Moldovada Azərbaycan diaspor təşkilatları

Azərbaycan diasporunun fəaliyyət göstərdiyi ölkələrdən biri də Moldova Respublikasıdır. Keçmiş SSRİ məkanına daxil olan ölkələrdən sayılan Moldovada təxminən 6 mindən çox soydaşımızın yaşadığı barədə məlumatlar var. Yaxın tarixə nəzər salsaq görərik ki, Azərbaycanlıların bu ölkədə məskunlaşması XX əsrin ilk onilliyindən başlayıb. Bu illərdə azərbaycanlılar Moldovaya işləmək və təhsil almaq üçün köçürdülər. Sözügedən proses xüsusilə XX əsrin 60-80-ci illərində daha intensiv xarakter almağa başladı.

Moldovanın paytaxtı Kişinyov başda olmaqla, digər şəhər və rayonlarına səpələnən azərbaycanlıların əsas iş yerləri ticari obyektlər və elm təhsil müəssisələri idi. Onu qeyd etmək yerinə düşər ki, burada 1993-cu ilə qədər pərakəndəlik və passivlik hökm sürürdü. Artıq həmin tarixdən etibarən təşkilatlanmaq, Vətənlə əlaqə qurmaq, birləşmək fikri Moldovada yaşayan soydaşlarımız arasında tez-tez səslənməyə başladı. İlk zamanlar təbliğat sahəsində bir sıra uğurlar əldə edən Moldova azərbaycanlıları "Araz" adlı qəzet nəşr edirdilər. Həmçinin bu müddət ərzində Moldova dovlət televiziya kanallarında, radio proqramlarında və qəzetlərdə Azərbaycan və azərbaycanlılar barəsində bir sıra məlumatlarda dərc olunmuş və yayımlanmışdı. Hazırda Moldovada bir neçə Azərbaycan diaspor təşkilatı fəaliyyət göstərir ki, həmin təşkilatlar da Azərbaycan həqiqətlərinin, Dağlıq Qarabağ problemi, Ermənistanın işğalçılıq siyasəti, eləcə Xocalı soyqırımının dünyada tanıdılması istiqamətində zaman-zaman bu və ya digər tədbirlər həyata keçirirlər. Moldovada fəaliyyət göstərən Azərbaycan diaspor təşkilatlarından ən fəalı isə Moldova Azərbaycanlıları Konqresi hesab edilir. Konqres Moldovada fəaliyyət göstərən ən böyük diaspor təşkilatlardan sayılır.

Moldova Azərbaycanlıları Konqresi‑Moldova Azərbaycanlıları Konqresi 2001-ci ildən Kişinyov şəhərində fəaliyyət göstərir. Moldova Azərbaycanlıları Konqresinin Moldovada yaşayan bütün azərbaycanlıların vahid ideya ətrafında birləşməsi, soydaşlarımızla əlaqələrin genişləndirilməsi, onlar arasında birlik və həmrəylik hisslərinin gücləndirilməsində müstəsna rolu var. Moldovada yaşayan soydaşlarımız daim bəşəri dəyərlərin və mütərəqqi milli ənənələrimizin, dilimizin, mədəniyyətimizin daşıyıcısı olmuş, Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya çatdırılmasında öz fəallıqları ilə seçilmişlər. Hazırda Moldova Azərbaycanlılar; Konqresinın nəzdində Azərbaycan dilini və tarixini tədris edən “Həftəsonu” məktəbi fəaliyyət göstərməkdədir. Bununla yanaşı, Moldova Azərbaycanlıları Konqresində Azərbaycan mədəniyyətini və musiqisini təbliğ edən rəqs ansamblı da yaradılıb. Moldova Azərbaycanlıları Konqresinın mətbu orqanı olan“Araz” qəzeti isə buradakı Azərbaycan diasporunun həyatı ilə bağlı yenilikləri, habelə Azərbaycanda gedən sosial-iqtisadi inkişaf prosesləri ilə bağlı məlumatları yerli ölkə ictimaiyyətinə çatdırır. Konqres Mərkəz, Cənub, Şimal, Şərq və Qərb regionları olmaqla 5 regional təşkilatı özündə birləşdirir. Moldova Azərbaycanlıları Konqresinin sədri Vuqar Novruzovdur. Moldova Azərbaycanlıları Konqresinin sədri olan Vüqar Novruzov 1962-ci ildə Azərbaycanda anadan olub. 1980-ci ildən isə o, Moldovada yaşayır. Vüqar Novruzov 1988-ci ildə Kişinyov Dövlət Universitetinin Hüquq fakültəsini bitirib. 1992-ci ildən soydaşımız bizneslə məşğuldur. Vüqar Novruzov “Aztol Company” şirkətinin baş direktorudur və 2004-cü ildən Moldova Azərbaycanlıları Konqresinin sədridir.

