Azərbaycan və Türkiyə diasporasının birgə fəaliyyət mexanizmi

BMT Təhlükəsizlik Şurasının münaqişənin həlli üçün nəzərdə tutduğu qətnamələrin tanıdılması üçün digər ölkə vətəndaşları ilə təmasa keçmək lazımdır

Ermənistan-Azərbaycan təmas xəttində vəziyyət gərgin olaraq qalır. Artıq bir neçə gündür ki, düşmənin təxribat addımlarının qarşısı Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən layiqincə alınır. Düşmənin xeyli itkiləri var. Azərbaycanın rəsmi dövlət orqanları və yüksək vəzifəli rəsmiləri də məsələyə öz münasibətlərini bildiriblər. Müdafiə Nazirliyindən sonra Xarici İşlər Nazirliyi də cəbhə xəttində baş verən son hadisələrlə bağlı bəyanat səsləndirib. Bəyanatda bildirilir ki, işğalçı Ermənistan Respublikasının Silahlı Qüvvələri son günlər ərzində Ermənistan-Azərbaycan dövlət sərhəddinin və qoşunların təmas xəttinin müxtəlif istiqamətlərində atəşkəs rejimini pozaraq, Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin mövqelərinə bir neçə dəfə basqın etmişlər. Ermənistan silahlı qüvvələrinin kəşfiyyat-təxribat qrupları cəbhə xətti boyunca qoşunların təmas xəttini bir neçə dəfə keçməyə cəhd göstəriblər. Ermənistan tərəfinin bu təxribatçı addımları cəbhə xətti boyunca gərginliyin xeyli artmasına və çox sayda insan tələfatına səbəb olmuşdur. Yaranmış bu təhlükəli vəziyyətin bütün məsuliyyəti bu cür təxribatçı addımların atılmasına göstəriş verən rəsmi Yerevanın üzərinə düşür. Daha sonra qeyd edilir ki, sülh prosesinə ən böyük təhlükə Ermənistan silahlı qüvvələrinin Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərində olmasıdır. Buna görə ilk növbədə Ermənistanın silahlı qüvvələri Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərini tərk etməlidir. Ermənistan tərəfi bunu nə qədər tez dərk etsə, o qədər də tez bir zamanda regionda sülh, sabitlik və müəyyənlik bərpa oluna bilər. İnternet saytları, televiziyalar, müxtəlif mətbu orqanlar və sosial şəbəkələr də məsələyə dair öz münasibətlərini bildiriblər. Cəmiyyət arasında da Ermənistan silahlı qüvvələrinin təxribat addımları geniş müzakirə mövzusuna çevrilib.

Diaspora üçün növbəti fürsət

Cəbhə xəttindəki mövcud situasiya Ermənistanın işğalçılıq siyasətinin beynəlxalq səviyyədə ifşa olunması üçün yaxşı fürsətlər təqdim edir. Bu məsələdə əsas vəzifə sözsüz ki, Azərbaycanın xarici ölkələrdəki diasporasının üzərinə düşür. Ortalıqda olan real faktlar Ermənistanın əleyhinə işləyir. Diaspora bundan maksimum yararlanmalıdır. ABŞ, İsrail, Türkiyə, Fransa, Rusiya, İngiltərə və dünyanın bir sıra nüfuzlu ölkələrində fəaliyyət göstərən diaspora nümayəndələri həmin dövlətlərin tanınmış media orqanları vasitəsilə bu işin öhtəsindən gələ bilərlər. Xüsusilə diasporanın tanınmış nümayəndələrinin xarici televiziyalarda çıxışları təmin edilməlidir. Yerli xalqlar arasında Ermənistanın işğalçılıq siyasətini tənqid edən, eyni zamanda Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində Azərbaycanın ədalətli mövqeyini əks etdirən müxtəlif broşürlər və digər vasitələrlə təbliğat aparmaq mümkündür. BMT Təhlükəsizlik Şurasının münaqişənin həlli üçün nəzərdə tutduğu qətnamələrin tanıdılması üçün digər ölkə vətəndaşları ilə təmasa keçmək lazımdır. Bütün təbliğat fəaliyyətində həmin dörd qətnamə rəhbər tutulmalıdır. Çünki bu Ermənistanın beynəlxalq çərçivədə işğalçılıq siyasətini tənqid edən əsas rəsmi sənədlərdir. Cəbhə xəttində baş verən son hadisələrlə bağlı dünyanın bir sıra nüfuzlu nəşrlərində Ermənistanın mövqeyini tənqid edən materiallar da təqdim edilməlidir. Azərbaycandan olan jurnalistlər, tarixçilər, hərbi ekspertlərlə yanaşı diaspora rəhbərlərinin xarici mediada bu barədə geniş məqalələrlə çıxışları ola bilər. Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə dair sərgilər təşkil edilsin. Tədbirlər keçirilsin. Xüsusilə son hadisələrlə bağlı əcnəbilərə məlumatlar vermək üçün bələdçilər təyin edilsin. Təbliğatın dünyanın aparıcı dillərilə yanaşı erməni dilində aparılması əhəmiyyətli ola bilər. Çünki keçiriləcək tədbirlərə ermənilərin biganə qalmayacaqları dəqiqdir. Təbliğat ayrı-ayrı ölkələrdəki diaspora təşkilatlarının birgə fəaliyyəti müstəvisində keçirilsə daha yaxşı olar. Lobbi qurumları da bu işə cəlb edilməlidirlər. Eyni zamanda məsələ ilə əlaqədar müxtəlif ölkələrin parlamentlərinə də müraciətlər ünvanlamaq olar. Fəaliyyəti Azərbaycandan tədbirlərə cəlb edilmiş media qurumları vasitəsilə reallaşdırmaq mümkündür. Bununla paralel olaraq xarici ölkə mediaları da buraya cəlb edilməlidir. Bu məsələ reallaşacağı təqdirdə həyata keçirilən tədbirlərə erməni cəmiyyəti və mediasının diqqəti cəlb olunacaq. İstər-istəməz Ermənistanın bir sıra müstəqil media qurumları İrəvanın işğalçılıq siyasətinin əleyhinə təşkil olunmuş tədbirləri işıqlandıracaqlar. Ermənistan daxilində xof və qorxu yaratmaq üçün yaxşı nəticəsi ola bilər. Qeyd edilən təkliflər reallaşsa, bu Azərbaycanın beynəlxalq imicinə yaxşı təsir edəcək, buna paralel olaraq Dağlıq Qarabağ və ətraf rayonların işğal edilməsində məsuliyyət daşıyan qüvvələr geniş arealda tənqid olunacaqlar.

