Azərbaycanın diaspor həqiqətləri

Heydər Əliyev: “Bizim xarici siyasətimiz birinci növbədə

Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini təmin etməyə yönəldilməlidir”

Regionda və dünyada baş verən proseslərin fonunda Azərbaycan diasporasının əhəmiyyəti bir qədər də qabarır. Yaranmış qarışıq situasiyanı nəzərə alaraq, dövlətimizin milli maraqlarının qorunması və təhlükəsizliyinin təmin olunması ən ümdə məsələlərdən birinə çevrilib. Azərbaycanlılar sadəcə Vətəndə yaşayan 9 milyonluq əhalidən ibarət deyil, dünyanın beş qitəsində məskunlaşan 50 milyondan çox soydaşlarımız tarixin müxtəlif dövrlərində imperialistlərin Böyük Vətənimizi parçalaması, hərbi təcavüzlər, paxıl düşmənlərimizin xain siyası oyunları, içinə sürükləndiyimiz cahan müharibələri və sadalamaqla bitməz mənfur amillərin təsiri nəticəsində dünyaya səpələnmişlər.

Səpələnmək sözünün yunancası olan diaspora bir xalqın xeyli hissəsinin Ana Vətəndən kənarda, xaricdə yaşamasıdır. Milli mənsubiyyətlərini, dilini, adət-ənənələrini, mədəniyyətlərini, mənəvi-əxlaqi dəyərlərini, milli bayramlarını bir əsr və ya daha da çox zaman kəsimində qoruyub saxlamış, onu yaşatmış, yaşadıqları digər topluluqlar arasında əriyib itməyərək tarixi Vətənlə əlaqələrini itirməmiş 50 milyondan çox dünya azərbaycanlıları bizim milli diasporamız sayılırlar. Bu nöqteyi-nəzərdən, Azərbaycan diasporu media və dövlətin gündəmində olan prioritet mövzulardan biridir. Dünyanın müxtəlif dövlətlərinə səpələnmiş Azərbaycan diasporunun təşəkkül tarixi, inkişaf yolu, formalaşması və müasir durumu və onların öyrənilməsi günümüzün ən vacib məsələlərindən biridir. Son zamanlar isə diaspor mövzusunun elmi-tədqiqat sahəsində araşdırılmasına geniş yer verilməsi sevindirici haldır. Bu sahədə əldə olunacaq bütün nəticələr Azərbaycan diasporunun hərtərəfli inkişafını və fəaliyyətini daha səmərəli və effektli edəcək. Diasporumuzu tədqiq etməyə başlayan zaman ilk növbə olaraq şifahi və yazılı xalq ədəbiyyatımızı öyrənmək vacibdir. Azərbaycan folklorunda qürbət mövzusu bu gün də mühüm yer tutur. Bu da öz növbəsində Azərbaycan diasporunun qədimliyindən xəbər verir. Azərbaycan ilk insanların yaşayış məskənlərindəndir. Respublikamızın ərazisində yerləşən Qobustan, Azıx mağarası və digər qədim yerlər bunun əyani sübutudur. Yurdumuzun qədim sakinləri olan türklər isə öz növbəsində xalqların tarixi inkişaf səviyyəsilə sıx əlaqəli olan mühacirət prosesinin fəal iştirakçısı olublar. Qədim dövrlərdə Azərbaycan türklərinin yayılma, səpələnmə coğrafiyasına Avropa, Asiya, Afrika qitələri ilə yanaşı, Amerika qitəsi də daxil idi. İndi isə azərbaycanlılar dünyanın bütün ölkələrində fəaliyyət göstərirlər. Prezident İlham Əliyevin hakimiyyətə gəlməsindən sonra eyni bayraq altında fəaliyyət göstərən xarici ölkələrdəki Azərbaycan təşkilatları dövlətimizin milli maraqlarının qorunması işində mühüm nailiyyətlər əldə ediblər. Keçən illər ərzində erməni diasporasının Azərbaycana qarşı hazırladığı təxribatların qarşısının alınması, Dağlıq Qarabağ və digər ölkə həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması yönündəki sistemli fəaliyyəti hər birimizi sevindirir. Əsası Ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş diaspora siyasətinin bu gün dövlətimizin gündəm məsələlərindən biri olması Azərbaycanın lehinə işləyən faktordur. Dünyada və regionda baş verən proseslərin fonunda Azərbaycanın milli maraqlarını qorumaq böyük enerji və güc tələb edən işdir. Bu yöndə Azərbaycan diasporasının üzərinə böyük yük düşür. Bu gün məhz bu amilləri nəzərə alaraq, diasporamızın Azərbaycan dövlətilə qurduğu koordinasiyalı iş ölkənin təhlükəsizliyinin təmin olunmasında xüsusi çəkiyə malikdir. Xaricdəki diaspor təşkilatları konqres, federasiya və konfederasiya halında birləşməsi prosesini sürətləndirən Dövlət Komitəsi azərbaycançılıq idealogiyasını təbliğ etməyə önəmli yer verir. Qarabağ problemini Azərbaycan diasporunda prioritet məsələyə çevirmək üçün Dövlət Komitəsi bir səra işlər aparır. Sevindirici haldır ki, cənab Heydər Əliyevin dünya azərbaycanlılarının milli-əxlaqi dəyərləri və tarixi vətənlərinin şərəfini qorumağı öz müqəddəs borcları hesab etməsi istiqamətində apardığı işi Dövlət Komitəsi uğurla davam etdirir. Ümummilli lider Heydər Əliyevin 2003-cü ildə "Xaricdə Yaşayan Azərbaycanlılarla bağlı dövlət siyasəti haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununu təsdiq etməklə dövlət-diaspor münasibətlərində yeni mərhələnin bünövrəsini qoydu."Xaricdə yaşayan azərbaycanlılarla bağlı dövlət siyasəti haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanununun 9.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının səlahiyyətlərini Azərbaycan Respublikasının prezidentinin həyata keçirməsi dövlət başçısının diasporumuza ümdə əhəmiyyət verməsinin bariz nümunəsidir". Qanunun qəbul olunması ilə Azərbaycan Dövləti və Azərbaycan diasporu arasında olan bütün əlaqələr və fəaliyyət istiqamətləri müəyyən edildi. Bununla dövlətimiz Azərbaycan diasporu ilə olan əlaqələri nəzarətə götürdü. I Qurultay qeyd etdiyimiz bu nəticələrin əldə olunmasına səbəb oldusa 2006-cı ilin 8 fevral tarixində ölkə başçısının fərmanı ilə həmin ilin mart ayının 16-da Bakı şəhərində Dünya Azərbaycanlılarının II Qurultayının keçirilməsi işlərin daha da geniş müstəviyə çıxarlımasına şərait yaratdı. Dünya azərbaycanlılarının ll qurultayı ilk növbədə yeni dövr üçün qarşıda duran əsas vəzifələri müəyyənləşdirəcək. Çünki l qurultaydan keçən dövr ərzində diaspor quruculuğu sahəsində bir çox işlər görülüb, irəliyə doğru mühüm addımlar atılıb. İndi biz yeni vəzifələrin həyata keçirilməsinə başlamalıyıq. Azərbaycan icmaları fəaliyyət göstərdikləri ölkələrin ictimai-siyasi həyatında da fəal iştirak etməli, başqa xalqların diaspor təşkilatları ilə əlaqələrini gücləndirməlidir. Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırılması indiki mərhələdə Azərbaycan üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edən məsələlərdəndir. Bu baxımdan Azərbaycan diasporunun yeni təbliğat üsullarından istifadə etməsinə də ehtiyac var. Fikrimizcə, qurultaydan sonra bu sahədə də əsaslı dönüş yaranacaq. Sevindirici amillərdən ən başlıcası odur ki, milli diaspor Vətənimizin inkişaf edən işığından qorxan mənfur ünsürlərin saxta, əsassız böhtanlarına qarşı yerindəcə lazımı cavabı verərək onları həm yaşadıqları ölkələrin, həm də beynəlxalq mətbuatda da ifşa edir.