Moldova Azərbaycanlıları Konqresi 2001-ci ildə təsis edilən zaman qarşısına bir sıra məqsədlər qoyub ki, hazırda həmin vəzifələrin icrası istiqamətində müntəzəm addımlar atır, layihələr, tədbirlər həyata keçirir. Moldova Azərbaycanlıları Konqresinin əsas məqsədlərinə Moldova Respublikasında yaşayan azərbaycanlıların və onların cəmiyyətlərinin qüvvələrini birləşdirərək öz vətəndaş hüquqlarının həyata keçirilməsində və həmvətənlərimizin ictimai, mədəni inkişafında birgə fəaliyyət göstərmək, azərbaycanlıların milli ənənələrinin, dilinin, mədəni irsinin qorunub və inkişaf etdirilməsi daxildir. Bundan başqa konqres Azərbaycan və Moldova xalqları arasında dostluq əlaqələrinin möhkəmlənməsinə köməklik göstərməyi də başlıca məqsəd olaraq qarşısına qoyub. Konqresin qarşısına qoyduğu məqsədləri sırasına Moldovada yaşayan azərbaycanlılara sosial-müdafiə işlərində hüquqi yardımın göstərilməsi də daxildir.

Bir məqamı da qeyd etmək yerinə düşər ki, Moldova Azərbaycanlıları Konqresinin sədri Vüqar Novruzov istər diaspor fəaliyyəti, istərsə də iki dövlət arasında əlaqələrin inkişaf etdirilməsindəki xidmətlərinə görə dəfələrlə yüksək səviyyədə təltif olunub. Belə ki, konqresin sədri Moldova Prezidenti tərəfindən "Gloria Muncii" ordeni, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən isə 2011-ci ildə “Tərəqqi” medalı ilə təltif edilib. Moldovadakı Azərbaycan diasporunun rəhbəri millətlərarası dostluğun möhkəmləndirilməsi, inkişafı və milli mədəniyyətlərin qarşılıqlı zənginləşməsi sahəsində, həmçinin, məhsuldar təşkilati və ictimai fəaliyyətinə görə bu yüksək mükafatlara layiq görülüb. Vüqar Novruzov Moldova Respublikasının dövlət mükafatı «Gloria Muncii» ordeni və Moldova Respublikası Hökumətinin II dərəcəli Diplomu ilə də təltif olunub. 2011-ci ildə isə “Dədə Qorqud” Fondu və “Azərbaycan Dünyası” Beynəlxalq jurnalı Moldova Azərbaycanlıları Konqresinin sədri Vüqar Novruzovu “Vətən övladı” ordeni ilə təltif ediblər. Konqres sədrinə mükafatın təltifetmə mərasimi 2011-ci il, fevral ayının 10-u tarixində Moldovanın paytaxtı Kişinyov şəhərində “Moldexpo”nun «Casa vinului» sərgi salonunda keçirilib. Ordeni Moldova Azərbaycanlıları Konqresinin sədri Vüqar Novruzova təqdim etmək üçün “Dədə Qorqud” Fondunun Ağsaqqallar Şurasının sədri Rəhim Sultanov və Avrasiyada tanınmış “Azərbaycan Dünyası” Beynəlxalq jurnalının baş redaktoru Eldar İsmayılov Kişinyovda olublar. Eldar İsmayılov Moldova Azərbaycanlıları Konqresinin sədri Vüqar Novruzovun bu ordenə xeyriyyəçilik fəaliyyətinə, dostluq münasibətlərinin, əməkdaşlığın, milli mədəniyyətlərin yaxınlaşması və qarşılıqlı bəhrələnməsinə verdiyi əhəmiyyətli töhfə, eləcə də məhsuldar ictimai fəaliyyətinə görə layiq görülüb. Təltifetmə mərasimində çıxış edən Moldova Azərbaycanlıları Konqresinin prezidenti Vüqar Novruzov onun fəaliyyətinə bu cür yüksək qiymət verilməsindən şərəf duyduğunu bildirib. “Mənim və Konqresin fəaliyyətinə bu cür yüksək qiymət verilməsi mənim üçün böyük şərəf, Azərbaycan və Moldova xalqlarının maraqları naminə yorulmadan xidmət etmək işində daha böyük nailiyyətlərin əldə edilməsi üçün ciddi stimuldur”, - deyə Moldova Azərbaycanlıları Konqresinin sədri Vüqar Novruzov qeyd edib. “Dədə Qorqud” Fondu və “Azərbaycan Dünyası” Beynəlxalq jurnalı Moldova Elmlər Akademiyası Universitetinin rektoru, genetika və molekulyar biologiya sahəsində tanınmış alim, professor, Moldova Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, doktor habilitat Mariya Vasilyevna Duku da ordenlə təltif edib. Mariya Vasilyevna Duka Moldova ilə Azərbaycan arasında dostluğun və əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsinə və inkişaf etdirilməsinə, Moldovanın elmi-tədris potensialının gücləndirilməsinə, milli təhsilin nüfuzunun yüksəlməsinə verdiyi töhfəyə və çoxillik humanitar və xeyriyyəçilik fəaliyyətinə görə “Mehriban ana” ordeni təqdim olunub.

