Yaqub Mahmudov – Azərbaycanın milli məfkurəli tarixçisi və ictimai xadimi

Yaqub Mahmudovun “qısqanclıq” böhranı yaşayan opponentlərinə cavab

Əvvəli ötən saylarımızda

Fəaliyyəti ümumbəşəri dəyərlərin təbliğinə, milli ideologiyaya, milli ruha xidmət edən Yaqub Mahmudovun elmi əsərləri bu gün təkcə keçmiş SSRİ məkanında, İranda, Türkiyədə deyil, Avropa ölkələrində, ABŞ-da, Cənubi Koreyada da tanınmışdır. Alimin monoqrafiyaları Moskvada, Kiyevdə, Londonda, Nyu-Yorkda, Vaşinqtonda, Los-Ancelesdə, İslamabadda, Seulda müxtəlif xarici dillərdə - rus, Ukrayna, türk, ingilis, macar, Koreya dillərində çap edilmişdir.

Yaqub Mahmudov Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Heraldika Şurasının, «Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla iş üzrə Dövlət Komissiyası»nın, Azərbaycan-Özbəkistan Dostluq Cəmiyyəti İdarə Heyətinin, Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi elmi-dini şurasının, Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Baş Redaksiya Şurasının, Dünya Azərbaycanlılarını Əlaqələndirmə Şurasının üzvü, həmçinin LütfiZadə adına Beynəlxalq Müasir Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvüdür. Yaqub Mahmudov Dağıstan Respublikasının Əməkdar Elm xadimidir.

O, Yusif Məmmədəliyev, Rəsul Rza, «Qızıl qılınc», «Qızıl qələm», «Samir Əsgərxanov» mükafatları laureatıdır. Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Elm xadimidir. Ölkə üzrə tarix ixtisası sahəsində Dissertasiya Şurasının, Tarix Elmləri üzrə Əlaqələndirmə Şurasının, Təhsil Nazirliyi Elmi-Metodik Şurası Tarix bölməsinin sədridir.

Yaqub Mahmudov geniş ictimai fəaliyyətlə məşğul olmaqda davam edir. O, Yeni Azərbaycan Partiyası Siyasi Şurasının üzvüdür. 2000-ci ilin noyabrında Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə (II çağırış) deputat seçilmişdir. 2005-ci ilin noyabrında yenidən Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə (III çağırış) deputat seçilmişdir. 2010-cu ilin noyabrında yenidən Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə (IV çağırış) deputat seçilmişdir. Azərbaycan Respublikasının «Şöhrət» və «Şərəf» ordenləri ilə təltif olunmuşdur. Onun həmmüəllifi olduğu 12 dildə nəşr olunmuş “Qarabağ tarixi” və 3 dildə nəşr olunmuş “İrəvan tarixi” Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əlyevin Sərəncamı ilə 2012-ci ildə Dövlət Mükafatına layiq görülmüşdür.

Yaqub Mahmudovun araşdırmalarının başlıca istiqamətləri – Azərbaycanın dövlətçilik tarixi və mədəni irsi, Azərbaycan dövlətlərinin xarici siyasəti və diplomatiya ənənələri, Azərbaycan tarixi üzrə mənbələr, tarixi şəxsiyyətlərin yeri və rolu, «itirilmiş torpaqlarımız»ın tarixi və ümumiyyətlə, sahib olduğumuz TARİXİMİZDİR. Yaqub Mahmudov məktəbinin əsasını, «kvintessensiyası»nı qərəzsiz, hər hansı bir siyasi təmayülsüz, obyektiv araşdırma metodları və heç şübhəzis ki, AZƏRBAYCANÇILIQ ideyası təşkil edir.

Azərbaycanın Manna dövlətindən başlayaraq XXI yüzilliyə qədər gəlib çıxan böyük, şanlı, zəngin dövlətçilik tarixini araşdıran Yaqub Mahmudov, əslində, Azərbaycan tarixinin yeni konsepsiyasını təqdim etmişdir. Bu konsepsiya Azərbaycan xalqının unikallığı və təkrarsızlığı, geniş tarixi ərazidə yayılmaqla zəngin maddi və mənəvi mədəniyyətə, milli məfkurəyə və tarixi yaddaşa sahib olduğu faktına söykənir.

Yaqub Mahmudov və onun məktəbi Azərbaycanın zəngin dövlətçilik tarixinin bütün mərhələlərini araşdırmaqla, əslində, Azərbaycan tarixinin milli konsepsiyasını təqdim etmişdir və bu konsepsiya Azərbaycan xalqının geniş tarixi ərazidə yayılmaqla zəngin maddi və mənəvi mədəniyyətə, milli məfkurəyə və tarixi yaddaşa sahib olduğu faktına söykənir. Bu araşdırmalara və prinsiplərə əsaslanan Azərbaycan tarixi konsepsiyası AMEA Tarix İnstitutu tərəfindən artıq işlənib hazırlanmışdır.