Diasporun vəzifəsi

Azərbaycan Konstitusiyasının 10-cu maddəsində göstərilir ki, Azərbaycan başqa dövlətlərlə və xarici aləmlə əlaqələrini beynəlxalq hüquq normaları və ölkənin maraqlarını nəzərdə tutan prinsiplər əsasında qurur. Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev 1993-cü il oktyabr ayının 10-da Prezident seçilməsi ilə bağlı keçirilən rəsmi andiçmə mərasimindəki çıxışında qeyd etdi ki, “Respublikanın qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri Azərbaycan mənafeyini dünya miqyasında müdafiə edə bilən ağıllı, səriştəli xarici siyasətin yeridilməsidir. Qarşıda böyük vəzifələr durur. Bizim xarici siyasətimiz birinci növbədə Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini təmin etməyə yönəldilməlidir. Vəzifə dünyanın bütün dövlətləri ilə bərabər hüquqlu, qarşılıqlı-faydalı əlaqələr yaratmaq və inkişaf etdirməkdən, bu əlaqələrdən həm Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq mövqelərini möhkəmləndirmək, həm də respublikanın iqtisadiyyatını, elmini, mədəniyyətini inkişaf etdirmək üçün səmərəli istifadə etməkdən ibarətdir”. Azərbaycan dövləti yarandığı ilk gündən etibarən təkcə respublika vətəndaşlarının deyil, ümumiyyətlə, bütün dünya azərbaycanlılarının yeganə milli varlıq simvolu, onların milli qürur mənbəyi və etibarlı istinad mərkəzi, himayədarı və milli-siyasi mövcudluq üsulu kimi çıxış edir. Təsadüfi deyil ki, dövlətimiz dünya azərbaycanlılarının ümummilli mənəvi birliyi və həmrəyliyi ideyasının əsas strateji mərkəzlərdən biri kimi götürüldüyünü, bu cür həmrəyliyin dövlətimizin və xalqımızın ən ali məqsədlərindən biri olduğunu rəsmən bəyan etmişdir. 31 dekabr Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü kimi keçirilməsi, Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayının 2001-ci, II Qurultayının isə 2006-cı ildə keçirilməsi, Diasporla İş Üzrə Dövlət Komitəsinin yaradılması və ən əsası Xaricdə Yaşayan Azərbaycanlılarla bağlı Dövlət Siyasəti haqqında Qanunun mərhum prezident Heydər Əliyev tərəfindən imzalanması dövlət üçün diaspor məsələsinin nə dərəcədə aktual olduğunun bariz göstəricisidir. Eyni uğurlu tendensiyanın davamı da bu gün Prezident İlham Əliyevin fəaliyyətində görürük. Qeyd etdiyimiz kimi, hər bir diaspor öz dövləti ilə, yaşadığı ölkə arasında faydalı dostluq və əməkdaşlıq münasibətlərinin qurulmasında və mövcud münasibətlərinin genişləndirilməsində pozitiv, bəzən isə müstəsna rol oynaya, stimul kimi çıxış edə, eləcə də ana vətənlərinin sosial-iqtisadi, mədəni və hüquqi-siyasi quruculuq işində yaxından iştirak edə bilər. Reallıq göstərir ki, xaricdəki Azərbaycan diasporunun imkanlarından geniş istifadə olunması, ölkə həyatının müxtəlif sahələrində meydana çıxan problemlərin həllində onun fəal iştirakının gerçəkləşdirilməsi yolunda hələ çox işlər görülməlidir. Prezident İlham Əliyevin bu sahədə ardıcıl və qətiyyətli, məqsədyönlü və prinsipial siyasət aparması deməyə əsas verir ki, yaxın illərdə Azərbaycan diasporu daha da güclənəcək, ölkənin taleyüklü problemlərinin həllində daha yaxından iştirak edəcək.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

Olaylar.- 2014.- 19 dekabr.- S.3.