

- Bu mübarizə tədbirlərini effektli hesab etmək olarmı? Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə dövlət proqramlarının icrası onun səviyyəsinin azaldılmasına necə təsir göstərib?

- Ölkədə korrupsiyanın vəziyyəti və ona qarşı mübarizədən danışmaq üçün ciddi araşdırmaların aparılması vacibdir. Mənim fikrimcə, korrupsiyaya qarşı mübarizəni bir qayda olaraq ölkədə fəaliyyətdə olan QHT-lər, eyni zamanda dövlət orqanları ilə birgə əməkdaşlıq şəraitində həyata keçirmək daha effektli ola bilər. Çünki korrupsiya hallarının olmasının məsuliyyətini təkcə dövlət strukturlarının üstünə atmaq düzgün olmazdı. Ona görə, vətəndaş cəmiyyəti də bu işdə yaxından iştirak etməlidir və ictimaiyyəti daha çox məlumatlandırmaq, cəmiyyəti fəallaşdıraraq prosesə daha çox insanı cəlb etmək istiqamətində işlərin görülməsi vacibdir.

- Korrupsiyanın səviyyəsinin azaldılması üçün daha hansı tədbirlərin həyata keçirilməsini vacib hesab edirdiniz?

- Hər şeydən əvvəl Azərbaycanda korrupsiyanın olduğunu etiraf etmək lazımdır. Bunu son illərdə rüşvətə qurşanmış bəzi məmurların məsuliyyətə cəlb edilməsi də əyani sübut edir. Bir sıra hallarda isə bu istiqamətdə yalnız orta səviyyəli məmurların məsuliyyətə cəlb edilməsi cəmiyyətdə haqlı suallar yaradır. Amma bütün bunlara baxmayaraq, vətəndaş-məmur təmaslarının minimuma endirilməsi sayəsində korrupsiya hallarının da azalmasına nail olmaq olar. Məsələn, ASAN Xidməti, elektron hökumət və vahid pəncərə prinsipinin tətbiqini korrupsiyanı aradan qaldırmağa yönəlmiş tədbirlərdən hesab etmək olar.

- Sizcə korrupsiyaya qarşı mübarizədə dövlət orqanlarının fəaliyyətinə ictimai nəzarətin gücləndirilməsi hansı effekti verə bilər?

- Rəsmi məlumatlara görə, hazırda dövlət strukturlarında 250-dən artıq xidmət internet üzərindən həyata keçirilir və bu xidmətlər Hökumət portalına daxil edilməkdədir. Bəzən məmurlar qanunsuz yolla əldə etdikləri sərvətlərdən məhrum olmamaq üçün korrupsiyaya qarşı mübarizəyə ciddi müqavimət göstərirlər. Ona görə də, mən belə düşünürəm ki, korrupsiyaya qarşı mübarizədə dövlət orqanlarının fəaliyyətinə ictimai nəzarətin gücləndirilməsi bu problemin yoluna qoyulmasında müsbət dəyişikliklərə gətirib çıxara bilər.

- Korrupsiyanın qarşısının alınmasında vətəndaş cəmiyyətləri və medianın rolunu necə qiymətləndirirsiniz?

- Əlbəttə ki, vətəndaş cəmiyyətinin və medianın bütövlükdə bu prosesdə iştirak imkanlarının genişlənməsi korrupsiyaya qarşı səmərəli mübarizə aparmağa kömək edə bilər. Bəzən cəmiyyətdə yanlış təsəvvürlər yaranır ki, guya, korrupsiya ilə mübarizə yalnız dövlət qurumlarının işidir. Bəzi dövlət qurumları isə hesab edirlər ki, onlarda hər şey normaldır. Bütün bunlar düzgün yanaşma deyil. Bir dəfə tədbirlərin birində rumıniyalı qonaq Kristina Dues öz ölkəsində korrupsiyaya qarşı mübarizədən danışarkən 3 əsas istiqamətə üstünlük verdiklərini dedi: birincisi, informasiya azadlığı, ikincisi, vətəndaş və dövlət strukturlarının əməkdaşlığı, üçüncüsü isə, dövlət qurumlarının vətəndaşlara hesabat verməsi. Məncə, bizdə də korrupsiyaya qarşı mübarizə ilə bağlı maarifləndirmə və məlumatlandırma tədbirlərinin aparılması vacibdir. Eyni zamanda, korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə qanunvericiliyin əhali arasında təşviq edilməsi, korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində vətəndaş cəmiyyəti institutlarının, KİV-lərin, özəl sektorun rolunun artırılması işin xeyrinə olardı. Şəffaflığın artırılması və Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Milli Strategiyada vətəndaş cəmiyyəti institutları, KİV-lər, özəl sektor Fəaliyyət Planının icrası üzrə tərəfdaş kimi müəyyən edilirlər və onların korrupsiyanın mahiyyəti, səbəbləri və onun doğurduğu təhlükələr haqqında maarifləndirmə işinə cəlb olunması dəstəklənir. Digər tərəfdən bu istiqamətdə beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsi və beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq müsbət nəticələr verə bilər.

- Sizcə, müvafiq dövlət orqanlarında islahatların aparılması korrupsiya hallarının qarşısının alınmasında hansı rol oynaya bilər?

- Korrupsiyaya qarşı mübarizə elə bir sahədir ki, burada davamlı və ardıcıl tədbirlərin həyata keçirilməsi zəruridir. Bu sahədə əsas problemlərdən biri ictimaiyyət arasında korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində həyata keçirilən tədbirlər, şəffaflığın artırılması və korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə maarifləndirmə və məlumatlandırma işlərinin zəif aparılmasıdır. Halbuki, belə maarifləndirmə işləri əhalinin öz hüquqları haqqında daha çox məlumat əldə etməsinə, korrupsiyaya qarşı mübarizənin əsas vasitəsi kimi şəffaflığın artırılmasına, ictimai diskussiyaya, dövlət orqanlarına ictimai etimadın güclənməsi sahəsində irəliləyişə, bu orqanların hesabatlılığının və məsuliyyətinin artmasına səbəb olur. Müşahidələr göstərir ki, bəzi hallarda bir sıra dövlət orqanları belə maarifləndirmə fəaliyyətində maraqlı olmurlar. Bu isə mövcud problemi daha da artırır.

Alim

Azərbaycanın Bütövlüyü Uğrunda Cəmiyyətin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirdiyi “Korrupsiyaya qarşı mübarizədə vətəndaş cəmiyyəti institutlarının və medianın birgə mübarizəsinin təşkili” layihəsi çərçivəsində çap olunur

Olaylar.- 2013.- 27-29 aprel.- S.4.