Bakı Dövlət Universitetində Yaqub Mahmudovun rəhbərlik etdiyi «Qədim dünya və orta əsrlər tarixi» kafedrası Azərbaycanda mediyevistikanın yeganə, Qafqazda başlıca mərkəzidir. Bu gün Yaqub Mahmudov məktəbinin davamçıları öz tədqiqatlarında tələbəsi olduqları alimin elmi istiqamətinə, onun dövlətçilik tariximizə olan hörmətinə sadiq qalaraq araşdırmalar aparırlar; Azərbaycanın qədim, orta əsrlər, yeni və müasir tarixini, mədəniyyətini, milli irsini, xarici siyasətini və diplomatiya ənənələrini araşdıran Yaqub Mahmudovun davamçılarının tədqiqatları ümumilikdə Azərbaycan tarix elmini zənginləşdirmişdir, desək, yanılmarıq.

Bu gün Yaqub Mahmudovun rəhbərlik etdiyi AMEA Tarix İnstitutunda dünya tarixinin ən əhəmiyyətli, elmi həllini gözləyən problemləri araşdırılır və elmi dövriyyəyə buraxılır. Bu baxımdan, Tarix İnstitutunda son illərdə görülən işlər Yaqub Mahmudov məktəbinin fəaliyyətinin tərkib hissəsi sayılır. Yeri gəlmişkən, 2012-ci ildə Beynəlxalq Sokrat Komitəsi Oksford sammitində AMEA Tarix İnstitutu elmi-tədqiqat fəaliyyətinə görə ən yaxşı müəssisə - «Best Enterprises» diplomuna layiq görülmüşdür. 2012-ci ildə Beynəlxalq Sokrat Komitəsi Dublin sammitində Yaqub Mahmudova böyük elmi nailiyyətinə görə «The Name in Science» («Elmdə ad») fəxri titulu almışdır. Bununla da, Yaqub Mahmudov dünya elminin inkişafına verdiyi töhfəyə görə medalla təltif edilərək XXI əsrin ən məşhur elm adamlarının siyahısına daxil edlmişdir.

Aparılan böyük əməyin nəticəsidir ki, bu gün AMEA-nın A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu Azərbaycan tarix elminin başlıca qurumuna, milli ideologiyanın formalaşdığı mərkəzlərdən birinə çevrilmişdir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev «Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu ölkəmizdə tarix üzrə araşdırmaların mərkəzidir» deyərək, Tarix İnstitutuna çox yüksək qiymət vermişdir.

Yaqub Mahmudovun milli təəssübkeşliyi heç zaman onun alim obyektivliyini üstələməmişdir, ona görə də onun tədqiqatları həm elmi ictimaiyyətin, həm geniş oxucu kütləsinin, həm siyasətçilərin nəzər-diqqətindədir.

Yaqub Mahmudovun araşdırmalarının başlıca istiqamətləri və təməl prinsipləri müasir Azərbaycan tarix elminin bütövləşməsinə xidmət edir.

Azərbaycanın tarixçi ziyalıları adından

prof. Adil Məmmədov, prof. Tamilla Musayeva, prof. Şahin Fərzəliyev,

prof. Fəzail İbrahimli, prof. Həsən Əlibəyli, prof. Kərim Şükürov,

prof. Nərgiz Axundova, prof. İradə Bağırova, prof. Camal Mustafayev,

t.e.d. Məryəm Seyidbəyli, t.e.d. Ədalət Qasımov, t.e.d. Qasım Haciyev

dos. Cəbi Bəhramov, dos. Tofiq Nəcəfli, t.ü.f.d. Göhər Məmmədova,

t.ü.f.d. Hacı Həsənov, t.ü.f.d. Elmar Məhərrəmov, t.ü.f.d. Natiq Məmmədzadə,

t.ü.f.d. İlqar Niftəliyev, t.ü.f.d. Kamran İsmayılov, t.ü.f.d. Güntəkin Nəcəfli,

t.ü.f.d. İradə Məmmədova, dos. Yeganə Gözəlova, dos. Kərəm Məmmədov,

dos. Elvira Lətifova, dos. Fəridə Əliyeva, Nazilə Məmmədova,

dos. Səidə Əliqızı, t.ü.f.d. Gülzar Novruzova, t.ü.f.d. Sevinc Əliyeva,

t.ü.f.d. Dilavər Əzimli, Sevinc Zeynalova

Olaylar.- 2013.- 25-27 may.- S.11.