Vüqar Novruzovun rəhbərlik etdiyi Moldova Azərbaycanlıları Konqresinin bilavasitə iştirakı sayəsində Moldovada böyük Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin, Kişinyov şəhərində Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin və Komrat şəhərində dünya ədəbiyyatının görkəmli klassiki Mixay Yemineskuya abidələr ucaldılıb. Konqres Moldovada yaşayan bütün azərbaycanlıların birləşməsində, iki ölkə xalqları arasında əlaqələrin genişlənməsində, Moldovanın polietnik xalqının birliyinin möhkəmlənməsində və həmrəyliyində mühüm rol oynayır. Qeyd edək ki, Moldova Azərbaycanlıları Konqresinin ölkənin azərbaycanlılar yaşayan regionlarında bölmələri fəaliyyət göstərir. Moldova Azərbaycanlıları Konqresi Azərbaycan həqiqətlərinin Moldova ictimaiyyətinə çatdırılması, ölkəmizin milli maraqlarının qorunması istiqamətində hazırda da fəal iş aparır.

Moldovada fəaliyyət göstərən Azərbaycan diaspor təşkilatlarından biri də “Araz” Cəmiyyətidir. 1991-ci ildə Kişinyov şəhərində fəaliyyətə başlayan “Araz” Cəmiyyəti Moldova azərbaycanlılarının sosial hüquqlarının müdafiəsi, Azərbaycanla Moldova arasında əlaqələrin inkişaf etdirilməsi ilə məşğul olur. Hazırda da işıq üzü görən və Moldovada yaşayan azərbaycanlıları öz oxucu kütləsinə çevirən “Araz” qəzeti də məhz sözügedən cəmiyyətin himayəsi ilə nəşr edilməkdədir.

Moldovada fəaliyyət göstərən digər bir Azərbaycan diaspor təşkilatı “Azəri” Mədəniyyət Mərkəzidir. 1995-ci ildə Kişinyov şəhərində yaradılmış “Azəri” Mədəniyyət Mərkəzi Moldovada Azərbaycanın mədəniyyətinin, dilinin, elminin təbliği istiqamətində fəaliyyət gostərir. “Azəri” Mədəniyyət Mərkəzi müntəzəm olaraq Moldovada Azərbaycan mədəniyyəti, incəsənəti, mətbəxinin təbliğinə xidmət edən tədbirlər həyata keçirir.

Moldova-Azərbaycan Əməkdaşlıq Cəmiyyəti- Moldova-Azərbaycan Əməkdaşlıq Cəmiyyəti də aktiv Azərbaycan diaspor təşkilatlarından hesab edilir. 2000-ci ildə Kişinyov şəhərində təsis edilmiş Moldova-Azərbaycan Əməkdaşlıq Cəmiyyəti iki dövlət arasında hərtərəfli əlaqələrin qurulması və inkişaf etməsi üçün prinsipial mübarizə aparır.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

Olaylar.- 2013.- 21 noyabr.- S.15.