Postsovet ərazisində daha güclü olmaq lazımdır

Litva, Latviya, Estoniya, Fransa, İspaniya, Argentina, Yunanıstan, ABŞ kimi ölkələrdə insanlar Dağlıq Qarabağ barədə yalnış məlumatlara və təsəvvürə malikdirlər. Diaspora xüsusilə bu tip ölkələrdə əsas təbliğatlarını reallaşdırmalıdırlar. Erməni təbliğatının güclü olduğu bu ölkələrdə seperatçıları susdurmaq mümkündür. Ən əsas təbliğat işinin böyük hissəsi də keçmiş post-sovet ölkələrində təşkil edilməlidir. Məsələn, Moldova, Ukrayna və Gürcüstanın əhəmiyyəti daha böyükdür. Çünki Rusiyadan sonra arealda münaqişə barədə yaxşı məlumatlara malik olan başqa ölkələr yoxdur. Moldova, Gürcüstan və Ukraynadakı bəzi ermənipərəst dairələrin iddialarına əsassızlıq qazandırmaq lazımdır. Bu ölkələrdə Azərbaycan diasporası ermənilərdən daha güclüdür. Gürcüstan, Moldova və Ukraynanı Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə və cəbhədə baş verən proseslərə bir qədər də yaxınlaşdırmaq lazımdır. Çünki Ermənistana daha yaxın coğrafiyada yerləşmiş bu ölkələr onun işğalçılıq siyasətinin beynəlxalq səviyyədə ifşa olunmasında əhəmiyyətli rol oynaya bilərlər. Diaspora məsələ barədə Ukrayna və Gürcüstanın dövlət və media orqanları ilə əməkdaşlıqlarını genişləndirməlidir. Türkmənistan, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Özbəkistan kimi dövlətlər həmişə bu barədə Azərbaycana öz dəstəklərini nümayiş etdiriblər. Azərbaycan diasporasının bu ölkələrdəki geniş fəaliyyət mexanizminin əsas hissəsi Dağlıq Qarabağ həqiqətlərinin yerli xalqlara tanıdılmasına yönəlikdir. Münaqişənin həllində vasitəçi ölkələrdən olan Rusiya daxilində də diaspora xüsusi aktiv olmalıdır. Hökumət dairələrində məsələ barədə geniş bilgilər olsa da cəmiyyəti arasında məlumatsızlıq hökm sürür. Diaspora sadə ruslar arasında öz fəaliyyətini sistemli şəkildə qurmalıdır. Ən son baş verən hadisələrin faktoloji təfərrüatı barədə ruslar məlumatlandırılmalıdırlar.

Türkiyə və Azərbaycan diasporasının birgə fəaliyyəti

Erməni məsələsi Azərbaycan və Türkiyə üçün həmişə həssas olub. 1915-ci il hadisələri və Dağlıq Qarabağ ətrafında yalançı iddialarla çıxış edən ermənilər həmişə Azərbaycan və Türkiyəyə qarşı qərəzli olublar. Bu hamıya bəllidir, gizli olan sirr deyil. Ona görə də, ermənilərin qondarma iddialarının daha effektiv şəkildə ifşasına nail olmaq üçün Azərbaycan diasporası Türkiyənin xarici ölkələrdəki diaspora qurumları ilə təmasa keçə bilərlər. Xüsusilə ermənilərin qondarma “soyqırım”ın 100 illiyini keçirməyə hazırlaşdığı bir vaxt, onların əsassız iddialarına tutarlı zərbə vurulmalıdır. Birgə əməkdaşlığa digər türkdilli dövlətlərin diaspora təşkilatlarını da cəlb etmək mümkündür. Bunun reallaşması üçün müzakirələr aparılmalı, qarşılıqlı razılaşmalar əldə edilməlidir. Xüsusilə Türkiyə diasporasının belə tədbirlərə cəlb edilməsi daha yaxşı nəticələr ortaya qoya bilər. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi və qondarma “erməni soyqırımı” ilə bağlı eyni mövqeni paylaşan qardaş ölkələrin əsasssız Ermənistan təbliğatına qarşı birgəlik nümayiş etdirməlidirlər. Xüsusilə indiki həssas məqamda bu çox vacib məsələdir. Çünki ermənilərin fəaliyyətində əsas müzakirə mövzusu birtərəfli şəkildə Azərbaycan və Türkiyə olur. Ona görə də xaricdəki Azərbaycan və Türkiyə qurumları baş verən proseslərə diqqətlərini birləşdirməlidirlər. Dünyada və regionda baş verən həssas proseslərin fonunda Azərbaycan diasporası əlində düşən hər fürsəti milli maraqlarımızın təmin edilməsi yönünə sərf etməlidir.

Olaylar.- 2014.- 5 avqust.- S.7.