Xarici ölkələrdə Azərbaycan dilinin təbliğində diaspor təşkilatlarının rolu

Dünyanın müxtəlif ölkələrində fəaliyyət göstərən Azərbaycan diaspor təşkilatları Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi, ermənilərin zaman-zaman xalqımıza qarşı həyata keçirdikləri soyqırımlar, eləcə də Xocalı faciəsinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması ilə yanaşı yaşadıqları ölkədə zəngin tarixi-mədəni irsimizin, ana dilimizin qorunub saxlanılması istiqamətində də fəaliyyət göstərirlər. Müxtəlif ölkələrdə yaradılan həftə sonu məktəbləri və ya təhsil ocaqlarına Azərbaycan dili ilə bağlı keçirilən tədbirlər xarici ölkələrdə böyüməkdə olan gənc nəslin öz ana dilinə bağlılığını artırır. Azərbaycan diaspor təşkilatları tərəfindən demək olar ki, müntəzəm şəkildə bu cür tədbirlər həyata keçirilir.

Gənc nəsil tərəfindən Azərbaycan dilinin qorunub saxlanılmasına xidmət edən tədbirlərdən biri Almaniyanın Frankfurt şəhərində keçirilən Dünya Azərbaycanlı Gənclərin I Konqresi çərçivəsində baş tutub. Belə ki, Dünya Azərbaycanlı Gənclərin I Konqresi çərçivəsində “Virtual həftə sonu məktəbi»nin təqdimatı olub. Təqdimat mərasimi konqresin ikinci günü baş tutub. Bu yeni layihə barədə iştirakçılara və qonaqlara Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının İnformasiya İnstitutunun direktoru, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü Rasim Əliquliyev məlumat verib. Bildirilib ki, layihənin məqsədi xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlı uşaqlara və gənclərə müasir informasiya texnologiyaları vasitəsilə ana dili, Azərbaycan tarixi, mədəniyyəti və coğrafiyasının tədris edilməsi, soydaşlarımızın milli ruhda tərbiyə olunmasına xidmət etməkdir. "Virtual həftə sonu məktəbi" xarici ölkələrdə yaşayan və Azərbaycan haqqında yetərli bilgisi olmayan hər bir azərbaycanlı gəncə virtual məkanın imkanlarından istifadə edərək ana dilini öyrənmək, doğma Vətənin tarixini, coğrafiyasını, ədəbiyyatını və mədəniyyətini mənimsəmək imkanı yaradır. Burada bir neçə istiqamət üzrə məlumat əldə etmək mümkündür. “Ana dili” bölməsində Azərbaycan dilinin qramatikası, fonetika, leksika, morfologiya, köməkçi nitq hissələri, sintaksis dərsləri yerləşdirilib. Burada Azərbaycan dilinin qanunauyğunluqları barədə ətraflı məlumat əldə etmək olar. Bölmədə hər bir mövzu ayrıca dərs kimi yerləşdirilib. “Azərbaycan coğrafiyası” bölməsində Azərbaycanın fiziki və iqtisadi coğrafiyası barədə məlumatlar öz əksini tapıb. Burada Azərbaycanın relyefi, flora və faunası, iqlimi barədə ətraflı məlumat verilir. İqtisadi coğrafiya alt bölməsində Azərbaycanın iqtisadi regionları, onların ölkənin iqtisadi sistemində yeri və rolu, ölkəmizin təbii sərvətləri, sənaye və kənd təsərrüfatının inkişaf tempi barədə informasiyalar yer alıb. “Azərbaycan tarixi” bölməsi Azərbaycanın ən qədim dövrlərdən müasir günümüzə qədər olan tarixini əhatə edir. Bu bölmədə tarixi proseslər barədə xronoloji ardıcıllıqla məlumat verilib. “Azərbaycan tarixi” bölməsindən, həmçinin Azərbaycan ərazisində yaranmış dövlətlər, onların taleyi, xalqımızın görkəmli tarixi şəxsiyyətləri haqqında zəruri məlumatları əldə etmək mümkündür. Qeyd edək ki, bu bölmə digər bölmələrdən daha genişdir və burada əyani vəsaitlərdən daha çox istifadə edilib. Azərbaycan ədəbiyyatı bölməsində Azərbaycanın yazılı və şifahi ədəbiyyatı, xalqımızın əsrarəngiz ədəbi nümunələri, dünya miqyasında şöhrət qazanmış görkəmli şair və yazıçılarının əsərləri, klassik ədəbiyyatımızın korifeyləri, onların həyat və yaradıcılığı barədə məlumat yerləşdirilib. Bu bölmədə, həmçinin şifahi xalq ədəbiyyatının ən sanballı nümunələri ilə də tanış olmaq mümkündür.

Qeyd edək ki, bu ideya ilk dəfə olaraq, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə 2007-ci ilin noyabrın 17-19-da Bakıda keçirilmiş Türk Dövlət və Cəmiyyətlərinin XI Dostluq, Qardaşlıq və Əməkdaşlıq Qurultayında irəli sürülüb. 2008-ci il dekabrın 18-19-da Bakı şəhərində keçirilən Dünya Azərbaycanlılarını Əlaqələndirmə Şurasının toplantısında Azərbaycan həqiqətlərinin təbliği, lobbi quruculuğu, soydaşlarımızın yaşadıqları ölkələrdə cəmiyyətə inteqrasiyası, ictimai-siyasi proseslərdə daha fəal iştirakının təmin olunması ilə bağlı bir sıra məsələlər ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb. Toplantı çərçivəsində rəy və təkliflər nəzərə alınmaqla əsas kimi qəbul olunan «Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Xartiyası» layihəsinin 12.15.-ci bəndində xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlı uşaqlara və gənclərə müasir informasiya texnologiyaları vasitəsilə ana dilini, Azərbaycan tarixini, mədəniyyətini, coğrafiyasını tədris etmək məqsədilə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası İnformasiya Texnologiyaları İnstitutu ilə birlikdə "Virtual həftə sonu məktəbi"nin yaradılması nəzərdə tutulub.

Almaniyanın paytaxtı Berlin şəhərində isə Ana Dili Gününə həsr edilmiş tədbir keçirilib. Tədbir Berlində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Kültür Ocağında Beynəlxalq Ana Dili Günü çərçivəsində “Uşaqların və gənclərin sevimli yazıçısı” mövzusu ətrafında baş tutub. Tədbir Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, maarifçi pedaqoq və milli dirçəliş tərəfdarı Abdulla Şaiqin anadan olmasının 130 illiyinə həsr edilib. Kültür Ocağının üzvləri, xanım Reyhan Qasımova və Naibə Hantelin birgə hazırladıqları məruzə tədbir iştirakçıları tərəfindən maraqla qarşılanıb. Reyhan Qasımova yazıçı-şairin həyatı və yaradıcılığı haqqında geniş məlumat verib, Abdulla Şaiqin fəaliyyətini və ailə həyatını əks etdirən foto-şəkillər iştirakçıların diqqətinə çatdırılıb. Abdulla Şaiqin uşaqların ifasında səslənən şeirləri alqışlarla qarşılanıb. Daha sonra şairin əsəri əsasında çəkilmiş “Tülkü həccə gedir” cizgi filmi nümayiş etdirilib. Tədbirin ikinci hissəsində türkoloq alim Süleymanoğlu “Türk dili tarixinə qısa bir baxış” adlı məruzə ilə çıxış edib. O, çıxışında türk dilinin inkişafı mərhələlərini təhlil edib, müxtəlif cərəyanların zaman-zaman ona təsirindən danışıb. Sonda məruzəçilər tədbir iştirakçılarının suallarını cavablandırıb və hər iki məruzə ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb.

Gürcüstanın Qardabani rayonunun Qaratəhlə açıq məktəbində Qaratəhlə və Ağtəhlə məktəblərində Azərbaycanlıların Mədəniyyət Mərkəzinin təşkil etdiyi gürcü dili kurslarının müəllimlərinin təşkil etdiyi tədbir keçirilib. Tədbirdə Qaratəhlə məktəbinin direktoru Elza Həsənova, Ağtəhlə məktəbinin direktoru Ketevan Koçiaşvili, hər iki məktəbdə fəaliyyət göstərən gürcü dili kurslarının müəllimləri Zaira Allahyarova və Sofio Koberidze, Azərbaycanlıların Mədəniyyət Mərkəzinin əməkdaşları Əbülhəsən Əzizov, Abbas Məmmədov və pedaqoji kollektivin nümayəndələri iştirak etdilər. Qaratəhlə məktəbinin 15 siniflik binası BP neft şirkətinin və yerli əhalinin köməyi ilə tikilib. Məktəbdə 285 şagird təhsil alır. 23 nəfərlik pedaqoji kollektiv, kompüter otağı fəaliyyət göstərir. Məktəbin direktoru Elza Həsənova şagirdlərdə gürcü dilini öyrənməyə böyük maraq olduğunu və bu işdə AMM-in təşkil etdiyi kursların böyük əhəmiyyətini qeyd edib. Qaratəhlə məktəbində fəaliyyət göstərən gürcü dili kurslarının müəllimi Zaira Allahyarova 2 ildir ki, kurslarda aparıcı müəllim kimi işləyir. Hazırda bu kurslarda 20 şagird gürcü dilini öyrənir. O qeyd edib ki, uşaqlarda gürcü dilini öyrənməyə çox böyük həvəs var və bu işdə məktəb rəhbərliyi də öz köməyini əsirgəmir. Ağtəhlə məktəbində fəaliyyət göstərən gürcü dili kurslarına Sofio Koberidze rəhbərlik edir. Kurslarda 24 şagird gürcü dilini öyrənir. Bir ildir fəaliyyət göstərdiklərinə baxmayaraq böyük uğurlar qazandıqlarını qeyd edən Sofio, şagirdlərin böyük həvəslə kurslara gəlməsini, ikinci bir qrupun açılmasına ehtiyac olduğunu da bildirib. Məktəbin direktoru Ketevan Koçiaşvili qeyd edib ki, buraxılış sinifləri test imtahanlarında gürcü dili fənnindən 6,5-7 bal göstəricisi ilə çıxıblar, bu da çox yüksək göstəricidir. O belə yüksək göstəricilərin əldə olunmasında AMM-in təşkil etdiyi kursların böyük rolu olduğunu vurğulayıb.

Sonra Qaratəhlə məktəbinin binasında hər iki məktəbin nəzdində fəaliyyət göstərən gürcü dili kurslarında oxuyan şagirdlərin birgə hazırladığı Gürcüstanın və Azərbaycanın müstəqillik gününə həsr olunmuş ədəbi-bədii tədbir keçirilib. Tədbirdə şagirdlər Azərbaycan və Gürcüstanın Dövlət Himnlərini, gürcü və Azərbaycan dilində şeirlər oxuyublar. Tədbirin sonunda Azərbaycanlıların Mədəniyyət Mərkəzinin əməkdaşı Əbülhəsən Əzizov bütün tədbir iştirakçılarını Azərbaycan və Gürcüstanın milli bayramları münasibətilə təbrik etmiş, gürcü dili kurslarının işinin yüksək səviyyədə təşkilinə görə hər iki məktəbin rəhbərliyinə təşəkkürünü bildirib.

Vilnüsün M.K.Çürlyönis adına Milli incəsənət məktəbinin konsert zalında Litva məktəbliləri arasında keçirilmiş “Azərbaycan mənim gözlərimlə” beynəlxalq müsabiqəsinin yekun mərasimi olub. Yekun mərasimində Azərbaycan Respublikasının Litvadakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Nairə Şahtaxtinskaya, Türkiyənin Litvadakı Səfirliyinin 1-ci katibi Şayda Hanbay, Litva Respublikasının təhsil və elm naziri Gintaras Steponaviçyus, Litva Seyminin İqtisadiyyat komitəsinin sədri, millət vəkili Daynyus Budris, Litva Mədəniyyət nazirinin müavini Deyvidas Staponkus, Azərbaycan Respublikasının Diasporla iş üzrə Dövlət Komitəsinin şöbə müdiri Surəddin Hümbətov, Litva Seyminin Sədri İrena Degutinenin müşaviri və xüsusi nümayəndəsi Laurinas Kasçyunas, Litva mədəniyyət nazirinin müşaviri İmantas Melyanas, Estoniya–Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədri Niyazi Hacıyev, Latviya azərbaycanlılarının “Ocaq” cəmiyyətinin sədri Roman Əliyev, eləcə də digər rəsmilər, ölkənin tanınmış elm, mədəniyyət, incəsənət və siyasət xadimləri, bir sıra nüfuzlu ictimai təşkilatların rəhbərləri, milli azlıq qurumlarının nümayəndələri və başqaları iştirak ediblər. Müsabiqəni Litva azərbaycanlıları cəmiyyəti bu ölkənin Təhsil və Elm Nazirliyi, Litva Milli İcmalar Evi və Litva gənclərinin turizm mərkəzi ilə birgə təşkil edib. Layihəyə maliyyə dəstəyini isə Azərbaycan Respublikasının Diasporla iş üzrə Dövlət Komitəsi göstərib. Litva Respublikasının Təhsil və Elm naziri sözügedən müsabiqənin təşkili barədə Cəmiyyətin təşəbbüsü ilə bu ilin iyul ayında öncədən xüsusi sərəncam imzalayıb, müsabiqənin Əsasnaməsini və eləcə də bu layihə ilə əlaqədar digər sənədləri təsdiq edib. Əsasnamədə göstərilib ki, müsabiqə Litva-Azərbaycan mədəniyyətlərarası bilgilərinin genişləndirilməsinə həsr edilir və onu keçirməkdən məqsəd şagirdlərdə Azərbaycanın qədim keçmişinə və dövlətçilik tarixinə, mədəni irsinə, coğrafiyasına, təbiətinə və s. maraq oyatmaq, informasiya texnologiyalarından istifadə etməklə onlara Azərbaycanla bağlı fikir və düşüncələrini yaradıcı surətdə təqdim etmək üçün imkan yaratmaqdır. Müsabiqə Litva-Azərbaycan mədəniyyətlərarası dialoqu layihəsi çərçivəsində bu ölkənin ümumtəhsil məktəblərinin 7-12-ci siniflərində oxuyan şagirdləri arasında keçirilib.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

Olaylar.- 2013.- 8 may.- S.15.